یاد خدا در تمام لحظات شبانه روز

پاسخ : قرآن شریف با وجود این که مؤمنان را به یاد خداوند دستور می دهد V}(احزاب، آیه 41) {V ولی این کار را در ذکر زبانی خلاصه نمی کند بلکه موارد بسیاری را می شمارد که هر یک نمونه روشنی از یاد خداوند محسوب می شود. این موارد عبارت است از: 1. به پا داشتن نمازهای واجب و مستحب V}(طه، آیه 14) .{V 2. به یاد آوردن آفرینش انسان. قرآن مردم را دعوت می کند که خلقت ابتدایی خود را یاد کنند و به یاد آورند که از نطفه ای خرد خلق شده اند و به واسطه این یاد، که جلوه ای از قدرت و علم خداوند است، از تکبر و غرور خود بکاهند V}(مریم، آیه 67 – واقعه، آیه 63). {V 3. توجه به مرگ و حیات جاویدان آخرت V} (اعراف، آیه 57).{V علمای اخلاق معتقدند هیچ موعظه ای برای بیداری بنده از خواب غفلت، به پایه یاد مرگ نمی رسد. 4. توجه به آمد و شد روز و شب، خلقت آسمان ها و زمین V} (آل عمران، آیه 190).{V به طور کلی توجه به آیات و نشانه های خداوند وسیله ای برای یادآوری اسماء و صفات خداوند است. شاید زیباترین و هنرمندانه ترین جلوه یاد خدا در همین مورد باشد. 5. توجه به بهره مندی از نعمت های الهی و عبور دادن این توجه به منعم حقیقی V} (بقره، آیه 40).{V P}گر شبی در منزل جانانه مهمانت کنند{E}گول نعمت را مخور، مشغول صاحبخانه باش {P 6. توجه به وفاق و همدلی در بین مسلمانان؛ محبت قلبی و الفت بین مردم جلوه ای از یاد خداوند است V}(آل عمران، آیه 103). {V 7. توجه به عهدها و پیمان های الهی V}(مائده، آیه 7). {V 8. توجه به هدایت پروردگار از طریق فرستادن پیامبران و نازل کردن کتاب های آسمانی V} (مائده، آیه 20 – بقره، آیه 231).{V 9. توجه به آرامش و امنیت V} (ابراهیم، آیه 6).{V 10. مقاومت و ایستادگی در برابر وساوس و حیله های شیطان V} (اعراف، آیه 201).{V 11. پرهیز از محرمات و گناهان V} (مائده، آیه 91).{V 12. کسب حلال V} (نور، آیه 37).{V ترس از خدا و روز قیامت سبب می شود انسان در معامله و تجارت از فساد مالی دوری کند. توجه به این موارد و نظایر آن به ما این معرفت و بینش را می دهد که «یاد خداوند» لزوما ذکر لفظی نیست تا منافاتی با کارهای روزمره از قبیل تحصیل داشته باشد بلکه عمده ذکر قلبی مورد نظر است. به علاوه اگر کارهای روزمره از قبیل درس خواندن با انگیزه الهی باشد، ذکر الله و یاد خداوند قلمداد می شود. برنامه عبادى زیر را عمل کنید که براى یاد خدا بسیار مؤثر است: 1- مراقبه و محاسبه: در آغاز هر کارى کمى مکث کنید اگر واجب است حتما انجام دهید اگر حرام است حتما ترک کنید و اگر نه حرام است نه واجب در انجام و ترک آن مختارید این سه چیز را قبل از انجام هر کارى مشخص کنید سپس انجام دهید. اصل این توجه و مراقبه چندین فایده دارد اولاً انسان به حرام نمى‏افتد و نیز واجبى از او ترک نمى‏شود. ثانیا: انسان را از غفلت شبانه‏روزى مى‏گیرد. ثالثا: ترک حرام و فعل واجب به قصد قربت خود عبادت به حساب مى‏آید مى‏توان فعل تمام واجبات و ترک تمام محرمات را به قصد قربت انجام داد حتى افعالى که نه واجب هستند نه حرام مى‏توان با قصد قربت آنها را عبادى کرد مثلاً خوابیدن با این قصد باشد که تجدید نیرو شود تا انسان عبادت خدا کند و… شب به محاسبه بنشیند که آیا مراقبه طول روز