برای درس خواندن چکار کنم

پاسخ : موفقیت در هر کارى مرهون سه امر است: 1- شناحت هدف، 2- برنامه‏ریزى، 3- همت و تلاش. با توکل بر خداوند و اجراى سه رکن فوق یقینا به هدف خواهید رسید. P}پا فشارى و استقامت میخ سزد ار عبرت بشر گردد {E} بر سرش هر چه بیشتر کوبى پافشاریش بیشتر گردد{P یکى از دانشمندان بزرگ مشهور به «ابو جعرانه» موفقیت خود را در درس آموزى از حشره‏اى به نام «جعرانه» مى‏داند. وى مى‏گوید: در مسجد جامع دمشق کنار ستونى صاف نشسته بودم. جعرانه (حیوانى شبیه سوسک) را دیدم که مى‏خواهد از ستون بالا برود و کنار شعله‏اىکه بالاى ستون مى‏سوخت بنشیند. من از اول شب تا صبح کنار آن ستون بودم. حشره هفتصد بار سعى نمود بالا برود ولى هر بار به پایین سقوط مى‏کرد. زیرا ستون صاف و لغزنده بود، از تلاش و همت آن حشره تعجب کردم. برخاستم وضو ساختم و باز گشتم دیدم حشره به بالاىستون رفته و کنار شعله چراغ پى‏سوز آرمیده است. P}زکوشش به هر چیز خواهى رسید {E}به هر چیز خواهى کما هى رسید{P شما قصد دارید درس بخوانید و پیشرفت کرده و به آرزوهاى خود برسید. بنابراین از مشکلات نهراسید. تلاش کنید بالاخره موفقیت را در آغوش خواهید گرفت. «سکاکى» از دانشمندان بزرگ نیز در سن چهل سالگى به درس خواندن روى آورد. وى چنان کم استعداد بود که راه حجره‏اش را گم مى‏کرد. اما با تلاش توانست به یکى از دانشمندان بزرگ تبدیل گردد که نگارش‏هاى وى پس از 12 یا 13 قرن هنوز به عنوان متن درسى پا برجاست. اکنون شما باید: اولا؛ عزم و همت خود را محکم کنید. ثانیا؛ با مشورت با افراد خبره نحوه درس خواندن خود را اصلاح کنید. براى اوقات شبانه روز خود برنامه‏ریزى نمایید. ساعات اولیه صبح را نخوابید و سعى کنید در آن ساعات درس بخوانید. براى خود هم مباحثه انتخاب کنید و تمامى دروس را بدون استثنا با او مباحثه وگفت و گو کنید. ثالثا؛ برای پای بند بودن و عمل کردن به برنامه های طراحی شده خود از یک برنامه تنبیه و پاداش کمک بگیرید و در پایان هر روز یا هر هفته به میزان موفقیت ها و عملی کردن برنامه های طراحی شده خود را تشویق کنید و به میزان تنبلی ها و عمل نکردن به آن برنامه خود را تنبیه کنید. رابعا؛ بهره‏گیرى از تلقین مثبت، چنان‏چه تحت تأثیر افکار منفى قرار گیرید و در مقطعى از دوران تحصیل، باور کنید که فردى ناموفق و بیهوده هستید، عملاً رفتار و کردار شما متأثر از چنین وضعى خواهد شد و نتیجه مطلوبى به بار نخواهد آمد. لیکن با تلقین جنبه‏هاى مثبت و سازنده به افکار امیدبخش و متعالى دست خواهید یافت و تداوم چنین افکار و حالاتى در نتیجه کارتان چشمگیر خواهد بود. خامسا؛ توکل به خداى متعال را در هیچ لحظه‏اى از زندگیتان از دست ندهید، بلکه در مواقع حساس و دشوارى که برایتان پیش مى‏آید، بیشتر از همیشه به نیروى ایمان به خدا، تکیه کنید و او را در همه حال ناظر بر خود و پشتیبان واقعى‏تان بدانید. در چنین صورتى به یارى حق، موفقیت در انتظار شما خواهد بود. تجربه نشان داده است، براى حل این مشکل نمى‏توان تنها به رهنمودهاى کتبى و غیابى بسنده کرد و این مسأله، مانند بسیارى از مشکلات روانى دیگر، به ارتباط مستمر با مشاور نیازمند است؛ ولى اجراى توصیه‏هاى زیر در نابود سازى این پدیده سودمند مى‏نماید. 1. باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. توجّه کنید ضعف اراده غالباً در عدم اعتماد به بینش و تفکر، عدم شناخت خویش، با ارزش تلقى نکردن خود، عدم امنیت روانى، عدم تدبیر عقلانى در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شکست‏هاى گذشته و عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنج‏هاى مستمر ریشه دارد. زدودن هر یک از این عوامل در پرتو سرمایه گزارى و برنامه ریزى ممکن است. 2. باید باور کنید چون دیگر انسان‏ها از توانمندى‏هاى بسیار برخوردارید و از دیگران