آیا زن می تواند موقع عقد شرط کند هر کاری را بدون اجازه شوهر انجام دهد

پاسخ : به نظر مشهور فقها و به فتواى امام نیز اگر در ضمن عقد نکاح شرط شود که زن اجازه خروج از منزل را داشته باشد و نیازمند اذن و اجازه شوهر نباشد و یا اینکه عقد مبنى بر اجازه خروج زن از منزل انجام شده باشد (مانند اینکه زن اشتغال به کار در خارج از منزل داشته و شوهر هم مى‏دانسته و مخالفت نکرده و عقد ازدواج هم در همین اوضاع و احوال و با علم و آگاهى و توافق ضمنى و یا صریح انجام بگیرد؛ در این دو صورت (شرط ضمن عقد و عقد مبنى براى جواز خروج زن) نیازمند اذن شوهر نیست و او نمى‏تواند از خروج زن ممانعت کند؛ مگر اینکه مفسده‏اى در بین باشد که در این صورت از باب دیگرى و به خاطر حکم دیگرى شوهر مى‏تواند جلوگیرى کند. هم‏چنین اگر مردى حقوق اقتصادى زن را تأمین نکند و زن مجبور شود که براى تأمین مخارج خود کار کند، خروج او از منزل براى کار جایز است. هم‏چنین است خروج زن براى هر امر لازم و واجب عقلى و شرعى، بنابراین نیاز به اجازه شوهر در صورتى است که هیچ ضرورت عقلى و شرعى در کار نباشد و این حکم خود داراى فلسفه‏هاى متعددى مى‏باشد از جمله اینکه: زندگى خانوادگى اقتضائاتى دارند (از قبیل لزوم انضباط و نظم و کنترل صحیح و نیز تفاهم و علاقه و محبت و صمیمیت بین زن و شوهر و رعایت علایق و عواطف و احترام به یکدیگر) و چه بسا خروج زن بدون رضایت شوهر از منزل مفاسدى داشته باشد و مشکلاتى ایجاد نماید و یا حقى از شوهر ضایع شود و به استمرار و بقاى زندگى خانوادگى آسیب رساند. ازاین‏رو براى جلوگیرى از این گونه آسیب‏ها به زندگى مشترک، چنین حکمى قرار داده شده است و روشن است که این حکم به معناى مردسالارى نیست، زیرا اولاً مردسالارى واژه‏اى ابهام‏آمیز است و به انحاى گوناگون قابل تصویر مى‏باشد. ثانیاً از نظر اسلام، خود مرد نیز اجازه ندارد به میل و هوى و هوس و تمایلات خودش زندگى کند تا چه رسد به اینکه زن و فرزند تابع محض و بى‏چون و چراى او باشند؛ بلکه نظام خانواده در اسلام براساس حقوق و وظایف متقابل پایه‏ریزى شده و در آن هم مردسالارى و هم زن‏سالارى غلط است و آنچه صحیح است خداسالارى، دین‏سالارى، عقل‏سالارى و قانون‏سالارى است. بنابراین به طور خلاصه مردسالارى که به معناى تسلط بى‏چون و چراى مردان به زنان است، در اسلام وجود ندارد. براساس نگرش اسلامى، هیچ انسانى بر انسان دیگر تسلط ندارد و آدمیان ملک حق‏تعالى هستند و اگر حقوقى براى فردى قرار داده شده باشد، به تناسب آن حقوق وظایفى نیز بر گردن او گذاشته مى‏شود؛ یعنى، حقوق، همراه با تکلیف و مسؤولیت و حقوق متقابل مى‏باشد. در احکام شرعى نیز مشاهده مى‏شود که در قبال حقوقى که براى مرد قرار داده شده، تکالیفى (مانند مهریه و نفقه) نیز بر گردن او گذاشته شده است. گذشته از این، حقوق مرد نیز محدود و مشروط است به اینکه موجب عسر و حرج و ضرر براى زن نباشد. آرى، اداره زندگى خانواده به عهده مرد است که باید براساس عقل و شرع خانواده را اداره کند؛ یعنى، خانواده و زندگى خانواده نیز به میل و اختیار او واگذار نشده است و او در اداره خانواده نیز محدود و مقید به رعایت احکام شرع مى‏باشد، به علاوه مى‏دانیم که انسان چه زن و چه مرد کامل خلق نشده است و هر کدام از زن و مرد نقایص و نارسایى‏ها و نیازهاى خود را دارند. در زندگى مشترک نیز، با تفاهم و همدلى مى‏توانند همدیگر راکامل نمایند و هر کدام در راه و مسیر کمال و تعالى و خروج از نقصان و ضعف و نارسایى، نیازمند دیگرى است: H}«انتم لباس لهن و هن لباس لکم»{H؛ V}بقره (2)، آیه 187.{V امیرالمؤمنین(ع) در پاسخ سؤال پیامبر اسلام(ص) که: «همسرت را چگونه یافتى؟». فرمود: H}«نعم العون على طاعه اللّه» {H؛ V}بحارالانوار، ج 43، ص 117.{V «خوب یاورى است بر طاعت و بندگى خدا (و مسیر کمال و تعالى و ترقى و شکوفایى انسانى)». از طرفى حضرت زهرا فرموده است: «بهترین چیز براى زن آن است که مرد بیگانه او را نبیند و…». این سخن به معناى الزام و وجوب نیست؛ یعنى، در عین حال که خروج زن از منزل و حضور او در صحنه اجتماع با رعایت موازین و حدود شرعى جایز است؛ اما براى زنان بهتر آن است که از اختلاط با مردان اجتناب کنند. وجود مبارک فاطمه زهرا(س) نیز گرچه به ضرورت در صحنه اجتماع و سیاسیت حضور یافتند، اما بناى زندگى و روش ایشان در زندگى به اختلاط با مردان نبوده است. در نگاه اول به نظر مى‏رسد که این گفتار بیشتر ناظر به جهات معنوى حیات زنان باشد؛ اما تجربه بشرى نشان مى‏دهد که این مطلب درباره زندگى مادى و معیشتى و اجتماعى و خانوادگى زنان نیز صادق است؛ زیرا امروزه در دنیاى غرب – که سالیان درازى است که اختلاط بین زن و مرد وجود دارد و راه‏ها و طرق گوناگون و متعدد و متنوع نیز براى ارتباط آزاد جنسى و ارضاى شهوات موجود است – با این همه، زنان به شدت تحت آزار و استثمار جنسى مردان قرار دارند. V}براى آگاهى بیشتر ر.ک: آنتونى کیدنز، جامعه‏شناسى.{V پس در تجربه اجتماعى و تاریخى نیز دیده مى‏شود که آزادى ارتباط و اختلاط به نفع بانوان نبوده است. برخى از اندیشمندان نیز با مطالعه احکام اسلام به این نظر رسیده‏اند ه اسلام نوعى حیات و زندگى در داخل محیط خانواده و حمایت و تعالى زنان را در این محیط خواهان است تا زنان در چارچوب زندگى خانوادگى و در منزل به کمالات و رشد و برطرف نمودن نیازها و شکوفایى انسانى و تحقق وجودى و… نائل گردند. تجربه بشرى نیز نشان مى‏دهد که چنین زندگى و حیاتى براى بانوان بهتر است. از طرف دیگر، اسلام چنان چتر حمایتى در قوانین خود براى زن ایجاد کرده که او هیچ گاه براى تأمین نیازمندى‏هاى خود، نیازمند خروج از خانه نباشد و همواره مرد را موظف به تأمین او کرده است.