دستیابی به عزت نفس
پرسش : چگونه می توان به عزت نفس دست یافت؟
پاسخ : عزت نفس در واقع مبتنى بر خودپندارهاى است که افراد از خود تصویر مىکنند اگر کسى خود پنداره مثبتى از خود تصویر کند و رفتارهاى خود را نیز هماهنگ با این نگرش مثبت نماید طبعاً داراى عزت نفس خواهد بود ولى اگر خود پنداره منفى و ضعیف باشد نگرش فرد به خود یک نگرش غیرواقع بینانه منفى و ضعیف خواهد بود در نتیجه فرد خودش را در پایینتر از موقعیت واقعى اش ارزیابى مىکند و در نتیجه رفتارهاى در حد شأن و موقعیت واقعى اش انجام نمىدهد و در واقع عزت نفس واقعى خودش را از دست مىدهد اما این سؤال مطرح مىشود که چگونه و چه عواملى باعث مىشود که فردى خود پنداره مثبت، قوى و در نتیجه داراى عزت نفس باشد و چه عواملى باعث مىشود که فرد خود پنداره ضعیف، منفى و به دنبال آن عزت نفس بابین باشد؟ پاسخ این سوال را باید در نظام تربیتى که یک فرد در آن شخصیتش شکل می گیرد جستجو کرد مهمترین ارکان این نظام تربیتى خانواده و برخوردهاى تربیتى اولیهاى است که با فرد مىشود و سپس محیط مدرسه و اجتماع نقش اساسى را ایفا مىکنند هر چه محیط تربیتى کودک از خانواده تا اجتماع سالمتر باشد و از شیوههاى تربیتى مناسبتر و در عین غنى و پربار باشد شکل کودک بهتر سالمتر و در نتیجه خود پنداره او از خودش مثبتتر و قوىتر خواهد بود و بدنبال آن از عزت نفس بالایى برخوردار است علاوه محیط تربیتى نوع نگرش و بینش که فرد از خودش دارد و آموزههایى که این بینش و نگرش به او مىدهد هر چه از منابع صحیحتر و متون غنىتر و فرهنگ بهترى بوجود آمده باشد در خود پنداره فرد و بتبع آن در عزت نفس او نقش دارد بنابراین براى دست یافتن به عزت نفس همه باید مبادى تربیت از جمله خانواده، مدرسه و اجتماع را اصلاح کرد و هم آموزههاى تربیتی و اخلاقى و همچنین آموزههاى مربوط به شناخت و بینش افراد را اصلاح و غنى نمود که این یک کار بنیادى و ریشهاى است که همه متصدیان تعلیم و تربیت بویژه خانواده باید رعایت کنند. علاوه بر این خود فرد نیز در این مسائل نقش دارد و بعنوان یک موجود مختار، فعال و آزاد باید از این امکانات و استعدادهاى ذاتى براى انتخاب صحیح و براى شکل دادن به شخصیت خود بهره گیرد تا بتواند به عزت نفس واقعى دست یابد. موفقیت جوانان در گرو دستیابى به سه نوع اعتماد است: اول اعتماد فرد به خویشتن. دوم اعتماد به اطرافیان(دیگران) و سوم جلب اعتماد دیگران به خویشتن مى باشد و عزت نفس، برایند این سه نوع اعتماد مى باشد. اگر جوانان بتوانند به اعتماد خویشتن دست یابند، به طور مستقیم بر اعتمادهاى دوم و سوم مورد نظر تأثیر خواهند گذاشت. عزت نفس چشمانداز آدمى را نسبت به خود و جهان، گستردهتر و امیدوارتر مى نماید. براى تقویت عزت نفس، شیوههایى وجود دارد که تعدادى از آنها را ارائه مى نمائیم: – شناخت ظرفیتها و توانایىهاى درونى به منظور پرورش آنها و باور عمیقتر آدمى بدانها. – برنامهریزى مناسب براى درک نیازها و احتیاجات اساسى. – تشخیص فرصتهاى موجود در قلمرو زندگى کنونى و تلاش براى حداکثر بهرهورى از آنها. – تمرین فعالیتهایى که به توانایى ابراز وجود، مساعدت مى نماید. – استفاده از روش تلقین که به شیوههاى تلقین به نفس و تلقین به غیر انجام مى شود و احساس آدمى را نسبت به خود دگرگون مى کند و در ساختن بناى شخصیتهاى نوین، مؤثر و مفید واقع مى شود. – روش بهرهمندى از معنویت که مستلزم ارتباط با خداست، این اطمینان را در وجود آدمى، مىآفریند که در مواجهه با مشکلات زندگى، بىیار و یاور نخواهد بود بلکه پروردگار آنان را تقویت مى کند و ارزیابى دیگران را از خود دگرگون ساخته و به سمت اهداف مطلوب سوق مىدهد. مناسبات اجتماعى، زمانى مطلوبتر جریان مى یابد که تصور ما از دیگران و خویشتن خود، مثبت و ارزشمند توصیف شود. نگرش فرد به هستى نیز با عزت نفس به رویکردى مثبت و سازنده متحول مى شود و با چشمانى امیدوار به نشانهها و آیات هستى مىنگرد. خوشبینى و مثبتنگرى از اعماق درون افراد معتمد به نفس متجلى مىشود. برخى دیگر از آثار سازنده عزت نفس عبارتند از: تمرکز فکر، شادکامى، مسؤولیتپذیرى و تحول شخصیت، در پرتو دستیابى به اعتماد به نفس، جامعهاى سالم و پویا در پیش روى خواهیم داشت به گونهاى که همزیستى مسالمتآمیز و تفاهم اجتماعى از جلوههاى ارزشمند آن تلقى مى شود. در خاتمه، جوانان را به مطالعه زندگینامه و شرح حال بزرگان و مشاهیر برجسته دعوت مى کنیم و امید آن داریم که این گونه آثار بتواند روح و جوهره حرکت و تلاش را در آنان افزایش داده و براى قبول مسؤولیتهاى فردى و اجتماعى، آماده سازد. با امید به روزى که همه نوجوانان و جوانان میهن اسلامى با تکیه بر عزت نفس و اتکال به خداى بزرگ در راه نوسازى خود جامعه، همت والاى خویش را به کار گیرند.