کم‏تر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیش‏تر است و نباید خود را دست کم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تکیه بر قوت‏ها، جبران ضعف‏ها و احساس توانمندى شکل مى‏گیرد. 3. پس از مشورت با افراد ذى صلاح، با توجّه به امکانات و توانمندى‏هاى واقعى خود، براى زندگى تان برنامه ریزى کنید و بکوشید هرگز بى جهت از آن برنامه و نظم سر نپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همه‏فعّالیّت‏ها را در این برنامه بگنجانید تا زمانى خالى نماند و توجّه به فرصت بیکارى شما را سمت تأخیر انداختن کارها سوق ندهد. 4. بکوشید براى هر رفتارى انگیزه‏اى قوى داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیم‏گیرى‏ها و رفتارهاى خاص خویش به طور کامل آگاه شوید. 5. محیط زندگى و موقعیت کارى خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و فعّالیّت را نابود سازید؛ براى مثال در موقعیتى که به سرزنش و متهم شدن به ناتوانى و ناپختگى مى‏انجامد، قرار نگیرید. براى تصمیم‏گیرى‏ها و اقدامات خویش امنیت روانى فراهم آورید تا بتوانید به آرامى در برابر دیگران یا همراه آنان ابراز وجود کنید و برجستگى فکرى و فعّالیّت به جا را از طریق تصمیم آشکار سازید. 6. هر کارى را آسان تلقى کنید؛ زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختى‏ها آسان مى‏گردد. به استقبال کارهاى به ظاهر دشوار بروید و به خود تلقین کنید مى‏توانید در این امور درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آن‏ها را به دست آورید. 7. رضایت خداوند را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهاى نفسانى بپرهیزید. این تسلیم شدن‏ها اراده را ضعیف و متزلزل مى‏سازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهاى پروردگار براى آرامش روانى و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است. 8. مدتى برنامه ریزى و تصمیمات خود را با فردى ذى صلاح در میان بگذارید و از وى بخواهید مراقب باشد تا در شما دو دلى پیش نیاید و اجراى تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید. 9. از خواب زیاد، پرخورى و دیگر اسباب تنبلى و سستى اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جاى شما تصمیم بگیرند. 10. با کسانى که روحیه و اراده قوى دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوى گردد. 11. بکوشید تصمیم‏هاتان را با فردى با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستى شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید. تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهى‏هاى لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف کردن وقت، پیروى از افکار پوچ و سستى در عمل دستاوردى ندارد و فرد را با زیان‏هاى مادى و معنوى روبه رو مى‏سازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار مى‏آید. تردید در تصمیم‏گیرى و تأخیر در عمل سبب از دست رفتن منافع معنوى و مادى فراوان مى‏شود و زیان‏هاى بسیار را به ارمغان مى‏آورد. 12. تصمیمات به جا و پر ارزش گذشته‏خود را به یاد آورید و توجّه کنید که چون گذشته براى انجام دادن کارهاى مهم آمادگى دارید. 13. در تصمیم‏ها و فعالیت‏هاى اسوه‏ها دقّت کنید، در همسان سازى و الگوپذیرى جدى باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیم‏گیرى و اجرا در شما تقویت شود. 14. ورزش مستمر و منظم را که در تقویت اراده بسیار موءثر است، فراموش نکنید. 15. با تصمیم‏هاى آسان در کارهاى ساده، به تدریج خود باورى و توانمندى را در خویش پدید آورید و راه را براى تصمیم‏گیرى در امور مشکل و پیچیده هموار سازید. 16. در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنید و از اشتغالات ذهنى متعدد بپرهیزید تا تصمیم‏گیرى آسان‏تر صورت پذیرد. 17. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیم‏هاى خود هراسناک نباشید و به خدا توکل کنید. پیامدهاى تصمیم‏هاتان را که از قلمرو اندیشه‏تان بیرون است و با سامان دادن احتمال‏هاى ضعیف سبب تردید و تزلزل شما مى‏گردد، به خداوند متعال که به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش مى‏آورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعى‏تان رهنمون شود. ====================================== اما در مورد «اضطراب امتحان» و راه‏های مقابله با آن، لازم است با مفهوم کلی «اضطراب» آشنا شویم. نکته قابل توجّه این‏ است که اضطراب، در حد متعادل آن، برای هر جانداری ضرورت دارد و سازنده است. روان شناسان اضطراب را پاسخی سازش یافته تلقی می کنند؛ زیرا فرد را در انجام کارها و کسب موفقیت‏ها یاری می کند، اسباب نشاط و فعالیتش را فراهم می سازد و او را در برابر خطرها و تهدیدهای واقعی به حرکت وا می دارد؛ مثلاً هنگام احساس درد به پزشک مراجعه می کنیم، در جاده لغزنده با احتیاط رانندگی می کنیم و به موقع سر قرار حاضر می شویم و…. بنابراین، وجود اندکی اضطراب سبب می شود فرد هنگام روبرو شدن با منابع اضطراب زا واکنش مناسب نشان دهد و قدرت خلاقیّت و سازندگی اش را به کار گیرد یا فرد را تحریک می کند تا به طور جدی در جهت انجام دادن مسؤولیت مهمی مانند امتحان یا پذیرش یک وظیفه اجتماعی تلاش کند. این نوع اضطراب سازنده و مفید است و ضرورت دارد. البته وقتی اضطراب از حد متعادل می گذرد و با رسوخ در اندیشه رفتار عادی و روزمره انسان را مختل می سازد، در واقع به اضطراب منفی تبدیل می شود و می تواند عامل بسیاری از اختلالات شناختی، عاطفی و جسمانی گردد. این نوع اضطراب در نهایت انسان را از بخش عمده‏ای از امکانات و توانمندی هایش محروم می سازد به گونه‏ای که نمی تواند از استعدادهای وجودی اش به درستی بهره‏مند شود. این بُعد منفی و مخرّب اضطراب است و فرد را از رویارویی درست با مشکلات و موقعیت‏های جدید باز می دارد. بنابراین، اضطراب – همان طور که روان‏شناسان تعریف کرده‏اند – نوعی نا آرامی مبهم و نامعلوم است و به حساسیت‏های روانی و جسمانی ای که انسان در پاسخ به تهدید حقیقی یا خیالی ابراز می دارد، اشاره می کند. در واقع اضطراب نوعی احساس ناخوشایند مبهم است و اسباب دلواپسی را در انسان پدید می آورد. به همین جهت، فرد مضطرب اغلب دلهره و نگرانیهایی دارد که ریشه آن را نمی شناسد. در این موقعیت، عباراتی چون «دلم مثل سیر و سرکه می جوشد»، «احساس می کنم اتّفاق بدی می خواهد برایم بیفتد»، «احساس می کنم دلم هری ریخت»، «آرام و قرار ندارم» و «احساس می کنم توی دلم خالی شده» بر زبان می راند. نشانه‏های جسمی و روانی این احساس ناخوشایند عبارتند از: الف) نشانه‏های هیجانی نظیر احساس اندوه، خشم، خجالت و… ب) نشانه‏های جسمانی نظیر عرق کردن (به خصوص در کف دست‏ها)، افزایش ضربان قلب، لرزش اندام‏ها و سردرد ج) نشانه‏های ادراکی نظیر بی توجهی در انتخاب، عدم توانایی در یادگیری، ضعف تمرکز حواس و فقدان تفکر د) نشانه‏های روانی نظیر نداشتن قدرت انتخاب، نداشتن امید به آینده، احساس ناتوانی در مقابله با یک کار T}اضطراب امتحان‏{T این نوع اضطراب فرد را در خصوص توانایی هایش دچار تردید می سازد و توانش را برای مقابله با موقعیت امتحان کاهش می دهد. فردی که اضطراب امتحان دارد ممکن است درس را بداند؛ امّا شدت اضطراب، وی را از آشکار ساختن معلوماتش باز دارد. این اضطراب می تواند دو علت عمده داشته باشد: آشکار و پنهان. T}علت آشکار{T علت آشکار اضطراب، هراس از تحقیر و آبروریزی است. فرد احساس می کند اگر موفق نشود، در برابر دوستان یا خانواده‏اش تحقیر می شود و آبرویش می رود. در واقع احساس می کند عزت نفس و غرورش با موفقیت ارتباط دارد و اگر امتحان را خراب کند، از