به درجه اجتهاد رسیدن چند سال طول می کشد
پرسش : از درجه صفر تا به درجه اجتهاد رسیدن چگونه میباشدíپیش نیازها را نام ببرید لطفا …به اضافه اینکه چند سال طول میکشد معمولا…؟
پاسخ : دورههاى دروس حوزه را مىتوان به طور کلى چنین تقسیم کرد (مقدمات، سطح متوسط، سطح عالى، خارج). الف) دوره مقدمات؛ این مرحله جهت تسلط بر ادبیات عرب و آشنایى با مبانى اجتهاد و علوم اسلامى و… مىباشد. ضرورت این مرحله به خاطر یاد گرفتن کامل زبان اسلام است چون قرآن واحادیث به زبان عربى مىباشد. در این دوره کتابهاى زیر خواندهمىشود: 1- جامعالمقدمات که شامل (صرف میر، شرح تصریف، عوامل ملامحسن در نحو، هدایه فى النحو و کتاب صمدیه شیخ بهایى) 2- کتاب سیوطى در نحو، جلالالدین سیوطى 3- مختصرالمعانى (در معانى و بیان و بدیع) تفتازانى 4- آشنایى با علوم اسلامى (قسمت منطق) استاد شهید مطهرى 5- منطق مظفر (علامه محمدرضا مظفر) 6- مغنىاللبیب در نحو، ابن هشام 7- معالمالدین (در علم اصول) 8- آموزش فلسفه، استاد مصباح یزدى 9- سیره پیشوایان، مهدى پیشوایى 10- تایخ پیامبر اسلام، جعفر سبحانى 11- البدایه المعارف الالهیه (در عقاید) سید محسن خرازى ب ) مرحله سطح متوسط؛ هدف از این دوره آشنایى مقدماتى با فقه، اصول، منطق و فلسفه است. کتابهایى که در دوره سطح متوسط خوانده مىشوند عبارتند از: 1- شرح اللمعه الدمشقیه (در فقه) شهید ثانى 2- اصول الفقه (در علوم اصول) علامه محمدرضا مظفر 3- رسائل (فرائدالاصول) شیخ مرتضى انصارى 4- ارشاد مفید (در تاریخ) شیخ مفید 5- بدایهالحکمه (فلسفه) علامه طباطبایى 6- جوامعالجامع (در تفسیر) شیخ طبرسى 7- التمهید (در علوم قرآن) آیتالله محمد هادى معرفت 8- الملل والنحل (در فرق و مذاهب) استاد جعفر سبحانى 9- کلیات علم رجال (علم رجال) استاد جعفر سبحانى ج ) مرحله سطح عالى؛ در این مرحله مسائل فقهى و اصولى و فلسفى و کلامى به طور گستردهتر و عمیقتر مطرح مىگردد. کتابهایى که در این دوره تدریس مىشود: 1- مکاسب (در فقه) شیخ مرتضى انصارى 2- کفایهالاصول در علم اصول) مرحوم آخوند خراسانى 3- نهایهالحکمه (فلسفه) علامه طباطبایى 4- شرح منظومه (منطق و الهیات و فلسفه) ملا هادى سبزوارى 5- جوامعالجامع (تفسیر) طبرسى 6- التمهید (در علوم قرآن) آیتاللهمعرفت 7- کلیات علمالرجال، استاد جعفر سبحانى 8- درایهالحدیث (حدیثشناسى) استاد جعفر سبحانى 9- الالهیات (در عقاید و کلام) استاد جعفر سبحانى ه ) مرحله خارج؛ مرحله استنباط مسائل فقهى از منابع معتبر دینى است. درس خارج حوزه، درس باز است به صورت تحقیقى و استنباطى است، مبناها در بین مدرسین خارج فرق مىکند، بعضىها متون عروهالوثقى را مبنا قرار مىدهند و براساس آن بحث مىکنند و بعضىها،شرایعالاسلام را و بعضىها تحریرالوسیله حضرت امام را و… منابعى که بیشتر در این مقطع تحصیلى به کار مىآید عبارتند از: 1- وسائلالشیعه، شیخ حر عاملى 2- مستدرک الوسائل، محدث نورى 3- جواهرالکلام، شیخ محمد حسن نجفى 4- عروهالوثقى و شروحى که بر این کتاب نوشته شده، سید محمد کاظم یزدى 5- کشف اللثام، فاضل اصفهانى معروف به فاضل هندى 7- تذکرهالفقها، علامه حلى 8- اجود التقریرات، آیتاللهخویى 9- جامعالمقاصد، محقق ثانى 10- مبسوط، شیخ طوسى 11- خلاف، شیخ طوسى 12- تحریرالوسیله، امام خمینى و… چنانچه طلبهاى با استعداد باشد و در کمال جدیت در حدود 10 – 15 سال این دوره را طى کند به درجه اجتهاد نائل مىگردد. در ضمن در کنار این دروس به صورت آزاد، افراد مىتوانند در فلسفه و عرفان و تفسیر شرکت کنند. منتها اینها به صورت کلاس و درس رسمى نیست. در این باره مىتوان کتاب: اسفار اربعه ملاصدرا و فتوحات مکیه (در عرفان)محىالدین ابن عربى را نامبرد. علاوه بر اینها، مراکز تخصصى نیز در حوزه در رشتههاى مختلف فعالیت مىکنند. 1- مرکز تخصصى علم کلام 2- مرکز تخصصى تفسیر و علوم قرآن 3- مرکز تخصصى قضا 4- مرکز تخصصى تبلیغ برخى مؤسسات نیز وجود دارند که در زمینه علوم انسانى و رشتههاى مربوط به آن مانند اقتصاد، روانشناسى، علوم سیاسى، تاریخ و… براساس مقررات آموزش عالى، مشغول به پرورش محققین توانا از میان طلاب مىباشند.