دستیابی به عزت نفس

پاسخ : عزت نفس در واقع مبتنى بر خودپنداره‏اى است که افراد از خود تصویر مى‏کنند اگر کسى خود پنداره مثبتى از خود تصویر کند و رفتارهاى خود را نیز هماهنگ با این نگرش مثبت نماید طبعاً داراى عزت نفس خواهد بود ولى اگر خود پنداره منفى و ضعیف باشد نگرش فرد به خود یک نگرش غیرواقع ‏بینانه منفى و ضعیف خواهد بود در نتیجه فرد خودش را در پایین‏تر از موقعیت واقعى اش ارزیابى مى‏کند و در نتیجه رفتارهاى در حد شأن و موقعیت واقعى اش انجام نمى‏دهد و در واقع عزت نفس واقعى خودش را از دست مى‏دهد اما این سؤال مطرح مى‏شود که چگونه و چه عواملى باعث مى‏شود که فردى خود پنداره مثبت، قوى و در نتیجه داراى عزت نفس باشد و چه عواملى باعث مى‏شود که فرد خود پنداره ضعیف، منفى و به دنبال آن عزت نفس بابین باشد؟ پاسخ این سوال را باید در نظام تربیتى که یک فرد در آن شخصیتش شکل می گیرد جستجو کرد مهمترین ارکان این نظام تربیتى خانواده و برخوردهاى تربیتى اولیه‏اى است که با فرد مى‏شود و سپس محیط مدرسه و اجتماع نقش اساسى را ایفا مى‏کنند هر چه محیط تربیتى کودک از خانواده تا اجتماع سالم‏تر باشد و از شیوه‏هاى تربیتى مناسب‏تر و در عین غنى و پربار باشد شکل کودک بهتر سالم‏تر و در نتیجه خود پنداره او از خودش مثبت‏تر و قوى‏تر خواهد بود و بدنبال آن از عزت نفس بالایى برخوردار است علاوه محیط تربیتى نوع نگرش و بینش که فرد از خودش دارد و آموزه‏هایى که این بینش و نگرش به او مى‏دهد هر چه از منابع صحیحتر و متون غنى‏تر و فرهنگ بهترى بوجود آمده باشد در خود پنداره فرد و بتبع آن در عزت نفس او نقش دارد بنابراین براى دست یافتن به عزت نفس همه باید مبادى تربیت از جمله خانواده، مدرسه و اجتماع را اصلاح کرد و هم آموزه‏هاى تربیتی و اخلاقى و همچنین آموزه‏هاى مربوط به شناخت و بینش افراد را اصلاح و غنى نمود که این یک کار بنیادى و ریشه‏اى است که همه متصدیان تعلیم و تربیت بویژه خانواده باید رعایت کنند. علاوه بر این خود فرد نیز در این مسائل نقش دارد و بعنوان یک موجود مختار، فعال و آزاد باید از این امکانات و استعدادهاى ذاتى براى انتخاب صحیح و براى شکل دادن به شخصیت خود بهره گیرد تا بتواند به عزت نفس واقعى دست یابد. موفقیت جوانان در گرو دستیابى به سه نوع اعتماد است: اول اعتماد فرد به خویشتن. دوم اعتماد به اطرافیان(دیگران) و سوم جلب اعتماد دیگران به خویشتن مى باشد و عزت نفس، برایند این سه نوع اعتماد مى باشد. اگر جوانان بتوانند به اعتماد خویشتن دست یابند، به طور مستقیم بر اعتمادهاى دوم و سوم مورد نظر تأثیر خواهند گذاشت. عزت نفس چشم‏انداز آدمى را نسبت به خود و جهان، گسترده‏تر و امیدوارتر مى نماید. براى تقویت عزت نفس، شیوه‏هایى وجود دارد که تعدادى از آنها را ارائه مى نمائیم: – شناخت ظرفیت‏ها و توانایى‏هاى درونى به منظور پرورش آنها و باور عمیق‏تر آدمى بدان‏ها. – برنامه‏ریزى مناسب براى درک نیازها و احتیاجات اساسى. – تشخیص فرصتهاى موجود در قلمرو زندگى کنونى و تلاش براى حداکثر بهره‏ورى از آنها. – تمرین فعالیتهایى که به توانایى ابراز وجود، مساعدت مى نماید. – استفاده از روش تلقین که به شیوه‏هاى تلقین به نفس و تلقین به غیر انجام مى شود و احساس آدمى را نسبت به خود دگرگون مى کند و در ساختن بناى شخصیتهاى نوین، مؤثر و مفید واقع مى شود. – روش بهره‏مندى از معنویت که مستلزم ارتباط با خداست، این اطمینان را در وجود آدمى، مى‏آفریند که در مواجهه با مشکلات زندگى، بى‏یار و یاور نخواهد بود بلکه پروردگار آنان را تقویت مى کند و ارزیابى دیگران را از خود دگرگون ساخته و به سمت اهداف مطلوب سوق مى‏دهد. مناسبات اجتماعى، زمانى مطلوب‏تر جریان مى یابد که تصور ما از دیگران و خویشتن خود، مثبت و ارزشمند توصیف شود. نگرش فرد به هستى نیز با عزت نفس به رویکردى مثبت و سازنده متحول مى شود و با چشمانى امیدوار به نشانه‏ها و آیات هستى مى‏نگرد. خوش‏بینى و مثبت‏نگرى از اعماق درون افراد معتمد به نفس متجلى مى‏شود. برخى دیگر از آثار سازنده عزت نفس عبارتند از: تمرکز فکر، شادکامى، مسؤولیت‏پذیرى و تحول شخصیت، در پرتو دستیابى به اعتماد به نفس، جامعه‏اى سالم و پویا در پیش روى خواهیم داشت به گونه‏اى که همزیستى مسالمت‏آمیز و تفاهم اجتماعى از جلوه‏هاى ارزشمند آن تلقى مى شود. در خاتمه، جوانان را به مطالعه زندگینامه و شرح حال بزرگان و مشاهیر برجسته دعوت مى کنیم و امید آن داریم که این گونه آثار بتواند روح و جوهره حرکت و تلاش را در آنان افزایش داده و براى قبول مسؤولیتهاى فردى و اجتماعى، آماده سازد. با امید به روزى که همه نوجوانان و جوانان میهن اسلامى با تکیه بر عزت نفس و اتکال به خداى بزرگ در راه نوسازى خود جامعه، همت والاى خویش را به کار گیرند.