جایگاه و حقیقت دعا در اسلام

پاسخ : T}«بر آستانِ جانان»{T دعا و مناجات، نوعى توسل عاشقانه به معشوق و پیوستن موجودى کوچک و ناتوان به وجودى بى نهایت بزرگ و توانا است. آدمى به هنگام دعا – که همچون گدایى بینوا، دست نیاز به درگاه کریم بى‏نیاز دراز مى‏کند – به حقیقت وجودى خویش نزدیک مى‏شود؛ انسانى که خود را تهى‏دست و بینوا، رانده و از همه جا مانده، حقیر و فقیر، خوار و زبون و بیچاره و بى‏پناه دید، اکنون حقیقت هستى او – که پرتوى از هستى مطلق خداوند است – هویدا مى‏گردد و با احساس بستگى و پیوند با حق و نیازمندى به او، حال و شورى وصف‏ناشدنى به انسان مى‏بخشد. بنده در حال دعا و مناجات، چنان غرق لذت مى‏شود که پستى و زبونى خویش را فراموش مى‏کند و از یاد دوست لبریز و سرشار مى‏گردد و مجموعه‏اى از امید و بشارت و نور و نیرو مى‏شود. جملات شورانگیز دعا، چون آبشارسپیده در افق روح، فرو مى‏ریزد و روح انسان را روشن و مشتعل مى‏سازد، همان طور که سیل زرّین آفتاب، تیره‏گى‏ها را از میان برمى‏دارد و جهان را در نور فرو مى‏برد. در دعا و توسل، روح تسکین مى‏پذیرد و التهاب دل فرو مى‏نشیند و بى‏قرارى‏ها جاى خود را به آرامش و قرار مى‏دهد؛ همانند فرزند گمشده‏اى که به مادر برسد یا تشنه کامى که به چشمه‏اى زلال و گوارا دست یابد. همدم شدن با خداوند و راز و نیاز با دوست و در میان نهادن دردِ دل با او، غم‏ها را سبک مى‏کند و دل‏ها را روشنایى و فروغ مى‏بخشد. لذت دعا و مناجات با ذات بى زوال خداوند، چون چاشنى سحرانگیزى، همه تلخى‏ها را شیرین کرده، زندگى را باصفا و گوارا مى‏سازد. جان ناشکیبا و بى‏طاقتى که دیگر توان تحمل بار رنج و درد را ندارد، در پرتو دعا و راز و نیاز و گریستن و خالى شدن از عقده‏ها، گنجایش دریا گونه مى‏یابد و هجوم طوفان و بلا و غم را نسیمى دل‏انگیز مى‏انگارد. دعا آبرو بخش انسان در پیشگاه ربوبى است و اگر دعاى ما نبود، در نزد خداوند قدر و اعتبارى نداشتیم: A}(قُلْ ما یَعْبَؤُاْ بِکُمْ رَبِّى لَوْ لا دُعاؤُکُمْ){A؛V}فرقان (25)، آیه 77.{V «اگر دعاى شما نبود، خداوند به شما اعتنا و توجهى نداشت». دعا «بهترین و برترین عبادت»V}محمدى رى‏شهرى، میزان الحکمه، ج 3، ص 245، ح 5516.{V، «مغز عبادت»V}همان، ح 5519.{V، «کلید رستگارى»V}همان، ح 5521.{V، «گشاینده درِ رحمت»V}همان، ح 5522.{V و «سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمان‏ها و زمین»V}همان، ح 5523.{V است. دعا «محبوب‏ترین عمل در نزد خداوند»V}همان، ح 5525.{V، «نیمى از عبادت»V}همان، ح 5533.{V، «سلاح پیامبران»V}همان، ح 5540.{V و «سپر مؤمن»V}همان، ح 5544. {Vاست. دعا «دفع کننده امواج بلا»V}همان، ص، 249، ح 5554.{V، «سبب شفاى از هر بیمارى»V}همان، ص 248، ح 5552.{V و «دفع کننده قضا و قدر» است.V}همان، ح 5549.{V باید دانست که هدف نهایى از دعا، تنها برآمدن حاجت و رفع گرفتارى و سختى و شفاى بیماران نیست؛ بلکه براى اهل حال و معرفت – که شناختى درست از جهان و رویدادهاى آن دارند – انس با ذات پاک خداوندى است که کانون همه نیکى‏ها و زیبایى‏ها است. از استجابت دعا با ارزش‏تر، روح اجابت است و در نزد آنان، دعا در عین حال که وسیله است، هدف نیز مى‏باشد. توجه به این نکته لازم است که مکان و زمان دعا، در رسیدن به آثار و نتایج مادى و معنوى آن، تأثیرى به سزا دارد و اولیاى الهى در روایات فراوانى، مکان‏ها و اوقاتى را که دعا در آنها زودتر به اجابت مى‏رسد، بیان کرده‏اند. در میان اوقاتى که مناسبت بیشترى براى دعا و مناجات با قاضى الحاجات دارد، ماه مبارک رمضان – که ماه مهمان‏دارى خداوند و گسترده شدن خوان طعام‏هاى معنوى و روحانى است – داراى جایگاهى ممتاز است و دعا و نیایش در این ماه، حال و هوایى دیگر دارد. رمضان تنها بهار قرآن کریم و هنگامه تلاوت کلام روح بخش خداوند نیست، بلکه فصل شکفتن گل واژه‏هاى دعا و غنچه‏هاى نیایش بر لب‏هاى مشتاقان مؤمن نیز مى‏باشد. روزه‏داران خداجو، در زلال رمضان دل و جان را مى‏شویند و برگرد حریم دوست پرواز مى‏کنند و بر شاخسار ذکر و یادِ محبوب و دعا و نجواى با او آشیان مى‏گیرند و با اشک روان، دشت تفتیده قلبشان را نمناک مى‏سازند و بر درد و زخم دل‏شان مرهمى مى‏نهند. در این میان، دعاها و مناجات‏هاى امامان معصوم(ع) با سوز و شور و آهنگى دیگر همراه است. حقایق و معارفى که در این ماه عزیز، در قالب دعا از ناى پاک برگزیدکان حق برآمده، از محتوا و ژرفاى خاصى برخوردار است. انس با دعاهاى اهل بیت(ع) در ماه باعظمت رمضان، در بهره‏مندى بیشتر از مهمانخانه الهى و سفره گسترده رمضان، بسى سودمند و پرفایده است. دعاهاى رسیده از برگزیدگان حق در این ماه نورانى، بسیار است… .