عواملی که انسان را از مرز حیوانیت دور می کند

پاسخ : در تعریف انسان گفته اند: انسان حیوانی ناطق است. حیوانیت فصل مشترک بین انسان و همه حیوانات دیگر است و فصل ممیز انسان از حیوانات را تعقل و تفکر دانسته اند. طبق این نظر، دوری از مرز حیوانیت به تفکر و تعقل است. این سخن درست است اما همه حقیقت را در بر ندارد. بلکه باید در تعریف انسان باید گفت: «انسان حیوانی ناطق پرستشگر است» یعنی فصل ممیز انسان از حیوانات دیگر تعقل و تفکر و فطرت خداجویی و بندگی اختیاری است. راه رسیدن به کمال انسانیت، پرستش و بندگی از روی تعقل و تأمل است. در این عبارت دقت شود: اولا، پرستش و بندگی و ثانیا این پرستش و بندگی از روی تعقل و تأمل می باشد. پس انسان در حد طبیعی، در مرز حیوانیت است که می خورد، می پوشد و تولید مثل می کند و به جنگ و گریز می پردازد و دیگر مسائل از این قسم. اما برای حرکت و پران شدن از مرز حیوانیت، ناگریز باید به فطرت خود رجوع کند و برای قرب الهی تلاش کند و این تنها از راه پرستش آگاهانه و متأملانه امکان دارد. چنانکه در تفسیر آیه شریفه: «ما خلقت والجن والانس الا لیعبدون؛ که ما جنیان و انسان ها را فقط برای بندگی آفریده ایم» V} (الذاریات، آیه 56).{V «ای لیعرفون» یعنی خدا را بشناساند، زیرا شناخت و معرفت به خداوند مقدمه پرستش آگاهانه است. پس برای پران شدن از مرز حیوانیت، لازم است ابتدا معرفتی صحیح پیدا کنیم که از آن به جهاد علمی تعبیر می شود و سپس مراحل معنویت و بندگی را از ابتدا تا انتها طی کنیم که از آن به جهاد عملی تعبیر می شود. توصیه می کنیم در این زمینه ر.ک به کتاب : «سیر و سلوک، سید بحرالعلوم» که حقیقت سیر و سلوک به سوی خدا را بازگو می کند و «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب» تقریر درس اخلاقی استاد علامه آیت الله طباطبایی به قلم آیت الله طهرانی (هر دو از انتشارات حکمت) را مطالعه فرمایید که مراحل و منازل مختلف سیر معنوی انسانیت را بازگو کرده اند. هر دو کتاب به قلمی روان و شیوا به نگارش درآمده اند و در عین اختصار برای آنهایی که می خواهند مدارج انسانیت را طی کنند بسیار مفید است.