علت عصبانیت و بی حوصلگی

پاسخ : عصبانیت سریع و پریشانى فکر مى‏تواند عوامل گوناگونى داشته باشد از جمله: 1- حسادت، 2- کم‏حوصلگى و کم‏ظرفیتى، 3- ضعف و ناتوانى مزاج، 4- عدم اعتماد به نفس و خودکم‏بینى، 5- حساسیت‏هاى افراطى، 6- منفى‏بافى و سوءظن به دیگران، 7- همانندسازى و تقلید از والدین، همسالان و همکالسان و… اما دلیل آن هر چه که باشد، با راه‏کارهایى که ارائه مى‏شود، تا حدود زیادى مى‏توان از آن پیشگیرى نمود: 1- براى اوقات شبانه‏روزى خود برنامه‏ریزى کنید و هر کارى را درموقع خودش انجام دهید. 2- ممکن است گاهى عوامل خارجى و محیطى که در کنترل شما نیست، بعضى از برنامه‏هاى شما را به هم بزند؛ شما باید در برنامه خود چنین اتفاقاتى را نیز پیش‏بینى کنید و از قبل خودتان را براى رفتارى مناسب آماده کنید. 3- هنگامى که عصبانى مى‏شوید، در خودتان یک تغییر حالت فیزیک ایجاد کنید؛ مثلاً مقدارى قدم بزنید و سعى کنید در آن لحظات تصمیم نگیرید و اگر آب در دسترس شماست، مقدارى آب خنک میل کنید و دست و صورت خود را با آن شستشو دهید. 4- اگر امکان دارد، هنگام عصبانیت یا بى‏حوصلگى و کسالت، یک دوش آب ولرم بگیرید. 5- چند لحظه دراز بکشید و چشمان خود را ببندید و همه ماهیچه‏هاى خود را شل کنید تا آرامش عضلانى پیدا کنید و فکر خود را از آنچه موجب عصبانیت شما شده است منصرف کنید و به عضلات بدن خود تمرکز یابید. 6- به خودتان تلقین کنید که اتفاق خاصى نیفتاده است؛ مثلاً اگر کلاس تعطیل شده بشود، اشکالى ندارد. مگر آسمان به زمین آمده؟ بقیه در چنین مواردى چه مى‏کنند؟ آیا همه عزا مى‏گیرند؟ هر کسى به کارى مشغول مى‏شود و اعتنایى به این گونه موارد نمى‏کند. 7- همیشه فضاى ذهنى و روانى خود را براى شنیدن و دریافت رفتارهاى نابجا و خلاف انتظار آماده سازید وبه این معنا که همیشه این انتظار را داشته باشید تا دیگران با شما به بدترین شکل برخورد داشته باشند و خود را براى تحمل آن آماده کنید. 8- اگر برخى موارد سریع سخن گفتید و عجولانه تصمیم گرفتید و رفتار نابجا از شما سرزد سریع خود را سرزنش و حتى در لفظ اظهار پشیمانى نمایید و وعده‏ها و قولى که با خود داشتید را در ذهن خویش حاضر سازید. 9- از خود ارزندگیهاى نابجا و شخصیت قائل شدن بیش از اندازه براى خود اجتناب ورزید و تنها هنجارها را رعایت کنید و لذا به سراغ رفتارهاى متواضعانه همانند تقدم در سلام، همنشینى مناسب با افراد پایین‏تر، ابراز اردت به کوچکترها، مصافحه و احوالپرسى با دیگران به خصوص طبقه پایین‏تر، تفریح و صحبت با دیگران اقدام کنید. 10- ذکر «لا حول و لا قوه الا بالله» را زیاد بر زبان جارى سازید و سوره والعصر را زیاد بخوانید و تکرار اذکار: «استغفرالله ربى و اتوب الیه» و «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم». 11- به هنگام احساس عصبانیت، سریع تغییر وضعیت و موقعیت دهید و از آن محیط دور شوید مثلاً اگر در منزل این حادثه رخ داد لباس پوشیده و منزل را ترک کنید. 12- در هنگام عصبانیت اگر ایستاده‏اید بنشینید و اگر نشسته هستید بخوابید. 13- وقتى که با امور عصبانیت آفرین مواجه هستید براى مدتى (حدود 10تا 15 دقیقه) راه دریافتهاى حسى خود را سد سازید مثلاً جلوى گوش خود را بگیرید و چشمان خود را ببندید و سر خود را پایین اندازید تا دریافت‏هاى عصبانیت را تحت کنترل شما در آیند و موجب تحریک بیشتر شما نشوند. 