آیا با توبه همه گناهان ما بخشیده می شود
پرسش : از یک طرف شما مىگویید: با توبه گناهان آمرزیده مىشود؛ از طرف دیگر در قرآن داریم هر کس یک ذرّه شر و گناهى انجام دهد، در قیامت مىبیند (سوره زلزال)؛ حال کدام یک درست است؟! اگر توبه کنیم باز هم بازخواست مىشویم؟ فرق کسانى که از اول خوب بودند و کسانى که بعد توبه کردند، چیست؟
پاسخ : هر عمل نیک یا زشت، اقتضاى آن را دارد که پاداش و یا کیفر خود را به دنبال داشته باشند. این یک اصل کلى و عمومى است که در سوره «زلزال» به آن اشاره شده است. اما شرطهاى اساسى و موانع بازدارنده آن، در آیات دیگر آمده است: A}«إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُغَفُوراً رَحِیماً»{A؛ V}فرقان (25)، آیه 70.{V ؛ «مگر کسى که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد.پس خداوند بدىهاىشان را به نیکىها تبدیل مىکند و او همواره آمرزنده مهربان است». به تعبیر علامه طباطبایى، آیه توبه در اصطلاح علم اصول، «حاکم» بر آیه «زلزال» است. V}ر.ک: تفسیر المیزان، ج 20، ص 486، (دارالکتب الاسلامیه).{V البته این روش در سایر قانونگذارىهاى بشرى نیز جارى است که از آن به عنوان تبصره یا متمم یاد مىشود. به عبارت دیگر اعمالى را که انسان انجام مىدهد، در قیامت مىبیند. اما این در صورتى است که اعمال خوب یا بد، تا هنگامه قیامت بماند؛ ولى اگر با توبه و انجام دادن حسنات، اعمال بد انسان محو شود و یا به جهت غیبت و ظلم، اعمال خوب انسان محو گردد، چیزى باقى نمىماند که در هنگامه قیامت آن را ببیند. V}همان، ج 20، سوره زلزال.{V در علم اخلاق نیز گفته شده است: اعمال انسان گاهى به صورت «حال» و ناپایدار و گاهى به صورت «ملکه» و پایدار است. آنچه در قیامت مورد بازخواست قرار مىگیرد، آن ویژگىهاى ثابت آدمى و اعمال پایدار او است. اما آنچه به طور گذرا و مقطعى انجام داده و اصرارى بر آن نداشته است؛ بلکه از انجام دادن آن پشیمان شده است، آثار آن از صحیفه اعمال و صفحه دل او، پاک و به لطف خداوند نادیده گرفته مىشود و در قیامت مورد بازخواست و حسابرسى قرار نمىگیرد. ازاینرو گفته شده است: «توبه» عمل خیرى است که تائب جزاى آن را خواهد دید و یک شاخه از جزاى آن، محو خطاها و جرایم است.