ثواب قرآن خواندن بدون معنی
پرسش : آیا قرآن خواندن و تلاوت آن بدون توجه به معانی آن باعث خشنودی خدا و رحمت او می شود؟
پاسخ : اگر چه درباره درک معانی قرآن و تدبر و تفکر در آیات آن بسیار سفارش شده است و قشر تحصیل کرده و فرهیخته باید در این مسیر پویا باشند, اما بهره گیری از قرآن در هر سطحی حتی نگاه به آن موجب خشنودی خدا و نزول رحمت است. برای توضیح بیشتر به مطالب زیر توجه فرمایید: شأن و منزلت قرآن: در وصف و شأن قرآن همین بس که کلام خدا، عِدل معصومین، کتاب قانون براى جوامع بشرى و کتاب زندگى سعادتمندانه انسانها است، به طورى که قرآن را بر دیگر سخنان رفعتى است که در وصف نمىگنجد و آنها را قیاس با قرآن نتواند نمود. قرآن در کلام امیرالمؤمنین(ع) تجلّى خاص خداوند سبحان مىباشد بىآن که به چشم بصر بتوان مشاهده کرد، و به چشم بصیرت به کُنه ذاتش پى برد: H}فَتَجلّى لهم سبحانه فى کتابه من غیر ان یکونوا رَأوْهُ بما أراهُم مِن قُدْرَته{H(V}نهجالبلاغه، امام على(ع)، صبحى صالح، نشر دار الهجره، طبع پنجم، قم، خطبه 147{V). ایشان در عظمت قرآن و ضرورت انس و تدبر در آن مىفرمایند: «آگاه باشید که این قرآن یگانه خیرخواهى است که تقلب و خیانت نمىکند و هدایتگرى است که گمراه نمىنماید و سخنگویى است که دروغ نمىگوید، هیچ کس همنشین با این قرآن نگشت، مگر این که از کنار قرآن با افزایشى و یا کاهشى برخاست، افزایشى در هدایت و یا کاهشى از کورى و ضلالت، و آگاه باشید که بر کسى که از پسِ قرآن فقرى نخواهد بود و نه براى کسى قبل از قرآن غنایى حاصل است. پس به جهت دردهایتان، از قرآن بهبودى طلب نمایید و به واسطهى قرآن بر سختىها یارى جویید، چرا که در آن شفایى است از بزرگترین دردها، و آن کفر است و نفاق و تباهى است و ضلالت، پس به واسطهى قرآن از خدا درخواست کنید و با عشق به قرآن به سویش روى آورید و با آن از خلقش چیزى نخواهید چرا که بندگان (تاکنون) با چیزى همانند قرآن به سوى خدا روى نیاوردهاند. و آگاه باشید که او شفاعتگرى است مورد قبول و گویندهاى است مورد تصدیق، و بىشک هر که را قرآن در روز قیامت شفاعت کند بىدرنگ پذیرفته خواهد شد و از هر که قران شکایتى نماید بلافاصله تأیید خواهد گشت. چرا که فریادگرى در روز قیامت ندا مىکند: «به هوش باشید هر کِشتکارى در کِشتهى خود و عاقبت عملش گرفتار است، مگر کشتکاران قرآن. پس از کشتکاران و پیروان قرآن باشید و از آن به سوى پروردگارتان رهنمایى طلب کنید و از آن بر جانتان خیرخواهى جویید و در برابرش نظراتتان را متّهم نمایید و در حوزهى قرآن امیالتان را خیانتکار تلقى کنید»V}همان، خطبهى 176 .{V. وظیفهى ما نسبت به قرآن: هنگامى شأن و منزلت قرآن برایمان روشن گشت ناگفته پیداست که هر عاقل و خردمندى را وادار مىسازد، تا به میزان وسع وجودشاش از این گنجینه و ذخیرهى الهى بهرهبردارى نماید و مىکوشد که روز به روز بر وسعت وجودى و به طبع آن برداشتنش از این منبع لایناهى بیفزاید. از این رو، آن که شوق دیدار معشوق به سر مىپروراند و در هواى وصالش، شب را به صبح مىرساند و از درد هجران و لذت حضور به سجده درآمده، مهر از راز دل برگرفته، عقدهها را گشوده، در خلوتِ اُنس محبوب به نجوا درآمده است و گریان و نالان درمانِ درد مىجوید و سکونت در جوارش را مسئلت مىنماید. و آن که در بازار پرغوغاى زندگى، بهشت برین را بر متاع فانى ترجیح داده، چشم امید به نعمت ابدى دوخته است و آن که از خوفِ غضب الهى، و از لذت حرام، دست شسته، به انتظار عفو و مغفرت الهى نشسته است، همه و همه باید به سوى قرآن شتاب گیرند تا به قدرِ توان از سفرهى گسترده الهى بهرهمند گشته، مطلوب