چگونه شروع به حفظ قرآن کنم

پاسخ : تصمیم به علاقه شما به تفسیر و حفظ قرآن بسی مایه خوشبختی و سعادت است ما هم به دانشجویان با چنین اراده و انگیزه ارزشمندی، افتخار می کنیم و شما را می ستاییم و تحسین می کنیم و برای موفقیت روز افزون تان دعا می کنیم. شما نیز قبل از هر تدبیری از خداوند متعال بخواهید که شما را در این راه پایدار و موفق بدارد. لازم به ذکر است گرچه ظاهرا این تصمیم و کار، چندان تناسبی با رشته تحصیلی تان ندارد ولی باید گفت ضرورتی ندارد رشته تحصیلی تان با فراگیری قرآن و حفظ یا آشنایی با تفسیر هم خوانی داشته باشد. زیرا: اولا، بسیاری از افراد مثل شما چنین ناهمخوانی ای را داشته اند ولی در عین حالا توانسته اند بین آنها جمع کنند. ثانیا، اگر انگیزه و علاقه تان زیاد باشد و می تواند جبران کننده سختی و مشکل بودن کار را بکند. چون علاقه و انگیزه موتور حرکت انسان است اگر به اندازه کافی ذوق و علاقه داشته باشید مطمئنا به هدف خواهید رسید. ثالثا، برنامه ریزی و استفاده کردن از اوقات فراغت (و یا از اوقاتی که اگر برنامه ریزی نشود، هدر می رود) می تواند به شما کمک کند تا با استفاده بهینه کردن از اوقات مختلف خود، دسترسی به هدفتان را آسان تر کند. البته لازم به ذکر است اولویت اولتان هم اکنون و در دوره کارشناسی، رسیدگی جدی و کافی به درس های رشته تحصیلی تان است زیرا دانشجو هستید و از امکانات دانشگاه و فرصت به دست آمده باید فعلا بیشترین استفاده را در رشته تحصیلی تان ببرید، ولی در عین حال اگر در فرصت باقی مانده وقت پیدا کردید (که مطمئنا وقت پیدا می شود) می توان به برنامه ریزی حساب شده و درحد توان به فراگیری تفسیر قرآن و حفظ قرآن نیز بپردازید. در ابتدا درباره تحصیل و فراهم ساختن ابزار و شرایط لازم برای استفاده از قرآن در مراحل و مراتب مختلف تلاوت , ترجمه , تفسیر نکاتی را به عرضتان می رسانیم: الف) برای تلاوت قرآن تنها دانستن قواعد روخوانی و برای مرتبه عالیتر قواعد تجوید کافی است ولی برای دست یابی به ترجمه نمودن آیات , تحصیل ادبیات عرب بویژه در شاخه های صرف , نحو, لغت و معانی نیز لازم است و اما برای برخورداری از فهم تفسیر قرآن و توان تفسیر نمودن قرآن علاوه بر دانش ادبیات عرب , تسلط کامل بر آیات قرآن , طرح سؤال , حلم در مقابل سؤال , تفکر و تدبر در آیات و مقاصد آن , توجه به آراء و نظریات مفسرین عظیم الشأن و از همه مهمتر طهارت دل و تهذیب نفس از آلودگی از جمله شرائط و ابزار ضروری برای فهم تفسیری قرآن می باشد. 1. تسلط کامل بر آیات ) از آنجا که در برخی موارد آیات قرآن ناظر بر یکدیگر و مفسر و مبین همدیگر هستند تسلط کامل بر آیات نقش مؤثری در فهم آیات ایفا کرده راه یابی به آیات هم آهنگ و هم محتوی که در پرتو تسلط بر آیات میسر می گردد توضیح و تفسیر واضحی از آیات را به ارمغان می آورد. و شاید یکی از اسرار تأکید بر تلاشهای مکرر قرآن که سیره اولیاءای نیز بر آن قرار گرفته است تحصیل تسلط کامل بر قرآن است . 2. طرح سؤال ) از جمله بهترین شیوه ها برای به نطق کشیدن آیات و بدست آوردن ظرافتهای محتوای قرآن این است که از چینش الفاظ آیات , انتخاب واژه ها, ترتیب آیات و پرس و جو کنیم و یا اینکه با طرح سؤال های کلی در جستجوی پاسخ آن از قرآن باشیم . بعنوان مثال در جستجوی این باشیم که خداوند شگردهای شیطان را در قرآن چگونه بیان کرده است و با این نگاه آیات را مورد مداقه قرار دهیم . 3. حلم در مقابل سؤال ) مهمترین مسأله بعد از طرح سؤال حلم و خویشتن داری در مقابل سؤال است بدین معنا که عجله در یافتن پاسخ بدون رعایت قواعد ادبی و لغوی ننماییم و چیزی را بدون قراین و شواهد به قرآن اسناد ندهیم که در این صورت در معرض خطر تفسیر به رأی قرار خواهیم گرفت . 