چکار کنیم نماز شب بخوانیم

پاسخ : به طور کلی عامل عدم توفیق نماز شب دو چیز است : 1. عوامل جسمی ; گاهی خستگی زیاد مغز و اعصاب و وضعیت مزاجی خواب را سنگین و طولانی می کند. پرخوری در شب , خود علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین می باشد. حضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام ) خطاب به بنی اسرائیل فرمود: »یا بنی اسرائیل ! لا تکثروا الاکل فانه من اکثر الأکل اکثر النوم , و من اکثر النوم اقل الصلاه کتب من الغافلین ; ای بنی اسرائیل ! خوردن خود را زیاد نکنید, زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید, بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید, از نماز کم می گذارد (و در نتیجه) در زمره غافلان نوشته می شود«, (همان , ج 1, ص 117, ر 590). غذاهایی هستند که اگر تنها به آن ها اکتفا شود, خواب طولانی و سنگین را به دنبال دارد; مثل نان و ماست یا دوغ و… برای تعدیل خواب و توفیق برای نماز شب , به تذکرات زیر توجه کنید: الف . خواب قیلوله و قبل از ظهر – که استحباب شرعی هم دارد – ترک نشود. این خواب مختصر, ولی بسیار مفید است . اگر قبل از ظهر میسر نیست با فاصله ای بعد از ناهار انجام گیرد. اگر اصلا” خواب روز میسر نیست , حداقل باید دقایقی دراز کشید. ب . کم خوری در شب : امام رضا(ع ) می فرمایند: »من اراد ان یکون صالحا” خفیف الجسم ]و اللحم [ فلیقلل من عشائر باللیل ; هر کس می خواهد (بدنی ) سالم و جسم و گوشتی سبک داشته باشد, باید شام خود را کم کند«, (همان , ص 123, ر 635). باید از افراط و تفریط در خوردن پرهیز شود. کم خوری غیر از نخوردن یا بد خوردن است . میزان کم خوری را رسول اکرم (ص ) چنین می فرمایند: »کل وانت تشتهی , و امسک و انت تشتهی ; در حالی که اشتها داری , بخور و در حالی که (هنوز) اشتها داری , از خوردن دست بکش «, (همان , ر 633). ج . غذای مناسب شب : کیفیت غذا جوری باشد که اعصاب و بدن سست نشود. شب ها از ماست , دوغ , کشک و مانند آن استفاده نشود یا در کنار آن ها چند دانه خرما یا کشمش یا مویز و مانند آن تناول شود. هر کس باید با توجه به مزاج خود, برنامه غذایی مناسبی برای خود داشته باشد. دقت کنید غذاهایی قوت می بخشد, چه غذاهایی رخوت و نسبت به چه غذاهایی حساسیت دارید. مثلا” خرما برای بعضی مزاج ها سازگار نیست , زیرا موجب جوش صورت و دمل می شود. د. شام اول شب : هر چه وقت خوردن شام به اول شب نزدیک تر باشد و با وقت خواب فاصله داشته باشد, بهتر است. ه. زود خوابیدن : شب ها – مخصوصا” شب های کوتاه – باید زودتر خوابید به گونه ای که حتی در شب های کوتاه حداقل بشود چهار ساعت مداوم خوابید. بقیه خواب در وقت دیگر جبران می شود. البته شب های بلند, هفت ساعت مداوم هم می شود خوابید. 2. عوامل روحی: الف . گناه : اما باقر(ع ) می فرمایند: »جا رجل الی امیرالمؤمنین (ع ) فقال : انی قد حرمت الصلاه باللیل , فقال : قد قیدتک ذنوبک ; مردی به محضر حضرت علی (ع ) آمد و پرسید: من از نماز شب محروم شده ام . حضرت فرمود: گناهانت تو را مقید کرده است .«, (همان , ج 5, ص 421, ر 10465). این درباره بسیاری از مردم صادق است. ب . عجب : گاهی عجب ناشی از عبادت و نماز شب , خود عاملی است که انسان را از نماز شب محروم می دارد. برای جلوگیری از این عجب , خداوند تعالی از روی لطف , بنده خود را در خواب می دارد. البته این بسیار کم اتفاق می افتد و برای کسانی است که غالبا” توفیق نماز شب را دارند. ج . ضعف اراده : نماز شب اراده و عزم می خواهد. خواستن تنها کافی نیست , باید با تصمیم جدی خوابید. ضعف اراده از مهم ترین عوامل محروم ماندن از نماز شب و سحرخیزی می باشد. باید با این ضعف و سستی اراده مبارزه کرد. امام علی (ع )می فرمایند: »ضادوا التوانی بالعزم ; به وسیله عزم , با سستی مبارزه کنید«, (همان , ج 6, ص 305, ر 12624). تفکر در اهمیت نماز شب و خواندن دعاهای قبل از خواب , برای تقویت اراده و عزم مفیدند. در هر صورت , اگر گاهی موفق به نماز شب نشدید, قضای آن را به جا آورید. نماز شب باید از کم شروع شود, با حذف مستحبات طولانی آن , می شود همه آن را در ده دقیقه خواند; ولی اگر حال خوشی دست داد, طولانی کردن آن به اندازه کشش حال , اشکالی ندارد. در آخر سفارش اکید می شود که فقط با عمل به این راهکارها و عزم جزم و اراده محکم می توان هر شب به نماز شب موفق شد. سعی کنید بدون کوک کردن ساعت بیدار شوید. عادت به نماز شب و سحرخیز, ممکن است حداقل دو سال طول بکشد; بنابراین از افت و خیزها بیدار شدن ها و بیدار نشدن ها, سستی و سردی به خود راه ندهید. ارتباط با امام زمان: ارتباط با امام زمان(عج) و دیگر اولیاى الهى نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیاى الهى نیاز به تحقّق دو بُعد؛ یعنى، معرفت و عمل دارد. اگر کسى خود را به اولیاى الهى شبیه نمود، به لقاى آنان نیز واصل خواهد شد. P} نوریان مرنوریان را طالبند {E} ناریان مرناریان را جاذبند {P آنچه وظیفه ماست تشبه به آن حضرات و پیمودن راه آنان است ما باید در همه حال سرباز آماده آن حضرت بوده و همواره در خدمت ایشان باشیم. این مسأله را آیه 200 سوره آل عمران بیان فرموده: «یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقواللّه‏ لعلّکم تفلحون؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید، صبر کنید و یکدیگر را به صبر وادارید و مرابطه نمایید و تقوا و خداترسى را پیشه سازید، باشد که رستگار شوید». امام باقر(ع) در تفسیر این آیه شریفه مى‏فرمایند: «صبر کنید بر اداى فرایض (یعنى در انجام تکالیف الهى استقامت داشته باشید) و در برابر دشمنان پایدارى کنید و با امامتان (که انتظارش را مى‏کشید) مرابطه نمایید»، (کتاب الغنیه، شیخ مفید، ص 105) قرآن راجع به حضرت مهدى و اصحاب ایشان مى‏فرماید: «الذین ان مکنّاهم فى الارض اقاموا الصلوه وآتوا الزکاه و امروا بالمعروف و نهو عن المنکر؛ کسانى که اگر در زمین به آنان توانایى دهیم نماز را بپا داشته و زکات (به مستحق) بخشیده و به معروف امر نموده و از منکر نهى کنند»، (حج، آیه 41). امام باقر(ع) در تفسیر این آیه مى‏فرمایند: «این آیه براى آل محمد(ع) است؛ یعنى، مهدى(عج) و اصحاب او»، (تفسیر قمّى، ج 2، ص 87). در نتیجه اگر ما هم مى‏خواهیم از اصحاب و یاران آن حضرت باشیم، باید به این امور اهتمام ورزیم. خوب است بدانیم؛ امام زمان شدیدا به شیعیان خود عشق مى‏ورزند. بلکه علاقه آن حضرت به شیعیان و دوستانشان خیلى بیشتر از علاقه‏اى است که ما نسبت به آن حضرت داریم. آن حضرت همواره به شیعیان خود دعا مى‏کنند. از آن حضرت نقل شده است: «انا غیر مهملین لمراعاتکم ولاناسین لذکرکم؛ ما هرگز در رعایت احوال شما کوتاهى نمى‏کنیم و شما را از یاد نمى‏بریم»، (بحارالانوار، ج 53، ص 174). ناگفته نماند ما مکلف به ارتباط به معناى ملاقات با امام زمان(عج) نیستیم آنچه بر ماست جلب رضایت آن بزرگوار مى‏باشد. ارتباط با امام زمان یعنى خود را به رشته ولایت او بستن و بر خدمت و پیروى و یارى او گردن نهادن و این یکى از ارکان ایمان است که آدمى خود را به امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود. پیوستگى با او یعنى مطیع او بودن. آنچه در روایات زیاد سفارش شده است انتظار فرج است ما باید ارتباط معنوى خود را با امام زمان(عج) با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داریم. از این رو بسیار بجاست که خصوصیات منتظر واقعى حضرت مهدى(عج) را بدانید و سپس آن را در خود عملى کنید پس بحث زیر ضرورى به نظر مى‏رسد. منتظر واقعى مهدى(عج) باید چندین خصوصیت داشته باشد: 1- عمل به تکالیف دینى منتظر واقعى باید تمام وظایف دینى و احکام الهى را انجام دهد. حتی اگر این وظیفه نماز نخواندن یا روزه نگرفتن باشد (همان گونه که برای خانم ها در اوقات خصوصی چنین است). 2- محزون بودن به علت محروم بودن از زیارت آن وجود مبارک «عزیز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لک حسیسا و لا نجوى…؛بر من گران است که خلق را ببینم و تو دیده نشوى و سخن آشکار و پنهان تو را نشنوم»، (دعاى ندبه). 