را خوب انجام داده یا نه. اگر خوب انجام داده و نه تنها در اول هر کارى مراقبه‏اش را انجام داده بلکه آن کار را طبق مراقبه انجام داده مثلاً اگر در اول فهمید فلان کار حرام است در عمل هم آن را ترک کرده یا اگر در اول فهمید واجب است در عمل آن را انجام داده اینجا شکر خداى را هر چند زبانى به جا آورد و اگر خوب انجام نداده علت‏یابى کند تا به مرور نقص‏ها و علت عدم موفقیت را کشف کند تا بعد از سال‏ها به جایى برسد که حتى یک گناه از او صادر نشود و خلاصه این که مدار مراقبه و محاسبه شما انجام واجبات و ترک محرمات مى‏باشد. حضرت على(ع) مى‏فرمایند: «ان هذه النفس لاماره بالسوء فمن اهملها، جمحت به الى المآثم؛ همانا این نفس پیوسته به بدى و زشتى امر مى‏کند پس هر کسى آن را مهمل به حال خود واگذارد (ولى او انسان را رها نمى‏کند و) او انسان را به سمت گناهان مى‏کشاند»، (الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سر الاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 1، ص 305، روایت 20). بنابراین مراقبه و محاسبه را باید جدى گرفت که از اساسى‏ترین دستورات اخلاقى و سازنده مى‏باشد. 1- نماز اول وقت: اگر کار اهمى با نماز اول وقت در تعارض نباشد نماز اول وقت را ترک نکنید. روایات و نیز بزرگان نماز اول وقت را اکیدا سفارش کرده‏اند. امام صادق(ع) مى‏فرمایند: «لکل صلاه وقتان: اول و آخر، فاول الوقت افضله و لیس لاحد ان یتخذ آخر الوقتین وقتا الا من عله و انما جعل آخرالوقت للمریض والمعتل و لمن له عذر و اول الوقت رضوان الله و آخر الوقت عفوالله؛ براى هر نمازى دو وقت است: اول وقت و آخر وقت پس اول وقت برتر و با فضیلت‏تر است و براى کسى نشاید که آخر وقت را وقت (نماز) اتخاذ کند مگر از روى علتى و آخر وقت فقط براى شخص بیمار و ناتوان و کسى که داراى عذرى است مى‏باشد و اول وقت خشنودى خدا را دربردارد ولى آخر وقت عفو خدا را»، (میزان‏الحکمه، ج 5، ص 401، روایت 10390). 3- مستحبات نشاط‏آور: از میان مستحبات از نمازهاى نافله گرفته تا دعاى کمیل و ندبه و… فقط و فقط آنهایى را انجام دهید که براى شما نشاط‏آور است و از تحمیل نفس بر مستحبات پرهیز کنید فقط به اقبال قلب بنگرید هر عمل مستحبى که قلب بدان اقبال داشت و بر اینان نشاط‏بخش و حال‏آور بود به همان اکتفا کنید، حتى نسبت به نماز شب که سفارش زیادى شده است اگر نشاط نداشتید یا اصلاً نخوانید یا خیلى خیلى خلاصه در ظرف ده دقیقه تمام یازده رکعت را با حذف مستحبات بخوانید. 4- توسل به ائمه معصومین(ع): گاه گاهى مخصوصا به اقتضاى حال و اقبال قلب به ائمه معصومین(ع) توسل جویید و توفیق و حاجات خود را از آن معادن کرم بخواهید. 5- دائم‏الوضوء: سعى کنید همیشه وضودار باشید واگر براى شب قبل از خواب وضو بگیرید کافى است و چنانچه نیمه‏شب براى کارى برخاستید و خواستید دوباره بخوابید وضو لازم نیست اگر آب وضو را با حوله خشک کنید از جهتى بهتر است. 6- زیارت اهل قبور: هفته‏اى یک بار به زیارت اهل قبور مؤمنین و شهداى عزیز بروید و اگر وقت خلوتى را انتخاب کنید تا تأمل بیشترى کنید و گذرا بودن دنیا بیشتر در دلتان جا افتد خیلى بهتر است هدف این است که دل تکان بخورد و رغبت خود را به دنیا کم کند و به فکر آخرت و عالم قبر و قیامت بیفتد.