چگونه مرگ را باور کنم

پاسخ : امور زیر در باور مرگ و یادآورى آن و پند گرفتن از آن مؤثر و مفید است: یک. اندیشه درباره مرگ به ویژه در خلوت؛ باید به این نکته توجّه کرد که: مرگ تنها پلى است که ما را از خانه عمل به خانه پاداش و جزا منتقل مى‏سازد. و نیز اندیشه در این نکته که انسان براى این دنیاى فانى و زندگى زودگذر آفریده نشده است؛ بلکه آفرینش او براى زندگانى ابدى است که مرگ آغاز سفر بدان است. دو. زیارت اهل قبور و تماشاى قبرهاى پوسیده و سنگ متلاشى شده و اندیشه در این مسأله که چه انسانهایى که روزگارانى زندگى مى‏کردند – فقیر و غنى – و اکنون همگى در این گورستان‏ها خوابیده‏اند و هیچ یادى از آنان نیست. اگرچه جسم آنها خاک شده و غذاى مورچگان گردیده است؛، اما آنها همگى در محضر پروردگار عالم حاضراند و پاداش رفتار نیک یا کیفر کردار بد خود را مى‏بینند و این سرنوشتى است که دیر یا زود ما نیز بدان خواهیم رسید. سه. شرکت در تشییع جنازه و تدفین اهل ایمان و یادآورى این نکته که روزى ما نیز همانند آن فرد، بر روى دوش آشنایان و بستگان به گور سپرده خواهیم شد. پس کردار، رفتار و گفتار خود را بر اساسى تنظیم کنیم که مرگ ما، موجب آسایش ابدى ما بشود. چهار. تلاوت و تدبر در آیاتى که در مورد مرگ و قیامت است؛ به ویژه نگاه اندیشمندان به آیات عذاب و خود را با آن تطبیق دادن؛ و نیز مطالعه و اندیشه در روایات فراوانى که در این باره وارد شده است. در این موضوع مطالعه کتاب میزان الحکمه با ترجمه فارسى توصیه مى‏شود. این کتاب مجموع آیات و و روایات را در موضوعات مختلف دسته‏بندى کرده است. پنج. توجه به این نکته که مرگ نیستى و نابودى نیست؛ بلکه دریچه‏اى براى ورود به عالمى بزرگ‏تر و گسترده است، مرگ ما را از خانه عمل و امتحان به خانه ابدى محاسبه و پاداش مى‏برد و هر چه ما در دنیا کِشتیم، در قبر ظهور پیدا مى‏کند و برداشت مى‏شود. کسى که در دنیا با ایمان و عمل صالح سپرى کرد، قبر او H}«روضه من ریاض الجنه»{H است و آن که دنیایش را با بى ایمانى و بدکردارى سپرى کرد، قبرش H}«حفره من حفر النیران»{H مى‏شود. آرى قبر همه انسان‏ها ظاهرى مشابه دارد؛ اما باطن آن متفاوت است، یا بهشت است یا جهنم. آنکه در این دنیا با ایمان و عمل صالح سپرى کرد، هم اکنون در بهشت است و مرگ او را به این سعادت ابدى مى‏رساند. پیک مرگ براى چنین فردى هیچ نیست، مگر پیک بشارت و سعادت. زندگى بهشت‏مدارانه او در دنیا، باطنش بهشت شده و مرگ او را به بهشت مى‏برد و قبرش بهشت خواهد شد. اما آن که با سوء اختیار خود، در دنیا بدکردار بوده، هم اکنون در جهنم است؛ منتها همانند مردم مست و بى‏هوش، مى‏سوزد و ادراک نمى‏کند، آن‏گاه که پیک مرگ آمد، در حقیقت او بهوش مى‏آید و آن‏گاه جهنمى که خود براى خود، فراهم کرده بود، به چشم جان مى‏بیند و با همه وجود مى‏چشد. شش. مطالعه کتاب‏هایى که در این باره نوشته شده است مثل: 1. معاد، شهید دستغیب شیرازى‏ 2. معاد شناسى، علامه حسینى تهرانى‏ 3. معاد، استادشهید مرتضى مطهرى 4. معاد، آیت اللّه مکارم شیرازى‏