3- براى تقویت ارتباط هر روز صبح «دعاى عهد» را بخوانیم. 4- انتظار فرج آن حضرت را در دل و ظاهر جلوه‏گر کنیم. در روایات متعدد داریم که در زمان غییبت امام زمان(ع) بهترین اعمال انتظار فرج است. این، نیاز به توضیح دارد که چرا بهترین اعمال انتظار فرج است. فرج؛ یعنى، نصرت و پیروزى و گشایش و مقصود نصرت و پیروزى حکومت عدل علوى بر حکومت‏هاى کفر و شرک و بى داد است. حکومت عدل گسترى که به رهبرى امام عصر(عج) تشکیل مى‏گردد. بنابراین انتظار فرج، انتظار تحقق‏ یافتن این آرمان بزرگ و جهانى است و منتظر حقیقى کسى است که حقیقتا خواهان تشکیل چنین حکومتى باشد و این خواسته آن گاه جدى و راست است که شخص منتظر عامل به عدل و گریزان از ستم و تباهى باشد و گرنه انتظار فرج در حد یک ادعا و شعار بى محتوا باقى خواهد بود ازاین‏رو در روایات آمده است که انتظار فرج خود فرج است زیرا کسى که حقیقتا منتظر فرج و ظهور حجت خدا و تأسیس حکومت عدل گستر اوست زندگى خود را بر پایه عدل و داد استوار مى‏سازد و او انسانى است که حضور و غیبت امام در نحوه رفتار و سیر و سلوکش تفاوتى ندارد و قبل از تشکیل حکومت عدل، او چنین حکومتى را در زندگى خود پایدار ساخته است بنابراین انتظار فرج حقیقى ریشه در معرفت به حق و عدل و ایمان و عشق به آن دارد و آثار آن نیز در عمل نمایان مى‏گردد و چنین حقیقت اصیل و عمیقى با لفظ و شعار به دست نمى‏آید و با بى تفاوتى و بى اعتنایى نسبت به مقدمات دینى و رسالت‏هاى انسانى در تعارض و تناقض است از این جا نادرستى یک تفسیر از انتظار فرج روشن مى‏شود زیرا بعضى بر این تصور خام هستند که انتظار فرج یعنى بى تفاوتى نسبت به آنچه در جوامع بشر مى‏گذرد و دست روى دست گذاشتن به امید اینکه امام زمان ظهور کند و آنهارا اصلاح نماید. انتظار فرج تعهدآفرین و مسؤولیت‏ساز است و با بى‏تفاوتى و بى‏اعتنایى به سرنوشت بشر و حقیقت و فضلیت منافات دارد. انتظار فرج یعنى: الف) معرفت امام معصوم و عادل و پیشواى فضیلت. ب) ایمان به امامت و قیادت رهبرى الهى و عدالت پیشه. ج) عشق به عدالت و ارزش‏هاى انسانى. ه) امید به آینده‏اى روشن و نوید بخش. ک) تلاش براى برقرارى حکومتى عدل پیشه و عدل گستر. ح) رعایت موازین و قوانین دینى و اخلاقى. خ) داشتن روحیه تعهد و مسؤولیت‏پذیرى. این انتظار فرج است که بهترین عمل و عبادت است و چنین منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غیبت از دنیا برود به منزله کسانى است که پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مى‏کنند، (بحارالانوار ج 52 ص 125 – ره‏توشه راهیان نور، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم چاپ اول تیرماه 1374 ص 193-190 با تصرف). 5- داستان‏هاى واقعى بزرگانى که با امام زمان(عج) در ارتباط بودند را بخوانیم. در پایان به این نکته مهم توجه داشته باشیم که امام زمان(عج) به عنوان «حجت خدا» و «ولى‏عصر» بر اعمال و رفتار ما آگاهى دارد و باید خود را در محضر ایشان ببینیم و براى گره‏گشایى‏هاى مادى و معنوى از ایشان به عنوان واسطه فیض الهى درخواست یاری داشته باشیم. بهترین دعاها در زمان غیبت: دعاى عهد، زیارت آل یس و دعاى ندبه است که در زمان‏هاى خاص در طول شبانه‏روز و هفته خوانده مى‏شود. براى آگاهى بیشتر ر.ک: 1- یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان(عج)، رجالى تهرانى 2- ترجمه منتخب‏الاثر، آیت‏الله صافى 3- مهدى موعود، ترجمه: على دوانى 4- وابستگى جهان به امام زمان(عج)، لطف‏الله صافى 5- امام زمان در گفتار دیگران، على دوانى لازم به ذکر است که صلوات ، ذکر و دعا در حال عادت اشکال ندارد اما اگر بخواهند از ثواب بیشترى بهره‏مند شوند بهتر است با طهارت باشند چه این که مستحب است زن در حال عادت در اوقات نماز وضو بگیرد و در محل نماز خود بنشینید و 33 مرتبه تسبیحات اربعه و اذکار مستحب دیگر را بگوید.