افزایش جمعیت از نظر اسلام
پرسش : نظر اسلام راجع به مسئله تنظیم خانواده و افزایش جمعیت چیست؟
پاسخ : از نظر اسلام انسانها در تولید نسل آزاد هستند و این اصل اولی در اسلام است منتها در کنار این اصل آزادی اسلام یک سلسله اصول و قواعدی را وضع کرده است که اگر به آن اصول و قواعد توجه کنیم مسأله تنظیم خانواده و افزایش یا کنترل جمعیت نیز مشخص می شود. در اینجا به برخی از این اصول و قواعد اشاره می کنیم: 1. «لایکلف الله نفسا الا وسعها؛ خداوند هیچ کس را برانجام کاری که از توانایی او خارج است موظف نکرده است و تکلیف هر کسی به میزان توانایی اوست». 2. مؤمن و مسلمان باید عزیز باشد و نباید بیگانگان خصوصا کفار و مشرکین بر جامعه اسلامی سلطه داشته باشند. 3. والدین نسبت به رشد و تعالی و تعلیم و تربیت و همچنین تأمین نیازهای اولیه فرزندانشان (غذا، پوشاک، مسکن، بهداشت جسمانی و روانی) مسؤول هستند. 4. هیچ کس حق ندارد به دیگری ظلم کند، ظلم حرام است بلکه همه وظیفه دارند در استقرار عدالت اجتماعی در ابعاد گوناگون تعاون و همکاری داشته باشند با توجه به اصول و قواعد فوق (که برخی به افراد و برخی به کل جامعه ارتباط دارد) هر کسی موظف است شرایط زندگی و خانواده خودش را به گونه ای تنظیم کند که هم بتواند پاسخگوی نیازهای ضروری اعضا خانواده باشد و همه جامعه این ظرفیت را داشته باشد. بنابراین والدین حق ندارند بدون در نظر گرفتن توانایی خود و بدون در نظر گرفتن امکانات جامعه بدون رویه و بی حساب به تولید مثل و آوردن فرزند اقدام کنند زیرا هم در مقابل فرزندانشان مسؤولند و هم در مقابل جامعه ای که باید امکانات آن به صورت عادلانه توزیع شود بلکه هر کس باید براساس توانایی خود اعم از توانایی اقتصادی، تربیتی و اخلاقی و… فرزند بیاورد طبیعی است که توانایی افراد مساوی نیست بنابراین نمی توان گفت که هر خانواده ای فقط یک فرزند یا دو فرزند یا بیشتر بیاورد بلکه هر کسی به اندازه توانایی که دارد مجاز است که فرزند بیاورد. در نتیجه برخی از خانواده ها حتی ممکن است توانایی تربیت و رشد دادن یک فرزند سالم را نیز به دلایلی نداشته باشند طبعا چنین خانواده اگر فرزند بیاورد یا فرزند او دچار معلولیت جسمانی یا معلولیت ذهنی و یا به دلیل ناتوانایی در تربیت او تبدیل به یک معضل اجتماعی شود. برخی از خانواده ها نیز که هم از سلامت جسمانی و روانی و هم از توانایی فکری و اقتصادی لازم برخوردارند ممکن است تا چند فرزند را نیز به خوبی بتواند تربیت کنند و تحویل جامعه دهند البته با توجه به این که امکانات جامعه نیز محدود است و گاهی اوقات دولت اسلامی باید برای تأمین نیازهای اولیه اش در مقابل بیگانگان و غیر مسلمانان دست دراز کند و چه بسا آنها از این نیازی که جامعه اسلامی دارد بخواهند سوء استفاده کنند و مقدمات سلطه بر آنها را فراهم کند و خلاصه این که عزت جامعه اسلامی در معرض خطر قرار می گیرد در این صورت حتی خانواده های متمکن نیز باید رعایت کنند و با توجه به ظرفیت های جامعه تولید نسل کنند بنابراین اگر این اصول و قواعدی که در اسلام برای افراد، خانواده ها و دولت اسلامی وضع شده مراعات شود به صورت خودکار خانواده تنظیم می شود و تولید نسل و جمعیت نیز کنترل می شود البته دولت اسلامی و نهادهای فرهنگی مؤظف هستند که سطح عمومی فرهنگ تنظیم خانواده را براساس مبانی اسلامی در بین مردم بالا ببرند تا هم از گسترش بی رویه جمعیت و مشکلات بعد از آن پیشگیری شود و هم جامعه اسلامی همواره از نسل نو و مستعد به میزان کافی برخوردار باشد.