مبارزه و رهایی از خیال پردازی

پاسخ : تخیل یکی از توانمندی های ذهن انسان است و اگر این تخیلات منقطع از امور واقعی زندگی نباشد اشکالی ندارد اما اگر جنبه افراطی پیدا کند، به گونه ای که انسان بدون در نظر گرفتن واقعیات بخواهد با تخیلات خود زندگی کند حالت مرضی پیدا می کند و باید با آن مقابله کرد. معمولا توجه فرد خیالباف به جاى آن که بر یک تکلیف فیزیکى یا روانى مشخص متمرکز شود معطوف افکار و تصوراتىمى‏شود که از حافظه مایه مى‏گیرند. البته اکثر مردم در اغلب مواقع براى جبران ناکامى‏ها به تخیلات خوشایند درباره آینده مى‏پردازند. اما گاهى تخیلات فراوان مانع از ادامه کار انسان مى‏شود مثلاً تخیلات اضطراب‏انگیز. هر انسانى در زندگى خود مواجه با یک سرى واقعیت‏ها است که براى او روشن است مثلاً دختر خانمى که از طبقه متوسط جامعه است. تحصیلات اندکى دارد و زیبایى چندانى هم ندارد این واقعیت است ولى زمانى که او خود را فردى بسیار ثروتمند داراى مدرکى در درجات بالا و زیبایى وصف‏ناپذیر مى‏داند چیزى است غیر از واقعیت در واقع تخیل اوست. این که انسان هر چه تخیل کند مى‏تواند به فعلیت درآورد امکان ندارد. چرا که در تخیل شخص ممکن تغییر جنسیت بدهد و یا این که در تخیل خود آرزوهاى محال داشته باشد و اینها قابل دست‏یابى نیست اما گاهى اوقات تخیلاتى هستند که جنبه انگیزشى دارند و به فرد دررسیدن به هدف کمک مى‏کنند مثلاً دانش‏آموزى که در تخیل خود گرفتن جایزه از معلم را تکرار مى‏کند ممکن است این تخیل او انگیزه باشد براى مطالعه بیشتر و موفقیت در تحصیل ضمن این که باید توجه داشت تخیل اگر به صورت عادت درآید یک معضل مى‏شود. یکى از ویژگیهاى انسان اینست که مى‏تواند در وضعیت روانى و رفتارى خود تغییراتى ایجاد کند و هیچ گاه نباید خود را در مقابل هیچ مسئله‏اى ناتوان و ضعیف انگارد و قطعا شما اگر بخواهید مى‏توانید با این عادتى که دارید مقابله کنید و وضعیت خود را در حد اعتدال تغییر دهید. باتوجه به آنچه بیان شد رعایت راهکارهاى زیر براى ترک این عادت ضرورى است: 1- به این افکار و خیالات کمتر اهمیت دهید و همیشه آنها را با خود و ذهنتان همراه نسازید. 2- اجتناب از تنهایى سعى کنید کمتر در تنهایى قرار بگیرید. 3- هر گاه این افکار به ذهن شما آمد براى خود یک حالت حواس پرتى نسبت به آن افکار ایجاد کنید یعنى خود را مشغول کار دیگرى کنید. 4- ترک کردن موقعیت هایی که این گونه افکار و خیالبافی ها بیشتر به سراغ شما می آید و رفتن به مکان هایی که فکر شما را به افکار مطلوب مشغول می کند. 5- هر گاه افکار مزاحم به ذهن شما خطور کرد به گونه‏اى رشته آن افکار را پاره کنید مثلاً با خود بگویید «بس دیگه چقدر مزاحم مى‏شوى» و هر کار دیگرى که باعث گسسته شده این افکار شود. 6- برای ذهن خود مشغله مورد علاقه و جذاب داشته باشید تا این افکار ناخواسته دامن گیر شما نشود. مشغولیت ذهنی دائم داشته باشید تا فرصت را برای این افکار تنگ کنید. 7- روابط اجتماعى خود را افرایش دهید مثلاً شرکت در مجالس عمومى مثل مجالس جشن یا مجالس مذهبى. 8- سعى کنید هیچگاه بیکار نباشید و با برنامه ریزى براى اوقات شبانه روزى خود همه اوقات خود را به نحوه صحیح و منطقى پر کنید زیرا یکى از دلایل اینکه این افکار مزاحم به ذهن خطور مى‏کنند بیکارى است. 9- از هجوم این افکار نگران نشوید. گاهی اوقات ترس از یک حالت آدمی را بیشتر با آن دست به گریبان می نماید. لذا این حالت را وضعیتی عادی تلقی کرده و به رهایی از آن اقدام کنید نه آن که آن قدر آن را بزرگ و هراس آور تلقی کنید که به آن مبتلا باشید و خود را تسلیم آن سازید. در این راستا به تقویت اراده نیز نیاز دارید که برخی از راهکار تقدیم می گردد. 10- مطالعه کتب اخلاقی و معنوی که در جهت گسترش امور معنوی و رشد کمالات و فضائل اخلاقی نوشته شده است برای کاهش توجه به امور دنیایی مفید است. کتاب هایی نظیر قلب سلیم و ایمان از مرحوم شهید دستغیب یا چهل حدیث امام خمینی نمونه های خوبی در این زمینه است. 11. مطالعه زندگانی بزرگان دینی و عرفا و شخصیت های معنوی مفید است. 12. همان طور که در روایات آمده است همیشه در امور مادی به پایین تر از خود نگاه کنید و در امور معنوی به افراد بالاتر از خود و کسانی که به مقامات معنوی بالاتری رسیده اند نگاه کنید و بیاندیشید.