غرور و تکیبر و متانت زن در مقابل نامحرم

پاسخ : غرور در لغت به معنى فریب‏خوردگى و در اصطلاح احساس بزرگى است که هماهنگ با هواى نفس باشد. منشأ غرور چند چیز است: 1ـ جهالت: یعنى اعتماد قلبى شخص به اینکه عمل روحیه و صلاح است در حالى که در واقع چنین نیست. 2ـ وسوسه‏هاى شیطانى: پیروى از هواى نفس و شهوت. 3ـ پیروى از غضب و انتقام‏جویى. 4ـ دوستى دنیا و دنیاطلبى. خداوند چند جاى قرآن شخص مغرور را مذمّت نموده و از فریب‏خوردگى برحذر مى‏دارد. عمده‏ترین عامل غرور که در قرآن به آن اشاره شده، غرور نسبت به دنیا و مادیات است. تکبر از ماده کبر است. کبر صفت ناپسندى است که آدمى خود را بالتر و برتر از دیگران بداند. آثار و عواقب کبر آن است که شخص متکبر از همنشینى و رفاقت با دیگران امتناع ورزیده، توقّعات و انتظارات بیهوده‏اى از همنوعان خود دارد. مثلاً توقّع دارد دیگران او را اکرام و تعظیم کنند، یا در راه رفتن یا به هنگام حضور در جامعه، خرامان و بلندپروازانه رفتار مى‏نماید و قصد دارد توجه دیگران را بدون دلیل به خود جلب نماید. خودبزرگ‏بینى از بزرگ‏ترین موانع سعادت انسان است. چون آدمى را از تواضع، حلم و قبول نصیحت، ترک حسد و غیبت و امثال آنها باز مى‏دارد. در مذمّت و نکوهش تکبر همین بس که خداوند شخص متکبّر را به سخت‏ترین عذاب‏ها بیم مى‏دهد: A}قیل ادخلوا ابواب جهنّم خلدین فیها فبئس مثوى المتکبّرین{A متکبران در بدترین جایگاه دوزخ جا داده مى‏شوند. با این تعاریف، هرگونه رفتار مغرورانه و متکبرانه نکوهیده و مطرود است و در مقابل این دو صفت، رفتار مبتنى و متّکى بر متانت، تواضع و سنگینى مورد تحسین و سفارش دین مى‏باشد. درباره حضور حضرت زهرا(س) در جامعه و گفتگوى حضرت با مردان، خبرهاى متعددى رسیده، مثلاً در بعضى روایت‏ها نقل شده که حضرت براى گرفتن حقوق پایمال شده‏ى خود به نزد دستگاه حکومتى وقت مى‏رود و از حقوق خود و فرزندانش دفاع مى‏نماید. یا در خبر دیگرى مى‏خوانیم حضرت براى ایراد خطبه در مسجد حضور مى‏یابند و خطبه‏اى معروف بیان مى‏کنند که تاریخ‏نویسان آن را ثبت و ضبط نموده‏اند. یا بعضى اخبار حاکى از آن است که حضرت(س) با بعضى صحابه پیامبر گفتگوهایى داشته است. براى مثال در یکى از روایت‏ها نقل شده که سلمان به دعوت امیرالمؤمنین(ع) به منزل فاطمه(س) رفت. حضرت زهرا(س) تا سلمان را دید فرمود: اى سلمان! پس از وفات پدرم، با من جفا کردى (که به دیدارم نیامدى)، و آن‏گاه اجازه نشستن داد و شروع به صحبت نمود یا در روایت دیگر مى‏خوانیم: عربى وارد مسجد پیامبر(ص)شد و از مردم کمک خواست. پیامبر به اصحاب خود نگریست. سلمان فارسى برخاست تا نیاز آن بیچاره را برطرف سازد. هر جا رفت با دست خالى برگشت. در بازگشت به مسجد چشمش به منزل حضرت زهرا(س) افتاد. با خود گفت: فاطمه سرچشمه نیکوکارى است. درب خانه را کوبید و داستان عرب مستمند را شرح داد. حضرت زهرا(س) با اینکه خود و فرزندانش و همسرش گرسنه بودند پیراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه یک یهودى گرو گذاشته و مقدارى خرما و جو قرض بگیرد. یا در خبر دیگرى مى‏خوانیم سلمان از دیدن چادر وصله‏دار و