14- اگر رفتار و یا صفتى که در شخصى هست موجب عصبانیت شما شده است آن رفتار را شوخى تلقى کرده و به شکلى خود را از تیررس آنها دور در نظر بگیرید یعنى به گونه‏اى از مخاطب در نظر گرفتن خویش در برابر رفتارهاى دیگران پرهیز کنید مثلاً از مشاهده کسى که فحش مى‏دهد با خود بگویید مخاطب او من نیستم و در این هنگام از صحنه دور شده و راه دریافت‏هاى حسى را سد سازید تا بیشتر مورد هجوم قرار نگیرید. 15- براى توجیه رفتارهاى خلاف انتظارى که از دیگران سر مى‏زند توجیه مناسب داشته باشید و آنها را مقصر تلقى نکنید تا موجب شود به خود اجازه عکس العمل بدهید مثلاً بگویید خودم از این فرد بدتر رفتار مى‏کنم او اشتباه گرفته مقصر نیست اشتباه من باعث رفتار نامناسب او شده است. 16- به نظرات و عقاید دیگران احترام قائل شوید و به دیده احترام به آنها بنگرید و حتى محترمانه با آنها رفتار کنید. 17- به منظور تقویت اراده و حفظ سعه صدر از تفریحاتى همانند صحرانوردى، کوهنوردى، شنا، اسب سوارى، پیاده روى در صبح زود بهره گیرید. 18- در برخى کارهاى مهم با مشورت خواستن از دیگران تصمیمات خود را استحکام بخشید و از اقدامات عجولانه و خام بپرهیزید. 19- بیشتر با افراد حلیم صبور و غیر عصبى معاشرت کنید و از دوستى و حرف‏شنوى افراد تند مزاج پرهیز کنید. 20- موارد فوق را در برنامه‏اى منظم با درج موارد آن در یک جدول و نمره دادن به عملکرد خود و رعایت این امور سعى در تقلیل موارد تخلف داشته و همت خود به افزایش صبر و تحصیل سعه صدر معطوف بدارید. نداشتن اعتماد به نفس ممکن است این حالات را داشته باشد: الف) خود کم‏بینى؛ انسان با آنکه داراى ارزش‏ها و لیاقت‏هاى خاص خود است ولى خود را ناچیزتر از آن‏چه هست، مى‏انگارد؛ به عبارت دیگر خود و ارزش‏هاى خویش را باور ندارد. ب ) دیگر بزرگ‏بینى؛ منظور این است که گاهى انسان براى دیگران هیبتى را تصوّر مى‏کند و آن چنان آنها را در خیال خود بزرگ جلوه مى‏دهد، که گویى خودش را در برابر آنان مورى به درگاه سلیمان مى‏بیند و یا ذره‏اى در برابر خورشید و همین امر باعث مى‏شود وقتى در برابر آنها قرار گرفت، دست و پاى خودش را گم کند. ج ) گاهى عدم اعتماد به نفس به خاطر عدم تسلّط است؛ چون بر چیزى که باید بازگو کند، کاملاً مسلّط نیست و دچار تزلزل مى‏شود. د ) گاهى اضطراب بدون دلیل است؛ انسان خودش هم نمى‏داند به چه دلیل دچار اضطراب شده است. ه ) گاهى بخاطر عدم ارتباط با اجتماع است؛ یعنى، در اجتماع کمتر با کسى روبه رو شده و کمتر رفت و آمد داشته است. و ) گاهى عدم اعتماد به نفس ترس از مورد استهزا قرار گرفتن است؛ حال براى رفع موارد مذکور به نکات ذیل توجه بفرمایید: اما دلیل آن هر چه که باشد، با راه‏کارهایى که ارائه مى‏شود، تا حدود زیادى مى‏توان از آن پیشگیرى نمود: 1. توجه به جنبه‏هاى مثبت و توانائیها که دارید. سعى کنید در یک دفترچه‏اى جنبه‏هاى مثبت خود را یادداشت کنید و در صورت کشف جنبه‏هاى مثبت دیگر به آنها اضافه کنید مثلاً موفقیت تحصیلى ـ سلامتى بدنى و روانى، اهل ایمان بودن از خانواده‏اى مذهبى بودن ـ مادر و پدر پاکدامن داشتن و اهل نماز و روزه بودن اینها همه از جنبه مهم و برجسته‏اى است که حتما شما آنها را دارید و توجه به آنها بسیار امیدبخش و نوید دهنده است. 2. توجه به این نکته که بین انسانها تفاوت وجود دارد و افراد از نظر استعداد، قیافه و شکل ظاهرى، خانواده، اقتصادى، فرهنگى و اجتماعى با یکدیگر تفاوت دارند و پذیرفتن اینکه وجود چنین تفاوتهایى امرى طبیعى است. 3. معاشرت با افراد متدین و اشخاصى که به زندگى امید دارند و اجتناب از افراد منفى باف و نا امید و کسانیکه هر وقت کنار آنها قرار مى‏گیرى از زندگى ابراز نارضایتى مى‏کنند. 4. اجتناب از خودسرزنشى. توجه: اگر شما با توجه