چرا در میان حیوانات خوک و سگ نجس است؟

پاسخ : قبل از بیان حکمت نجاست سگ و خوک، به شناخت مفهوم «نجس» مى‏پردازیم: در اصطلاح فقهى، نجس به آن چیزى مى‏گویند که یا از لحاظ ظاهرى و مادّى آنچنان پلید، زیان بار و خطرساز است؛ و یا از لحاظ باطنى و روحى داراى شقاوت، پلیدى و خباثت مى‏باشد؛ و یا این که در بردارنده‏ى هر دو بُعد یاد شده است. به حدّى که حتى وجود یکى از ابعاد یاد شده، در لزوم اجتناب و پرهیز داشتن از آن‏ها کافى است. سگ و خوک نیز هم از لحاظ ظاهرى و هم از لحاظ باطنى و روحى، خطرساز و ضررآفرین‏اند و اجتناب از آن‏ها ضرورى است و دربردارنده‏ى نوعى پلیدى و در نتیجه «نجاست»اند. وجودِ «تریشینوزیس»، براى بیمارى‏هاى انگلى، کرم‏ها و داشتن بستر مناسب براى انتقال میکروب‏ها در بدن سگ و خوک به انسان همگى موجب اتّخاذ تدابیر بهداشتى و محدودیّت‏هاى سنگین در مورد این جانداران شده. البتّه شاید ادّعا شود که اگر محیطى فراهم آید که ما یقین کنیم دیگر این میکروب در وجود چند مورد محدود از سگ و خوک‏ها وجود نداشته یا به حدّاقل برسند، آیا باز هم حکم به نجاست آن‏ها ادامه خواهد داشت؟ در پاسخ گفته مى‏شود: 1. این ادّعا شامل آن دسته از میکروب‏هایى مى‏شود که شناخته شده‏اند و نمى‏توان ادعا نمود که گندزدایى کامل در مورد تمام میکروب‏ها صورت گرفته. به عبارتى: شما حتى اگر بتوانید واکسنى تهیه کنید که بشر و زندگى طبیعى او را در برابر تمام سگ و خوک‏ها سالم و بهداشتى نگهدارد، این واکسن فقط در مقابل میکروب‏هاى موجود و شناخته شده کارساز است و شامل میکروب‏هاى ناشناخته و بلکه به وجود نیامده نخواهد بود. 2. روش پذیرفته شده در قانون‏گذارى‏هاى عقلاء جهان آن است که در قوانین، همواره حالات و موقعیّت‏هاى اکثریّتى مدّ نظر بوده و چنانچه فرد یا افرادى به عللى جزء استثناءها باشند، باز خدشه‏اى در عمومیّت قانون ایجاد نمى‏شود و آن موارد نیز باید تابع قانون باشند. روى این جهات، حفظ مصالح عمومى ایجاب مى‏کند که همه‏ى افراد و موضوعات، مشمول یک قانون باشند و وحدت رویه‏ى قانونى حفظ شود. 3. سلامتى فرد و اجتماع آن چنان اهمیت دارد که حتى وجود احتمال ضرر و لزوم دفع آن نیز قابل توجه است. یعنى با در نظر گرفتن تمام تلاش‏ها باز هم احتمال مى‏رود که شاید بستر براى ایجاد ضرر فراهم باشد، پس اجتناب ضرورى است. 4. ضررها فقط محدود به بهداشت ظاهرى نبوده و توجه به آسیب‏هاى روحى و معنوى نیز ضرورى است. و این جنبه نیز در حکم به حرمت و نجاست مهم است. از این رو، خوک از یک سو به علت تغذیه نامناسب و حتى استفاده از فضولات و از سوى دیگر به علت بى‏مبالاتى در رعایت جفت‏گیرى به عنوان حیوان «بى‏غیرت» مشهور است و تغذیه از گوشت آن و هم‏زیستى براى پرورش آن، چه بسا موجب انتقال این روحیات در آدمى شود. درباره سگ نیز اگر چه وفادارى آن در دفاع و شکار مورد توجه است و سگ را ارزشمند مى‏کند، اما هم‏زیستى با سگ و ورود آن به محیط داخلى خانه آسیب‏هاى گوناگون بهداشتى و روانى را در پى دارد. لذا در روایات هم‏زیستى با سگ بسیار نکوهش شده است و حضور آن مانع نزول فرشتگان دانسته شده است.