دور کردن بخل و حسادت
پرسش : چگونه بخل و حسادت را از خودم دور کنم؟
پاسخ : براى جلوگیرى و یا مبارزه با بخل ابتدا باید علل آن را شناخت پس به مقتضاى هر یک از آن علل چاره مناسبى اندیشید: T}الف) علل بخل:{T 1- حرص و حب دنیا. 2- عدم توکل بر خدا و غفلت از اینکه همه هستى از آن اوست و آنچه در اختیار آدمى نهاده امتحان و آزمایشى بیش نیست تا چه کسى با آن راه سعادت برگزیند و چه کسى بدان وابسته گردد و خود را به خاک هلاکت افکند. 3- غفلت از مرگ و نیازهاى اخروى انسان. T}ب ) راه درمان:{T 1- توجه به مفاسد و زیانهاى دنیوى و اخروى بخل از جمله اینکه از پیامبر اکرم(ص) منقول است: «بخیل دور است از خدا، دور است ازمردم، دور است از بهشت و به آتش جهنم نزدیک است». V}(جامع السعادات ج 2 ص 10){V 2- بیرون راندن حب دنیا از نفس. 3- توکل بر خدا و اطمینان به این که تنها خداست که در هر حال دستگیر انسان است و جز او در مشکلات کارگشایى نیست. 4- یاد مرگ و احوال پس از آن و توجه به این که انسان با آنچه در دست دارد تا زنده است باید ذخیرهاى براى آخرت خود بیندوزد و باسرمایههاى این جهانى حیات ابدى خویش را آباد سازد: P}برگ عیشى به گور خویش فرست {E}کسى نیارد زپس تو پیش فرست{P 5- توجه به آثار نیکوى سخاوت چنان چه از پیامبر اکرم(ص) نقل گردیده: «سخاوت درختى اندر بهشت است که شاخههایى در دنیا دارد وهر کس بر آن شاخهها چنگ زند وارد بهشت خواهد شد» V}(جامع السعادات ج 2 ص 111){V 6- عمل بر خلاف بخل یعنى کسى که گرفتار این صفت ناپسند است لازم است با تکلف هم که شده در موارد مختلف اقدام به بذل وبخشش کند و بدینگونه با بخل درونى خویش مبارزه کند تا کم کم ریشه بخل در او خشکیده و سخىالطبع گردد. اما در مورد حسادت قبل از بیان راه کارهاى عملى براى حلّ این مشکل به ذکر چند نکته مىپردازیم: براى بیرون راندن صفات رذیلهاى همچون حسادت و نظایر آن ـ به خصوص وقتى در وجود فرد ریشه دوانده است ـ علاوه بر شناخت و اراده جدى، صبر و مقاومت در برابر مشکلات و سختىهاى درمان نیز ضرورت دارد. انتظار نداشته باشید یک شبه به موفقیت نائل آیید. پیروزى نیازمند گذر زمان است و به تدریج به دست مىآید. نباید در راه مبارزه با این صفت به سستى و خستگى و ناامیدى دچار شوید. ریشه اصلى حسادت ضعف فکرى در نحوه تحلیل امور و بدبینى است؛ یعنى فرد با نگاهى غیر متقن به نظام هستى و خداى متعال، به انکار وسعت فضل و رحمت الهى مىپردازد و فکر مىکند خداوند متعال او را دوست نداشته است. همانطور که در آموزههاى دین ما آمدهاست، براى جبران ضعف شناختى حسود راههاى متعددى وجود دارد. بخشى از این راهها عبارت است از: T}الف) توجّه به گستردگى و فراوانى نعمتهاى الهى:{T اگر حسود به فراوانى نعمتهاى الهی توجه کند و به نا محدود بودن آن ایمان آورد، بدبینىاش به خوشبینى تبدیل خواهد شد؛ زمینه قناعت ورضایت به آنچه در اختیار او است، فراهم مىآید و از حسادت به نعمتهایى که در دست دیگران است، باز مىماند بنابراین، توصیه مىشوددرباره نعمتهاى بیکران الهى مطالعه و بیشتر دقّت کنید تا به باورى صحیح و شناختى عمیق دست یابید. T}ب) توجه به کمال نبودن امکانات مادّى:{T اگر حسود به این باور دست یابد که صرف داشتن امکانات مادى کمال نیست و نمىتواند انسان را به خوشبختى و سعادت حقیقى برساند، در رفع این صفت زشت مؤثر است.توجّه داشته باشید بدون امکانات رفاهى و مادّى فراوان نیز مىتوان به کمال رسید. در پرتو بردبارى و تحمل محرومیتهاى مادّى مىتوان به مقامات معنوى و حتى مادى دست یافت. T}ج) توجّه به موقعیت و امکانات موجود:{T اگر حسود به آنچه هم اکنون در دست دارد بیندیشد و با خود محاسبه کند چه نعمتهاى زیادى دارم. اگر فلان نعمت را ندارم، در عوض از موقعیتهاى ارزشمند و توانایىها واستعدادهاى دیگر بهره مىبرم و مىتوانم در پرتو تلاش به نعمتهاى دیگرى دسترسى پیدا کنم، به تدریج ریشه حسادت در درونش مىخشکد. بنابراین، توصیه مىشود درباره توانمندىها و شرایط و موقعیتهاى بالفعل خود بیشتر بیندیشید. تصویرى مثبت از خود داشته باشید و با تکیه بر آن به سوى اهداف حرکت کنید. T}د) توجّه به زیانهاى حسادت:{T زیانهاى جسمى و روانى حسادت را مىشناسید و با توجّه به آن به سوى درمان گام برداشتهاید. بنابراین، امید است با توجّه به اینکه نخستین ضربه حسادت بر روان و جسم حسود فرود مىآید،در زیانهاى این بیمارى بیشتر بیندیشید و با این روش در تضعیف فزونتر آن توفیق یابید. اکنون، با توجه به نکات و مطالب فوق، توجه شما را به راهکارهاى عملى زیر جلب مىکنیم: 1 تمرین کنید به حسادت خود ترتیب اثر ندهید؛ مثلاً به جاى اینکه از دیگرى بدگویى کنید، آگاهانه و با توجه کامل از او تعریف کنید. به جای این که در برابر فردى تکبر ورزید، در برابرش متواضعانه رفتار کنید و به او احترام بگذارید. 2 رابطه عاطفى خود را با فرد مورد حسادت خود بیشتر کنید، به او محبت ورزید و در حلّ مشکلات یارىاش کنید. بدین وسیله زمینه روانى مناسبى بین او و شما پدید مىآید و زمینه دوستى شما بیشتر فراهم مىشود. 3 در برابر بدگویىهاى دیگران درباره فرد مورد حسادت مقاومت کنید و اجازه ندهید دیگران درباره افراد به بدگویى و بدبینى روى آورند.بدین وسیله زمینه بروز حسادت و نگرش منفى به دیگران در ذهن از میان خواهد رفت.