شخصیت متعادل

پاسخ : باید به این نکته توجه شود که توازن و تعادل در ابعاد مختلف وجودى انسان، موجب رشد همه‏جانبه او به سوى کمالات و خوبى‏ها مى‏شود. آدمى همچون زنجیره‏اى است از حلقه‏ها و شمایلى است متشکل از ابعاد مختلف؛ مانند: 1. بعد فکرى، ذهنى و عقلى. 2. بعد عاطفى. 3. بعد اجتماعى. 4. بعد جسمانى و تربیت بدنى. 5. بعد دینى و مذهبى. و براى این که شخصیت انسان متعادل و متوازن رشد کند مى‏بایست بهره هر یک از این ابعاد ادا شود تا زنجیره‏ى وجود او از هم نگسلد. مسلّماً توجه به یک بُعد و تعطیل ابعاد دیگر مانع رشد و پیشرفت همه جانبه شخصیت آدمى خواهد گردید، براى مثال جسم ما در طول شبانه روز براى این که از نشاط و سرزندگى برخوردار باشند نیاز به فعالیت جسمانى و تربیت بدنى، تفریحات سالم و سازنده، تغذیه مناسب و… دارد. سایر ابعاد نیز به همین‏گونه، باید اشباع و اقناع شوند. در غیر این صورت سیر به سوى تکامل و تعالى مهمل خواهد ماند. در عین حال بسته به اهمیت هر یک از ابعاد و مقتضاى زمانى و مکانى، گاهى شرایط ایجاب مى‏کند که آدمى به یک مسئله توجه بیشترى نماید، ولى این به معنى فروگذاردن سایر ابعاد نمى‏باشد. مثلاً زمانى که تحصیل و تدریس مطرح مى‏شود، مى‏بایست ساعت‏هاى بیشترى را به آن اختصاص داد و نیز اهتمام زیادى در آن به خرج داد. درباره برنامه‏هاى معنوى و مذهبى چند نکته را باید مدّ نظر گرفت: 1. در طول روز بر طبق یک جدول برنامه‏ریزى شده، علاوه بر واجبات، برخى مستحبّات (از قبیل، نوافل، قرائت قرآن، ادعیه و زیارت‏هاى روزانه) را نیز انجام دهید و در حفظ این برنامه پافشارى کنید و در هیچ حال آن را تعطیل ننمائید. 2. در انجام امور معنوى و عبادى رغبت و اقبال قلب خود را ملاحظه کنید. مثلاً اگر روح مى‏خواهد نماز بخواند یا به دعا، مناجات یا خواندن اشعار عرفانى و یا مطالعه متون اخلاقى گرایش دارد، این گرایش و تمایل را مهمّ تلقى نموده و آن را پى‏گیرى نمائید. زیرا اقبال و نشاط قلبى در انجام هر عمل عبادى مهم‏ترین رکن براى بهره‏ورى مى‏باشد و بدون آن، عمل مزه‏اى ندارد. حفظ این شرایط ملکوتى و روحانى، نه تنها خللى در سایر برنامه‏ها ایجاد نخواهد کرد، بلکه به تثبیت و ابتهاج روح نیز خواهد انجامید، روحى که با خداوند ارتباط دارد، مجهّز و آماده است تا سایر شئون جسمانى را تدبیر نماید و به موفقیت و بهروزى در هر امرى دست یابد. امیرمؤمنان در سخنى نورانى مى‏فرمایند: H}«مَنْ اَصْلحَ سَریرتَه اصلحَ الله علانیتَه، و مَن عَمِلَ لِدینه کفاهُ اللّه‏ُ اَمَر دُنیاهُ و مَن احسَنَ فیما بینَهُ و بین اللّه‏ِ کفاهُ الله ما بینَهُ و بین الناس؛{H آن کس که نهان خود را اصلاح کند خدا آشکار او را نیکو فرماید، و آن که به کار دینش پردازد، خدا کار دنیاى او را درست سازد، و آن که میان خود و خدا را اصلاح نماید خدا نیز میان او مردمان را نیکو دارد»V}(شرح زندگانى امام على(ع)، چاپ قرآن و عترت، دانشگاه آزاد اسلامى، قریب به این مضامین در نهج‏البلاغه، حکمت 89 آمده است).{V براى آگاهى ر.ک: حکمت عبادات، آیت ‏الله جوادى آملى.