احترام دیگران محروم می شود یا از دانشگاه اخراج می گردد. T}علت پنهان‏{T گاه انسان بدان سبب که خود را به حرکت در مسیر طراحی شده به وسیله دیگران ناگزیر می بیند، دچار اضطراب می شود. برخی از پژوهشگران عواملی مانند فقدان مهارت‏های مطالعه را سبب اضطراب می دانند و می گویند: چون فرد نمی داند چگونه و به چه روشی مطالعه کند، مطالب را خوب دریافت نکرده، هنگام امتحان مضطرب می شود. در این صورت، باید به مهارت‏های مطالعه توجّه کافی مبذول شود و مطالب علمی و درسی با برنامه ریزی صحیح و روزانه و بهره‏گیری از روش‏های صحیح مطالعه شود تا هنگام امتحان مشکلی پیش نیاید. T}روش‏های کاهش اضطراب امتحان{T‏ 1. یاد خدا با وضو در جلسه امتحان حاضر شوید؛ نام خدا را با توجّه کامل بر زبان جاری کنید و از او یاری جویید. 2. روی آوردن به خودگویی مثبت‏ بعضی افراد در خلال موقعیت‏های اضطراب (نظیر امتحان) در حالت خودگویی منفی فرو می روند و عباراتی چون «با هیچ چیز درست نخواهد شد» و «من در این امتحان موفق نمی شوم» بر زبان می رانند. این خودگوییها به افزایش سطح اضطراب و کاهش کارآمدی فرد می انجامد. بنابراین، باید به جای خودگوییهای منفی، به خودگوییهای مثبت روی آورد؛ مانند «گام به گام پیش می روم»، «می توانم بر این موقعیت امتحان مسلط شوم». 3. فرمان به خویشتن‏ هنگام امتحان به خود بگویید: اضطراب قبل از امتحان پدیده‏ای طبیعی است و هر کس ممکن است دچارش شود. این اضطراب سبب نمی گردد امتحانم را خراب کنم و حتّی باعث می شود خود را بیش‏تر و بهتر آماده سازم. 4. بیان اغراق‏آمیز اضطراب‏ اندکی قبل از امتحان احساس اضطراب خود را به طور اغراق‏آمیز بیان کنید؛ مثلاً بگویید: قلبم از شدت تپش می خواهد بیرون بزند. حتّی به دوستانتان بگویید: «بچه‏ها این قدر ترسیده‏ام که گویا قلبم از سینه بیرون زده». سعی کنید این احساس خود را پنهان نسازید. هر قدر این احساس در شما بماند، شدتش بیش‏تر می شود. آشکار کردن این احساس، باعث می شود دوستانتان تذکر دهند: جای نگرانی نیست، ما هیچ احساس بدی نداریم. تو بیجهت چنین احساسی پیدا کرده‏ای. همین گفت‏ و گوها و آشنایی با موقعیت‏های دوست، اضطراب را کاهش می دهد. 5. زودتر در محل آزمون حضور یافتن‏ ساعتی قبل از امتحان در محل حاضر شوید؛ ولی از مطالعه و بحث درباره امتحان بپرهیزید. 6. پدید آوردن آرامش فیزیکی وقتی روی صندلی آزمون نشستید، دقایقی پیش از شروع امتحان – بی آن‏که توجّه کسی را جلب کنید – چند نفس عمیق بکشید. سپس همه عضلات بدن را یکباره منقبض سازید، چند ثانیه صبر کنید و آنگاه همه را رها کرده، به آرامشی که از نوک پنجه‏های پا به طرف بالا می آید توجّه کنید. در این هنگام، آرامش را به تمام نقاط بدنتان ببرید و آرام و آرام‏تر شوید. دوباره چند نفس عمیق بکشید و به خود چنین تلقین کنید: «راحتم، خیلی راحتم، آماده‏ام به خوبی امتحان دهم.» 7. پدید آوردن آرامش روانی هنگام امتحان، وقتی جای مناسب یافتید و نشستید، چشم‏هاتان را ببنیدید و منظره زیبایی را که قبلاً دیده‏اید (رودخانه آرام، کوهستان پر برف، چمنزار زیبا و…) در ذهن مجسم کنید. خود را در آن محل زیبا ببینید و آرامشی را که می توانید در آن مکان داشته باشید، احساس کنید. پس از چند ثانیه چشم‏هاتان را باز کنید و با این احساس آرامش به استقبال امتحان بروید. 8. پاسخ گزینشی به پرسش‏ها قبل از پاسخ دادن به پرسش‏ها، به اجمال در آن‏ها بنگرید. نخست به پرسش‏هایی که پاسخش را کاملاً می دانید، پاسخ دهید و سپس سراغ دیگر سؤال‏ها بروید. امیدواریم با توجّه به آنچه درباره اضطراب و «اضطراب امتحان» بیان شد و اهتمام کامل و دقیق به راهکارهای ارائه شده، اضطراب امتحان را به حداقل ممکن کاهش دهید. البتّه این هدف به تدریج به دست میآید. بیتردید با اجرای پیوسته نکات کاربردی یاد شده به موفقیت کامل دست خواهید یافت.