به درجه اجتهاد رسیدن چند سال طول می کشد

پاسخ : دوره‏هاى دروس حوزه را مى‏توان به طور کلى چنین تقسیم کرد (مقدمات، سطح متوسط، سطح عالى، خارج). الف) دوره مقدمات؛ این مرحله جهت تسلط بر ادبیات عرب و آشنایى با مبانى اجتهاد و علوم اسلامى و… مى‏باشد. ضرورت این مرحله به خاطر یاد گرفتن کامل زبان اسلام است چون قرآن واحادیث به زبان عربى مى‏باشد. در این دوره کتاب‏هاى زیر خواندهمى‏شود: 1- جامع‏المقدمات که شامل (صرف میر، شرح تصریف، عوامل ملامحسن در نحو، هدایه فى النحو و کتاب صمدیه شیخ بهایى) 2- کتاب سیوطى در نحو، جلال‏الدین سیوطى 3- مختصرالمعانى (در معانى و بیان و بدیع) تفتازانى 4- آشنایى با علوم اسلامى (قسمت منطق) استاد شهید مطهرى 5- منطق مظفر (علامه محمدرضا مظفر) 6- مغنى‏اللبیب در نحو، ابن هشام 7- معالم‏الدین (در علم اصول) 8- آموزش فلسفه، استاد مصباح یزدى 9- سیره پیشوایان، مهدى پیشوایى 10- تایخ پیامبر اسلام، جعفر سبحانى 11- البدایه المعارف الالهیه (در عقاید) سید محسن خرازى ب ) مرحله سطح متوسط؛ هدف از این دوره آشنایى مقدماتى با فقه، اصول، منطق و فلسفه است. کتاب‏هایى که در دوره سطح متوسط خوانده مى‏شوند عبارتند از: 1- شرح اللمعه الدمشقیه (در فقه) شهید ثانى 2- اصول الفقه (در علوم اصول) علامه محمدرضا مظفر 3- رسائل (فرائدالاصول) شیخ مرتضى انصارى 4- ارشاد مفید (در تاریخ) شیخ مفید 5- بدایه‏الحکمه (فلسفه) علامه طباطبایى 6- جوامع‏الجامع (در تفسیر) شیخ طبرسى 7- التمهید (در علوم قرآن) آیت‏الله محمد هادى معرفت 8- الملل والنحل (در فرق و مذاهب) استاد جعفر سبحانى 9- کلیات علم رجال (علم رجال) استاد جعفر سبحانى ج ) مرحله سطح عالى؛ در این مرحله مسائل فقهى و اصولى و فلسفى و کلامى به طور گسترده‏تر و عمیق‏تر مطرح مى‏گردد. کتاب‏هایى که در این دوره تدریس مى‏شود: 1- مکاسب (در فقه) شیخ مرتضى انصارى 2- کفایه‏الاصول در علم اصول) مرحوم آخوند خراسانى 3- نهایه‏الحکمه (فلسفه) علامه طباطبایى 4- شرح منظومه (منطق و الهیات و فلسفه) ملا هادى سبزوارى 5- جوامع‏الجامع (تفسیر) طبرسى 6- التمهید (در علوم قرآن) آیت‏الله‏معرفت 7- کلیات علم‏الرجال، استاد جعفر سبحانى 8- درایه‏الحدیث (حدیث‏شناسى) استاد جعفر سبحانى 9- الالهیات (در عقاید و کلام) استاد جعفر سبحانى ه ) مرحله خارج؛ مرحله استنباط مسائل فقهى از منابع معتبر دینى است. درس خارج حوزه، درس باز است به صورت تحقیقى و استنباطى است، مبناها در بین مدرسین خارج فرق مى‏کند، بعضى‏ها متون عروه‏الوثقى را مبنا قرار مى‏دهند و براساس آن بحث مى‏کنند و بعضى‏ها،شرایع‏الاسلام را و بعضى‏ها تحریرالوسیله حضرت امام را و… منابعى که بیشتر در این مقطع تحصیلى به کار مى‏آید عبارتند از: 1- وسائل‏الشیعه، شیخ حر عاملى 2- مستدرک الوسائل، محدث نورى 3- جواهرالکلام، شیخ محمد حسن نجفى 4- عروه‏الوثقى و شروحى که بر این کتاب نوشته شده، سید محمد کاظم یزدى 5- کشف اللثام، فاضل اصفهانى معروف به فاضل هندى 7- تذکره‏الفقها، علامه حلى 8- اجود التقریرات، آیت‏الله‏خویى 9- جامع‏المقاصد، محقق ثانى 10- مبسوط، شیخ طوسى 11- خلاف، شیخ طوسى 12- تحریرالوسیله، امام خمینى و… چنانچه طلبه‏اى با استعداد باشد و در کمال جدیت در حدود 10 – 15 سال این دوره را طى کند به درجه اجتهاد نائل مى‏گردد. در ضمن در کنار این دروس به صورت آزاد، افراد مى‏توانند در فلسفه و عرفان و تفسیر شرکت کنند. منتها این‏ها به صورت کلاس و درس رسمى نیست. در این باره مى‏توان کتاب: اسفار اربعه ملاصدرا و فتوحات مکیه (در عرفان)محى‏الدین ابن عربى را نامبرد. علاوه بر اینها، مراکز تخصصى نیز در حوزه در رشته‏هاى مختلف فعالیت مى‏کنند. 1- مرکز تخصصى علم کلام 2- مرکز تخصصى تفسیر و علوم قرآن 3- مرکز تخصصى قضا 4- مرکز تخصصى تبلیغ برخى مؤسسات نیز وجود دارند که در زمینه علوم انسانى و رشته‏هاى مربوط به آن مانند اقتصاد، روان‏شناسى، علوم سیاسى، تاریخ و… براساس مقررات آموزش عالى، مشغول به پرورش محققین توانا از میان طلاب مى‏باشند.