چکار کنیم که همیشه حال دعا داشته باشیم؟

پاسخ : P}کى رفته‏اى ز دل که تمنا کنم تو را؟{E}کى بوده‏اى نهفته که پیدا کنم تو را؟{P P}غایب نگشته‏اى که شوم طالب حضور {E}پنهان نگشته‏اى که هویدا کنم تو را{P V}(فروغى بسطامى) {V هر چیزى اندازه‏اى دارد، امّا براى دعا کردن اندازه‏اى مشخص نشده است و خداوند متعال درباره دعا توصیه به کثرت و زیادتى نموده است: A}«یا ایّها الذین آمنوا اذکُروا الله ذکرا کثیراً * و سبّحوه بکرهً و اصیلاً؛{A اى کسانى که ایمان آورده‏اید، خدا را بسیار یاد کنید و بامداد و شامگاه به تسبیح او بپردازید»V}(احزاب، آیه‏ 42).{V «ذکر کثیر»، تنها به تعداد و کمیت محدود نمى‏شود، بلکه «حال» و «کیفیت» ذکر را نیز دربرمى‏گیرد. زمان و مکان مناسب براى دعا موضوع مهمى است که در آیات قرآن کریم به روشنى بیان شده است. از جمله در آیه بالا وقتى به زمان بامداد و شامگاه تصریح شده، معلوم مى‏شود در این اوقات ارتباط با خداوند مؤثرتر و عمیق‏تر مى‏باشد و شاید اشاره به این نکته باشد که زمانى را به دعا و نیایش اختصاص دهید که ذهنتان از اندیشه‏هاى گوناگون پاک باشد. خداوند عزیز خلوت شب را براى دعا کردن مناسب‏تر دانسته و به پیامبرش این‏گونه سفارش مى‏نماید: A}انّ ناشئه اللّیل هى اشدّ وطأً و اَقومُ قیلاًM}{Aشب هنگام از بستر برخاستن، موافقت زبان در دل را افزاینده‏تر است و بیان سخن را استوار دارنده‏تر{M(V}مزمل، آیه‏ى 6. یعنى ذکر خداوند در سخرگاهان آثار و فواید عظیمى دارد که یکى از آن آثار توفیق یافتن در طول روز مى‏باشد{V. ) آرى روزمره‏گى و گرفتارى‏هاى گذراى روزانه مانع تمرکز انسانى مى‏شود، حال آن که شباهنگام، این گونه موانع، حضور ندارند و انسان بهتر مى‏تواند با محبوب خود، راز و نیاز کند. مطلب بعد آن است که کسى که به دست دعا به سوى معبود برمى‏کشد، باید بداند به میهمانى بزرگى مى‏رود و در برابر خالق هستى، قرار مى‏گیرد. از این رو لازم است تا تن و لباس خود را از هر گونه آلودگى بپیراید و آن را به زیبایى‏ها بیاراید. این طهارت و پاکى تنها در طهارت ظاهرى نیست، بلکه مهم‏تر از آن، طهارت درونى و زدودن دل از رسوبات و دغدغه‏هاى نفسانى است، هر قدر درون صافى‏تر تزکیه یافته‏تر باشد اثر دعا و راز و نیاز عمیق‏تر و وسیع‏تر خواهد بود. سخن دیگر آن که ادب دعا اقتضا مى‏کند که داعى (دعا کننده) خداى خویش را با الفاظى درست بخواند و خطاهاى کلامى و بیانى خود را تصیحیح نماید و نیز در موارد مختلف و براى برآوردن نیازهاى گوناگون باید حتماً دعاى خاصّ خوانده شود تا کم‏کم توفیق حاصل شود و فرد به آنجا برسد که زبان حال او زبان دعا شود. یعنى باید به اندازه کافى شناختى از حقایق به دست آورد و به آن درجه از آگاهى دینى برسد که زبان دعا را خود بیافریند: P}هیچ آدابى و ترتیبى مجو {E}آن چه مى‏خواهد دل تنگت بگو{P V}(مثنوى، دفتر دوم، بیت 1787) {V اما داعى مى‏بایست پیوسته ادب را رعایت کند و از خداوند توفیق ادب در دعا را بخواهد: P}از خدا جوییم توفیق ادب {E}بى ادب محروم ماند از لطف رب{P و سخن پایانى آن که خداوند مهربان به داوود پیامبر فرمود: این پیام را به ساکنان زمین برسان که: A}اِنى حبیبُ من احبّنى، و جلیسُ من جالَسنى، و مونس مَن انَس بذکرىM}{Aمن دوستدار کسى هستم که مرا دوست بدارد، و همنشین کسى هستم که مرا دوست بدارد و انیس و مونس کسى هستم که به یاد من و نام من اُنس گرفته باشد{M(V}بحارالانوار، ج 70، ص 26{V). خدایا! تو فرمودى بندگان تو کسانى‏اند که در هر حال؛ نشسته، خوابیده، ایستاده تو را یاد مى‏کنند. من نیز تو را با اعضاء و جوارحم، با روح و معنایم، با گفتارم و با پندارم، با نیّتم و با عملم، با انجام واجبات و ترک محرّمات تو، با پیروى از تو از رسول تو، به پیروى از اهل بیت رسول تو،… مى‏خوانم، تو را به اسماء حُسنایت، مى‏خوانم. پس تو نیز خواننده‏ات را دریاب که خود فرمودى: A}فاذکُرونى أذکرکُمM}{Aیاد کنید مرا تا یاد کنم شما را{M(V}بقره، آیه‏ى 152{V). خدایا توفیقم ده که پیوسته تو را بخوانم و بجویم و نیز توفیقم ده که حلاوت یادت را بچِشَم و بنوشم A}اَذقنى حلاوه ذکرک{A.