خویش را به دست آورند(V}تدبر در قرآن، ولى الله نقى پورفر، انتشارات اسوه، ص 24{V). : H}اَلا مَن اشتاق الى الله فلیَستمع کلامَاللّهM}{Hبه هوش باشید که هر که شوقِ دیدار خدا دارد پس به سخن خدا (قرآن) گوش فرا دهد{M(V}کنزالعمال فى سنن الاقوال و الافعال، علاءالدین على المتقى بن حسام الدین الهندى، تاریخ طبع 1409 ه ق، مؤسسه الرساله، بیروت، خ 2472{V). H}اذا أحبَّ أَحدکم ان یحدّثَ ربَّه فَلیَقْرءِ القُرآنM}{Hهرگاه یکى از شما عشق و علاقه داشت که با پروردگارش سخن تازه کند، پس قرآن بخواند{M(V}همان، خ 2258{V). H}القرآن مأدبهُ الله فتعلّموا مِن مأدُبَتِهِ مَا استطعتمM}{Hقرآن سفرهى گستردهى الهى است، پس به تعلیم از سفره گستردهاش به قدر توان برگیرید{M(V}بحارالانوار، ج 92، ص 19 به نقل از تدبر در قرآن{V). مراتب برداشت از قرآن: قرآن ذومراتب است. قرآن کتابى است که به همه دلبستگانش در هر طبقه و هر درجهى علمىاى که باشند فیض مىرساند. و کسى نیست که به عشق او همنشینش گردد و بىبهره بماند. در برخورد با قرآن تمام دستگاههاى ادراکى انسان بهرهمند مىشوند و هر یک رزقِ خاصى به دست مىآورند. از این رو، نظر کردن به قرآن و آیاتش خود عبادت محسوب مىشود و تأثیر فراوانى در روشنى و نورانیت چشم دارد. و در پى آن از موضوعاتى که در قرآن و روایات به آن تأکید فراوان شده است تلاوت و قرائت آیات قرآن است. A}فاقرؤُا ما تَیسَرَ منَ القرآن… فاقرَؤا ما تَیسَر منهM}{Aهر چه مىتوانید (و آسان است بر شما) به قرائت قرآن بپردازید… پس در هر حال آن چه میسّر و آسان باشد به قرائت قرآن پردازید{M(V}مزمل، آیهى 20 و نظیر آن در سورهى بقره، آیات 129 و 152 و سورهى جمعه، آیهى 2 آمده است{V). و پیغمبر اکرم(ص) فرمود: خانهتان را سهمى از قرآن بدهید، زیرا خانهاى که قرآن در آن تلاوت شود امر زندگى بر اهل آن خانه آسان گردد و خیر آن فراوان شود و ساکنان آن خانه همواره در رشد و ترقى باشند و خانهاى که در آن قرآن خوانده نشود اهل آن در تنگى به سر برند و خیرش اندک بود و ساکنان او رو به کمبود باشند. و همینطور آیات و روایات فراوانى داریم که امر به تدبّر و تفکر در آیات قرآن و آیات الهى مىنماید. A}کتاب انزلناه مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر اولوا الالبابM}{Aکتابى است مبارک که آن را نازل کردیم تا مردم در آیات آن تدبر کنند و صاحبان اندیشه متذکر باشند{M(V}ص، آیهى 29{V). و در جاى دیگر از کسانى که در آیات قرآن تدبر نمىکنند گله مىکند و دلهاى آنها را مهر شده مىنامد که سخن حق در آنها نفوذ ندارد: A}أَفَلا یتدبرون القرآن ام على قلوب اقفالهاM}{Aچرا در قران تدبر نمىکنند؟ آیا بر دلهایشان قفلها زده شده است؟{M(V}محمد، آیهى 24{V). مطلب در این مقام زیاد است. لکن از همین مقدار به خوبى به دست مىآید که قرآن ذومراتب است و براى خواستارانش به تناسب سعهى وجودیشان یکى با قرائت آن و یکى با تفکر و تدبّر آن بهره مىرساند و ما باید بدانیم که در هر صورت از یک نقطه مىبایست شروع کنیم و در ضمن متوجه باشیم که سعى کنیم به کیفیت بهاء دهیم اگر چه مجبور باشیم از کمیت بکاهیم. P}گر معنى تنزیل بداند حافظ{E}تنزیل به عشق دال بخواند حافظ{P و صاحب امثال قرآن مىگوید: در صحیفهى کاملهى سجادیه مناجاتى است که امام سجاد زینالعابدین(ع) از درگاه خداوند متعال، فهم معانى امثال قرآن را مسألت مىنماید و براى آن، شأنى جلیل قائل است. مىگوید: «خداوندا، قرآن را در تاریکىهاى شب، مونس ما قرار ده، تا آن جا که عجائب آن و امثالى که حمل صلاحیت آن، از کوههاى استوار برنیایند، در دلهاى ما بنشیند»V}صحیفهى سجادیه، دعاى 42{V.