آیا ایمان تنها کافی است

پاسخ : یکی از مسایل مهم، که از دیرباز، مورد بحث واقع شده این است که آیا هر یک از ایمان و عمل صالح، عامل مستقلی برای سعادت ابدی است یا مجموع آنها موجب سعادت است؟ گروهی به نام «مرجئه» در همان قرن اول ظهور اسلام بر آن بودند که وجود ایمان، برای سعادت ابدی کافی است و ارتکاب گناه، ضرری به سعادت مؤمن نمی زند. این عقیده به شدت از سوی گروه های مسلمان دیگر، رد شده است. حقیقت آن است تنها وجود ایمان برای آدمی کافی نیست و چنان نیست که با وجود ایمان، هر گناهی بخشیده شود و هیچ اثر سویی نداشته باشد. توضیح این نکته به تبیین ماهیت ایمان، نصاب آن و رابطه آن با اعمال دارد: T}حقیقت ایمان:{T ایمان، حالتی قلبی و روانی است که در اثر دانستن یک مفهوم و گرایش به آن، حاصل می شود و با شدت و ضعف هر یک از این دو عامل، کمال و نقص می پذیرد. این تعریف، به این نکته اشاره دارد که تنها آگاهی و اطلاع در ایمان کافی نیست؛ بلکه افزون بر آن، گرایش به مورد آگاهی و انکار نکردن و انجام ندادن ضد آن نیز شرط است چنان که قرآن کریم می فرماید: «و جحدوا بها و استیقنتها انفسهم ظلما و علوا؛ آیات الهی را از روی ستم و برتری جویی انکار کردند در حالی که به آنها یقین پیدا کرده بودند»V} (نمل، آیه 14).{V T}نصاب ایمان:{T بر حسب آنچه از آیات شریفه و روایت ها استفاده می شود، حداقل ایمان برای سعادت ابدی عبارت است از ایمان به خدای یگانه و پاداش و کیفر اخروی و صحت آنچه بر انبیاء(ع) نازل شده است و لازمه آن تصمیم بر عمل به دستورهای خدای متعال است. بنابراین، کسی که آگاه به حقیقتی است ولی تصمیم دارد که هیچ گاه به هیچ یک از لوازم آن، عمل نکند، ایمان به آن نخواهد داشت و حتی اگر تردید داشته باشد که به آنها عمل کند یا نکند باز هم هنوز ایمان نیاورده است؛ قرآن کریم می فرماید: [گروهی از] اعراب [بیابانی به پیامبر اکرم] گفتند ما ایمان آوردیم. بگو: شما ایمان نیاورده اید؛ ولی بگویید اسلام آوردیم و هنوز ایمان در دل هایتان وارد نشده است»V}(حجرات، آیه 14). {V از آنچه گذشت، معلوم می شود، ایمان قلبی بدون عمل به دستورهای شرع در سعادت و نجات انسان، کافی نیست به ویژه افرادی که در عین آگاهی از دستور شرعی آن را به هر علتی انکار کرده انجام نمی دهندV}(آیت الله مصباح یزدی، آموزش عقاید، سازمان تبلیغات اسلامی، دوره سه جلدی، ج 3، ص 107 – 127). {V