چرا در ازدواج موقت لعان جاری نیست

در مورد این که در کدام آیه و حدیث آمده است که در عقد موقت لعان جاری نیست باید گفت که با توضیحاتی که در ادامه خواهیم داد بحث قرآنی آن روشن می شود اما در روایات باید گفت که وسائل الشیعه، ج 15، کتاب اللعان، باب 10، ص 605 روایات مورد نظر آمده است. امام صادق(ع) می فرماید: «لا یلاعن الرجل المرأه التی یتمتع بها؛ مرد نمی تواند زنی را که متعه کرده لعان نماید» و نیز از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: «لا یلاعن الحر الأمه ولا الذمیه ولا التی یتمتع بها؛ مرد آزاد نمی تواند کنیزش را لعان نماید، همچنین مرد نمی تواند همسر ذمی اش را لعان کند و نیز مرد نمی تواند زنی را که متعه کرده لعان کند». مرحوم شیخ حر عاملی – مؤلف وسائل الشیعه – بعد از نقل این حدیث می گوید: حکم عدم لعان در کنیز و کافر ذمی قبلا گذشت و مقصود ما از نقل این حدیث در این باب، عدم لعان در متعه می باشد. فقها نیز حکم به عدم جریان لعان در عقد موقت داده اند. حضرت امام خمینی در تحریرالوسیله، کتاب لعان، مسأله 4 می گوید: در ثبوت لعان شرط است که زن مورد قذف، زوجه دائمی باشد پس در قذف زن بیگانه لعانی نیست بلکه با نبود بینه قذف کننده حد می خورد و همچنین لعانی در زن منقطعه بنا بر اقوی نیست. همچنین در مسأله 7 می گویند: وقتی لعان برای نفی فرزند مشروعیت دارد که زن دائمی داشته باشد و اما فرزند زن متعه به نفی او بدون لعان منتفی می شود… همانگونه که ملاحظه می شود لعان در متعه جاری نمی شود. ممکن است علت آن این باشد که مقصود از لعان آن است که وقتی مردی فرزندی که همسرش زاییده را از خود نفی نمود یا نسبت فحشاء به متعلقه اش داد و شاهدی برای اثبات آن نداشت حکم آن است که مرد برای حدی که به واسطه این نسبت به او متوجه شده می تواند لعان کند یعنی چهار مرتبه خدا را شاهد بگیرد که در نسبتی که داده صادق است سپس در مرتبه پنجم بگوید لعنت خدا بر من اگر از دروغگویان باشم. سپس زن هم چهار مرتبه خدا را شاهد بگیرد که همسرش در این نسبتی که به وی داده است دروغ می گوید و سپس در مرتبه پنجم بگوید خشم و غضب خدا بر من اگر همسرم از راستگویان باشد (در این نسبتی که به من داده است). بنابراین لعان نوعی طلاق است و بعد از لعان، زن و شوهر بر یکدیگر حرام ابدی خواهند شد. از امام موسی کاظم(ع) سؤال شد: «چرا زنی که با شوهرش لعان نموده برای ابد و همیشه با هم حرام می شوند؟ حضرت فرمود: به خاطر آن که قسم هایی که به ذات جلاله خورده اند قولشان را تصدیق و تثبیت می کند زیرا لفظ و قولشان اقتضا دارد برای همیشه از هم جدا شوند و بدیهی است قسم هایی که هر دو خورده اند این معنا را ثابت می نماید V} (علل الشرایع، شیخ صدوق، ترجمه و تحقیق سید محمد جواد ذهنی تهران، ج 2، باب 278، ص 624).{V همانگونه که ملاحظه می شود، لعان نوعی طلاق است و فقط در دو جا مشروع است: یکی در جایی که شوهر زنش را رمی به زنا کند و دوم جایی است که فرزند بودن فرزندی را که در فراش او متولد شده با امکان الحاق او به زوج، نفی نماید. بنابراین می توان گفت که طلاق در عقد دائم است و یا فراش در عقد دائم تحقق دارد نه در عقد منقطع. پس یکی از حکمت های عدم جریان لعان در عقد منقطع، این است که در عقد منقطع طلاق وجود ندارد. نکته دیگری که می توان در حکمت عدم جریان لعان در عقد موقت گفت این است که در عقد دائم وقتی صیغه عقد جاری شد زن و مرد حلال یکدیگر محسوب شده و آثاری نیز بر آن ازدواج مترتب می شود از جمله ارث بردن، نفقه و… و جدا شدن آنها از همدیگر نیز به سادگی نخواهد بود یعنی آن عقد باید با طلاق متلاشی گردد حال خود طلاق هم انواعی دارد: طلاق بائن، رجعی، خلع، مبارات، ظهار، ایلاء، لعان. همانگونه که ملاحظه می شود لعان یکی از انواع طلاق است. اما در عقد موقت چنین نیست زیرا اولا عقد موقت بسیاری از آثار عقد دائم را ندارد و ثانیا کیفیت جدا شدن زن و مرد در عقد موقت، طلاق (با انواع آن) نیست بلکه به اتمام مدت یا بخشودن مدت آن است پس اگر زنی که با صیغه موقت به زوجیت مردی در آمده است، زنا بدهد و همسر او نیز به این مسأله آگاه شود، لازم نیست که مرد متوسل به دادگاه شود و در نهایت همسرش را لعان نماید زیرا با بخشودن مدت می تواند از وی جدا شود چون هدف در لعان هم جدا شدن زن و شوهر بوده است که در بخشودن مدت از سوی مرد، محقق می شود. بنابراین عقد موقت و دائم تفاوت هایی با هم دارند که باید مورد توجه قرار بگیرد.