جایگاه تعزیه در اسلام

پرسش : هنر تعزیه چه جایگاهی در فرهنگ اسلامی دارد ؟
پاسخ : T}تعزیه در اسلام: {T عزاداری و سوگواری اهل بیت(ع)، می‏تواند در قالب‏ها و ابزاری که در میان ملل و اقوام مختلف مرسوم بوده، محقق شود و به شیوه‏های گوناگون تجلّی یابد. البته این تا زمانی است که قالب‏ها به اصل پیام و محتوا لطمه وارد نسازد؛ بلکه به بهترین نحو آن را در ذهن و جان مخاطب جای دهد. از این رو استفاده از شیوه‏های عزاداری که در زمان صدر اسلام رایج نبوده (مانند زنجیرزنی، سینه زنی، تعزیه و…) نه تنها از نظر شرعی اشکال ندارد؛ بلکه مددکار اسلام بوده و می‏تواند در حد خود، شعارهای عاشورا و اهل بیت(ع) را به گوش انسان معاصر رسانده و قلب او را به سمت باور بدان‏ها سوق می‏دهد. البته باید به این نکته مهم نیز توجه کرد که عزاداری مشروع و مجاز، دارای حدود و چارچوب‏های خاصی است که به وسیله شرع و عقل تعیین می‏گردد. اگر عزاداری در شیوه‏هایی اجرا شود که شور را بر شعور غالب سازد و به نوعی موجب انحراف از فلسفه عزاداری گردد، خارج از حدود عزاداری مشروع، مقبول، موجه و معقول است. اگر قالب‏های عزاداری به گونه ای باشد که عقلای جامعه، آن را تقبیح کرده، آن را موجب وهن مذهب و آموزه‏های اصلی عاشورا بدانند، قطعاً حد غیرمجاز عزاداری خواهد بود. V}محمد رضا کاشفی، فلسفه عزاداری، مرکز فرهنگی نهاد، چاپ اول، 1381، ص 21{V شکل و صورت عزاداری باید به گونه ای باشد که بتواند هسته و محتوای اصلی پیام عاشورا را به مردم ابلاغ و باور انسان‏ها را نسبت به آنها تقویت کند؛ ولی اگر این ظاهر، به صورتی درآید که نه تنها باطن و مغز را نشان ندهد؛ بلکه باعث گردد اصل مسئله و موضوع خدشه دار شود، شکل و صورت مناسبی نخواهد بود. در هر صورت تعزیه همچون دیگر سنت‏های مذهبی، باید به هنگام اجرای آن موازین شرعی رعایت گردد و ارزش‏های معنوی آن پایمال نشود و چون سنتی دینی است، باید نشانگر فضایل، مکارم و خصال نیکو باشد، مردم را دین شناس نماید و روح معنویت را در آنان تقویت کند. پس تعزیه در صورتی موجب خشنودی خدا و اولیای الهی است که در حدود بندگی پروردگار بوده و مشتمل بر دروغ، حرام و امور وهن انگیز نباشد. مسئله شبیه خوانی و تعزیه، از دیدگاه فقهی و اعتقادی، مورد بحث و بررسی عالمان شیعه قرار گرفته است. برخی آن را تحریم و بعضی تجویز کرده اند. از نظر علمای شیعه، خدمتی برای حفظ اسلام بالاتر از این نیست که بدعت‏ها از بین بروند و افکار موهوم، خرافی و مضامین سست از متون نوحه‏ها و شبیه نامه‏ها حذف شوند. از این رو در صورتی که مسائل شرعی، در تعزیه خوانی رعایت گردد و تعزیه پیراسته از وهن و خرافات باشد، اشکالی بر آن نیست.