به راهکارهایى که ارائه شد اعتماد به نفس خود تقویت کنید مطمئن باشید که بسیارى از مشکلاتى که بر شمردید قابل حل است. شما علیرغم این مسائل توانسته‏اید از میان هزاران داوطلب به دانشگاه راه پیدا کنید و این یکى از موافقیت‏هاى تحصیلى شماست و شما در این زمینه از هزاران نفر همسن و سالتان جلوتر هستید و در عین حال نشان از توانائى، پشتکار و لیاقت شماست نکته دیگر که باید به آن توجه نمائید این است که شما هنوز در ابتداى جوانى هستید و از نظر سنى در وضعیت مناسبى هستید از این بابت هیچ جاى نگرانى نیست. 5- سعى کنید با مطالعه و تدبیر، خداشناسى خود را تقویت کنید؛ زیرا براى آرامش روح هیچ چیز مانند یاد خدا و معرفت او کارساز نیست: «الا بذکرِ اللّه‏ تطمئِنّ القلوب». 6- به نمازهاى خود و اوقات آن اهمیت داده و حتى الامکان سحرخیزى را در برنامه کار خود قرار دهید. 7- با خداوند راز و نیاز فراوان داشته باشید، خصوصا پس از نماز و نیز در دل شب. و سعى کنید عقده‏هاى خود را در پیشگاه او عرضه نمایید. 8- براى مشکل خود از خداوند مدد بجویید، او حتما به شما کمک خواهد کرد. 9- هرگاه تفکرات تخیلات و افکار منفى به سراغتان آمد، با فکرى جایگزین، آنها را از ذهن خود بیرون کنید. 10- نشاط روحى خود را حفظ کنید و هرگز در زندگى مأیوس نباشید و با امیدوارى به خداوند به پیش بروید. 11- اهداف بزرگ و متعالى براى زندگى خود در نظر بگیرید و با سعى تمام در طلب آن باشید. 12- براى اوقات شبانه‏روزى خود برنامه‏ریزى کنید و هر کارى را درموقع خودش انجام دهید. در خاتمه توجه داشته باشید که بسیارى از این حالات که ذکر کرده‏اید، زودگذر و مربوط به یک مقطع سنى خاص است و با مرور زمان برطرف خواهد شد و جاى نگرانى وجود ندارد. فقط همان‏گونه که خود شما به اهمیت مسائل جوانان واقف هستید، باید به توصیه‏هایى که خدمتتان عرض شد توجه و عمل نمایید. در زندگى نه خیلى سخت‏گیر باشید و نه خیلى سهل‏انگار و بى‏تفاوت. مشکلات را بزرگ نکنید و مطمئن باشید که خداوند سخت‏تر از اینها را حل کرده و مى‏کند. باور داشته باشید که خیر و شر و منفعت و ضرر ما به دست خداى کریم قادر مهربان است و بسیارى از نگرانى‏هاى ما بى‏مورد است. همان‏گونه که بزرگ‏ترها بیشتر مسائل ما را داشته و با موفقیت از آن مراحل گذشته‏اند، ما نیز خواهیم گذشت. سعى کنید با افرادى متعادل معاشرت و رفاقت داشته باشید و با مردم و دوستان خود مدارا کنید. بدانید که هیچ وقت همه چیزها بر وفق مراد انسان جمع و محقق نخواهد شد و این ما هستیم که باید با صبر و حوصله و سیاست قدم به قدم، به طرف آینده‏اى هر چه مطلوب‏تر پیش رویم. دل خود را با این فکر مشغول دارید که خداوند خیرخواه ما است و همواره با عنایات خود، ما را فراموش نمى‏کند و… . هرگز اندیشه شکست را به خود راه ندهید بلکه همیشه امیدوار باشید امید انسان را زنده نگه مى‏دارد و در مقابل مشکلات و سختى‏ها به انسان توان مى‏دهد سعى کنید از زندگیتان لذت ببرید. از فرصت‏ها و موقعیت‏هاى خود استفاده بهینه کنید. سعى کنید استعدادهاى خود را شکوفا کنید. در مرحله اول خود را بشناسید و بعد هم استعدادها و علایق و توانایى‏هایتان را ظاهر سازید. همین امر موجب عزت نفس و مورد احترام واقع شدن شما خواهد شد و این تا اندازه‏اى امیدوارى شما را بیشتر خواهد کرد. در مکاتبه بعدى ما را در روند تغییرات احتمالى که در پرتو عمل به راه‏کارهاى ارائه شده ایجاد مى‏شود، قرار دهید و مطلع سازید و احیانا اگر به برخى نکات اشاره نشده تذکر دهید. مطمئنا با یک پرسش و پاسخ نمى‏توان به حل کامل مشکل پرداخت.