4. تفکر و تدبر در آیات و مقاصد آن ) برای پاسخ به سؤالات مطرح شده و یا قطع نظر از آن برای فهم آیات عنصر تفکر و تعقل مهمترین نقش را ایفا می کند. علیرغم اینکه بسیاری از آیات در نگاه اول برای عموم انسانها قابل درک و فهم است ولی ظرافتها و لطافتهای آن موقوف بر تفکر و تأمل است و از این روست که قرآن خود به طور مکرر و مؤکد ما را دعوت به تفکر در قرآن می کند. و پر واضح است کسی می تواند در آیات به تفکر نشیند که مواد اولیه برای تفکر برای او حاصل باشد که از آن جمله است دانستن قواعد عربی – دانستن معنا و مفهوم واژه ها و الفاظ و برخی دیگر از زمینه های تفسیری همچون شأن نزول آیات و غیره … لازم به یادآوری است طرح سؤال که به توضیح آن نیز پرداختیم نقش مهمی در جهت گیری تفکر, آغاز و انجام آن است . 5. توجه به آراء و نظرات مفسران عظیم الشأن ) محصول تفکر ما نتایج و برداشتهایی خواهد بود که مستند به مبادی لغوی و ادبی خواهد بود و برای اطمینان از این نتایج و برداشتها سزاوار است بعد از نتایج که در مرحله بعد به آراء و انظار مفسرین عظیم الشأن مراجعه نموده و این نتایج و برداشتها را با آن آراء و انظار مقایسه نموده نقاط ضعف یا قوت را دریابیم . 6. طهارت دل ) تحصیل صفا و طهارت دل از جمله شرایط لازم و قطعی و ضروری است که اساسی ترین نقش در فهم قرآن داشته تفکرات ما نیز تحت الشعاع آن قرار می گیرند. قرآن خود از این حقیقت پرده برداشته و تصریح می کند که «لا یمسه الا المطهرون» همانگونه که تشریعا” بدون طهارت دست زدن به خطوط قرآن ممنوع است تکوینا” نیز کسی که از طهارت و صفای دل برخوردار نیست به آن سعادت عظیم و دقیق قرآن دست رسی نخواهد داشت . P} عروس حضرت قرآن نقاب آنگه براندازد{E}که دار الملک ایمان را ببیند خالی از غوغا{P ب ) رعایت آداب تلاوت و مطالعه قرآن : از جمله اموری که موجب کیفیت بخشیدن به اعمال و به تبع آن موجب لذت بخشی اعمال می گردد رعات آداب می باشد. و به عبارتی دیگر انسان نسبت به عملی شائق و مشتاق خواهد بود و از آن بهره ها خواهد گرفت که برای او لذت بخش باشد و آن عمل لذت بخش خواهد بود که از کیفیت عالی برخوردار باشد و آن عملی دارای کیفیت خواهد بود که با آداب انجام شود. پس رعایت آداب موجب کیفیت و کیفیت , موجب شیرین شدن عمل و شیرینی عمل , موجب جذابیت و بهره های بیشتری می گردد. اینک در برخورد با قرآن هنگام تلاوت و مطالعه آن و به منظور برخورداری از بهره های وافر هدایتی آن می بایست آداب لازم را رعایت کنیم که این آداب برخی ظاهری و برخی معنوی هستند. آداب تلاوت قرآن : 1. تحصیل طهارت که همان وضو گرفتن یا غسل است و همچنین مسواک زدن . قرآن عظیم الشأن می فرماید: «لا یمسه الا المطهرون», (واقعه / 79). و پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «نظفوا طریق القرآن قیل یا رسول الله و ما طریق القرآن قال افواهکم قیل بماذا؟ قال بالسواک» 2. استعاذه : پناه بردن به خدا از شر شیطان و تحفظ از برداشتهای سوء و ناصواب «فاذا قرائت القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم». 3. بسمله : جاری ساختن «بسم الله الرحمن الرحیم» بر زبان 4. تعظیم و احترام : از جمله آدابی که تأثیر در استفاده از قرآن دارد عظیم شمردن قرآن در دل است به این معنا که حساب ویژه ای را بر آن باز کرده آن را نظیر کتاب های معمولی ندانیم بلکه قرآن را حقیقتی زنده دانسته که ناظر به باورهای وجودی انسان است که این کتاب وجود کتبی آن است . از جمله عواملی که موجب تعظیم و بزرگداشت قرآن می شود این است که بدانیم و توجه کنیم محتوای این کتاب سخن چه کسی است ؟ حامل آن کیست ؟ حافظ آن کیست ؟ شارحان و مفسران آن چه کسانی هستند؟ پرواضح است که بزرگ دانستن و اهتمام ویژه داشتن تأثیر بسزائی در استفاده و نحوه آن دارد. 5. نظر تعلیم و تعلم داشتن : گرچه تلاوت قرآن خود دارای ثوابهای فراوان و پاداشهای ارزشی است ولی باید دید تعلیم و تعلم را نیز فراموش نکرد و با آن هدف زانوی ادب بر خوان قرآن زد. 6. حضور قلب و خشوع : در صورتی می توانیم بهره های وافر از تلاوت قرآن ببریم که ادب حضور و خشوع را رعایت کنیم که این خود محتاج لطف الهی و همت و اهتمام شخص تالی و قاری است . 7. تفکر و تدبر در آیات : که نقش مؤثری در بیداری دل و فهم معارف دارد که توضیح ان را ذکر کردیم . 8. تطبیق آیات بر خود و جبران کمبودها و یا درمان دردها. یعنی وقتی آیات در مورد ویژگیهای اهل ایمان تلاوت می کنیم نظری نیز بر خود افکنده وضعیت خود را با شاخص های قرآنی بررسی کنیم که اگر ضعف و کمبودی داریم در صدد جبران آن با راهکارهای قرآن برآیم و اگر نزدیک به آن شاخص ها هستیم از خداوند توفیق بیشتر طلبیدن . شاکر باشیم . د. برطرف کردن موانع فهم صحیح قرآن برخی از مهمترین موانع و حجاب های فهم قرآن عبارتند از: 1. حجاب غرور و خودبینی که مانع نزدیک شدن به قرآن , تلاوت و تفکر در قرآن می گردد. 2. حجاب آراء باطله و عقاید باطلی که از قبل در ذهن رسوخ کرده . 3. حب دنیا 4. گناهان و معاصی که علاوه بر آثار سوئی که در زندگی دنیوی نیز دارد جلوی فهم صحیح را نیز می گیرد. در این قسمت نیز نکات لازم را برای حفظ قرآن به عرضتان می رسانیم: 1- انگیزه عالى و خالصانه، براى این عمل فراهم آورید لذا با خواندن روایات مربوطه ثواب حفظ قرآن و مانند آن سطح انگیزه خود را افزایش دهید. 2- روخوانى و خوب خوانى (قواعد تجوید)، قرآن را به صورت کامل و دقیق فراگیرید. 3- تنظیم اوقات براى کارهاى تحصیلى و اختصاص دادن وقت مناسب بعد از انجام فریضه صبح و کمى ورزش؛ مثلا هفته‏اى حداقل سه روز به مدت نیم ساعت تا یک ساعت به حفظ قرآن بپردازید در ضمن سعى کنید آرام ترین مکان را انتخاب نمایید. 4- استفاده کردن از یک نوع قرآن و بهترین نسخه ها و رسم‏الخط‏هاى قرآن مجید (خط عثمان طه)، 5- به همراه داشتن یک قرآن جیبى از همان خط براى مرور در ایام فراغت، 6- توجه به معانى الفاظ قرآن و شروع کردن از سوره هاى کوتاه قرآن، 7- رعایت کردن امورى که حافظه را تقویت مى‏کند؛ مانند: زدن مسواک، استعمال بوى خوش، داشتن وضو، نگاه به خط قرآن، استنشاق، پرهیز از گناه، عمل به مستحبات و خوردن کشمش و پرهیز از امورى که حافظه را کم مى‏کنند؛ مانند: گناه، دروغ‏گفتن، گوش دادن به موسیقى، غرور، لجاجت و عصبانیت. 8- میزان مقطع حفظ را کم و کوتاه انتخاب کنید و اندک‏اندک اقدام کنید. 9- مقدار زیاد را براى حفظ بر خود تحمیل نکنید تا موجب خستگى شود. 10- همت و پشتکار شرط استمرار تا رسیدن به هدف است و باید آن را تحصیل کنید. براى خطا نکردن در موارد مشابه باید از نشانه‏گذارى‏هاى مختلف استفاده کرد؛ یعنى، جمله متشابه را با یک مشخصه از موارد دیگر جداسازى کرده و آنها را مشخص نمود. براى آگاهى بیشتر به کتاب «روش‏هاى حفظ قرآن، استاد پرهیزگار» مراجعه فرمایید. در انتخاب قاری نیز ذوق و سلیقه شما نقش تعیین کننده ای دارد و هر صوتی که بیشتر مورد پسند و علاقه شما واقع شد گزینش کنید هر چند حضور در جلسات قرائت قرآن و بهره مند شدن به طور حضوری از اساتید این رشته و مشورت کردن با آنها نقش زیاد و مؤثری در این زمینه خواهد داشت.