ساده‏ى حضرت زهرا(س) اظهار تعجب مى‏کند. حضرت زهرا(س) در پاسخ مى‏فرماید: اى سلمان! خداوند بزرگ، لباس‏هاى زینتى و تخت‏هاى طلایى را براى ما در روز قیامت ذخیره کرده است! البته اخبار و روایات بیش از این است و ما فقط چند نمونه را براى شاهد بحث آوردیم. اگر در ادامه صحبت بتوانیم ویژگى‏هاى حضرت زهرا(س) را که نمونه یک انسان کامل است تبیین و تشریع کنیم، حضور حضرت در جامعه براى ما شگفت‏انگیز و غریب نخواهد بود. عفّت که خصوصیّت بارز یک زن مؤمنه است، به معنى پرده‏پوشى، پرواپیشگى، پاکدامنى، پارسایى و بلندطبعى مى‏باشد. عفّت جلوه‏هاى گوناگونى دارد و ما مى‏توانیم ظهور آن را در سه بخش اندیشه، گفتار و رفتار ملاحظه کنیم. 1T}ـ عفّت در اندیشه؛{T یعنى دورداشت فکر از عرصه‏هاى آلوده و ناهنجار. T}2ـ عفّت در گفتار:{T در اینجا سه موضوع مطرح است: الف) آهنگ و آواى سخن؛ رعایت ادب و عفت در کوتاهى یا بلند بودن آوا و آهنگ صدا، مورد تأکید اخلاق اسلامى است. ب) کیفیت القاء؛ سخن نازآلود و عشوه‏آمیز با نامحرمان، بى‏تردید از نمادهاى بى‏عفّتى در گفتار است تا جائى که خداوند به زنان پیامبر(ص) مى‏فرماید: با ناز سخن مگوئید تا آن کس که در دلش بیمارى است طمع نورزد. ج) درون مایه‏ى سخن؛ محتواى سخن ممکن است خوشایند و دلربا، یا ناخوشایند و دلگیر باشد. فرهنگ افتخار آفرین اسلام، براى حراست از عفّت در کلام و گفتار، با سخنانى که از حریم عفت دور است به مبارزه برخاسته است. مثلاً پیامبر مکرّم اسلام(ص) در روایتى مى‏فرماید: «هر کس بازنى که همسرش نباشد (نامحرم باشد) شوخى کند، خداوند براى هر واژه‏اى که در دنیا بر زبان رانده است، هزار سال او را زندان خواهد کرد». T}3ـ عفت در رفتار؛{T شامل عفّت در پوشش و عفت جنسى است که مسأله حجاب در دین اسلام، همان عفّت در پوشش است. زن مسلمان پوششى را برمى‏گزیند که با هویت دینى، هنجارهاى اخلاقى و شخصیت والاى انسانى و ارزش‏هاى اجتماعى اسلام سازگار باشد. T}عفت جنسى در فرهنگ اسلامى جلوه‏هاى زیر را در بردارد:{T 1. پرهیز از نگاه آلوده. 2. خلوت نکردن با نامحرم. 3. تماس بدنى داشتند. 4. نداشتن تجلّى تحریک‏آمیز در جامعه. 5. گریز از عوامل تحریک‏آمیز. همه‏ى این پرهیزها به عنوان پاکدامنى آمده است. ره‏آورد عفّت، آرامش روحى، سلامت جسمانى، سلامت اخلاقى، سلامت نسل، پایدارى جمال و زیبائى، پایدارى خانواده، امنیت اجتماعى و پاک‏نامى است. اگر زن مؤمنه و مسلمان متصف به اوصاف ذکر شده گردید و اخلاق و رفتار خود را بر طبق اخلاق اسلامى تطبیق نمود، و بعد در مواقع ضرورى، در بین مردم (اعم از زن و مرد) حضور پیدا کرد، نه تنها غیبى ندارد، بلکه نشان دهنده‏ى تقوا و پرهیزکارى در بُعد روابط اجتماعى مى‏باشد و نیز همه موظفند این مسائل را در ارتباطات اجتماعى مراعات نمایند. آرى حضرت زهرا گاهى در جامعه و در بین مردم حضور مى‏یافت، اما این حضور و ظهور حضرت، تبلور و نماد ایمان و تقوا بود و به همین دلایل است که ایشان شایستگى آن را دارد که نمونه و الگوى انسان‏ها تا روز قیامت باشد. با آرزوى اینکه خداوند به ما توفیق دهد تا از رهروان و دوستداران اهل بیت(ع) باشیم. انشاءالله