آیا همه جا باید راست گفت

پاسخ : دروغ از گناهان کبیره است و کسى که آن را ترک نمى‏کند در واقع پایه اعتقاد او به توحید و معاد سست است؛ وگرنه چنانچه کسى معتقد باشد که همه چیز بشر در اختیار خداست و او با اندک اشاره‏اى مى‏تواند انسان را از هستى ساقط کند و نیز به همه کارها و گفتارهاى وى آگاهى دارد و همه را ضبط مى‏کند. هم‏چنین در روز معاد به همه این اعمال رسیدگى مى‏کند و سر مویى از قلم نمى‏افتد و براى گناهکاران و اهل دروغ عقوبت شدید آماده کرده است و… باز چگونه جرأت بر دروغ پیدا مى‏کند؟! در روایت آمده است: «کلید همه گناهان دو چیز است: یکى دروغ و دیگرى شراب». هم‏چنین از امام سؤال شد که آیا ممکن است مؤمن بعضى از گناهان مثل زنا، قمار و شراب‏خوارى را انجام دهد؟ امام مى‏فرماید: بلى ممکن است. و وقتى سؤال مى‏شود که آیا ممکن است مؤمن دروغ بگوید؟ امام(ع) مى‏فرمایند: نه ممکن نیست، براى این که دروغ‏گویى با ایمان به خدا سازگار نیست. دروغ‏گویى نه تنها گناهى است که هر انسانى به فطرت خود آن را زشت مى‏شمارد و در نهایت موجب رسوایى انسان مى‏شود. بلکه توفیق کسب ایمان را از انسان مى‏گیرد. حضرت على(ع) در این مورد مى‏فرمایند: «بنده مزه ایمان را نمى‏چشد مگر اینکه دروغ‏گویى را رها کند؛ چه دروغ جدى و چه شوخى» (اصول کافى ج 2 ص 340) مى‏توان گفت که انسان با شناخت عیب خود به نیمه راه درمان آن رسیده است. دوم: چون مدتى است به آن عادت کرده‏اید یک باره ترک آن مشکل مى‏نماید لذا باید با جدیت سعى در ریشه کن کردن آن داشته باشید؛ باید سعى کنید با مراقبت و تأمل بکوشید هنگامى که در معرض دروغ‏گویى قرار مى‏گیرید از این گناه اجتناب کنید. سپس هر شب اقدام به محاسبه نفس کرده و بررسى کنید که آیا میزان دروغ‏گویى شما کمتر شده است یا نه و نفس خود را تشویق کنید تا دچار چنین عیبى نشود. از طرف دیگر براى خود تنبیه‏هایى در نظر گیرید و اگر موقع محاسبه متوجه شدید که در طول روز دروغى از شما سر زده است آن تنبیه را اعمال نمایید. تنبیه در این زمینه به تناسب شرایط شما متفاوت مى‏باشد؛ مثلا مى‏توانید میزان صحبت کردن خود را کم کنید، روزه بگیرید، در مکان‏هایى که خطر مبتلا شدن به دروغ‏گویى بیشتر است نروید یا با کسانى که بیشتر موجب دروغ گویى شما مى‏شوند تماس نگیرید. امر دیگرى که لازم است از هم اکنون در جهت آن سعى و کوشش کنید ترک معاشرت و مصاحبت با افراد دروغ‏گوست. به تدریج مصاحبت با این افراد را کمتر کنید وبا افراد درستکار و راستگو بیشتر مصاحبت داشته باشید. «ما دوست داریم کسى را که عاقل، فهمیده، فقیه، بردبار، صبور، راستگو و باوفا باشد. خداى عز و جل پیغمبران را به مکارم اخلاق (صفات عالى انسانى) اختصاص داده، پس هر آن که در او این صفات بود خداوند را بر آن حمد گوید، و در هر کس نبود به درگاه خداوند زارى نماید و آن‏ها را از او بخواهد. راوى گوید عرض کردم: فدایت شوم آن صفات کدامند؟ حضرت فرمود: پرهیزکارى و صبر و شکر و حلم و حیا و سخاوت و شجاعت و غیرت و نیکى و راستگویى و اداى امانت(V}مکیال المکارم به نقل از اصول کافى، ج 2، ص 54، ح 3{V). براى مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک: 1- معراج السعاده، مرحوم نراقى 2- قلب سلیم، شهید دستغیب 3- گناهان کبیره، شهید دستغیب