آیا انسان های حرام زاده می توانند به کمال برسند؟

پاسخ : آنچه مسلم است این است که عنصر وراثت در شخصیت انسان مؤثر است اما این تأثیر به حدى نیست که اختیار را از انسان سلب کند بلکه تنها مسیر رسیدن به کمال معنوى را نزدیک یا طولانى مى‏کند. به عبارت دیگر آهنگ و میزان گرایش به سمت نیکیها و بدیها را کمتر یا افزونتر مى‏سازد و در نتیجه کسى که با وجود چنین عواملى راه درست را در پیش گیرد از پاداش افزونترى بهره‏مند خواهد شد زیرا با دشوارى و تلاش بیشترى این راه را پیموده است. با توجه به آیه 27 سوره آل عمران که مى‏فرماید : A}« تخرج الحىمن المیت و تخرج المیت من الحى »{A « خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مى‏سازد » مى‏توان گفت که وراثت آزادى را از انسان نمى‏گیرد زیرا چه بسا انسان‏هاى زنده دل که از انسان‏هاى مرده دل پدید آیند مثل معاویه ثانى فرزند یزید و برعکس. با توجه به آیه شریفه، وقتى خداوند موجودى را از نیستى به مرحله هستى مى‏رساند یا به عبارت دیگر وقتى موجودى رامى‏آفریند، آن موجود را مشمول لطف و فضل خود نموده است و ازاین‏رو خداوند بر او حق دارد و برعکس آن آفریده بر ذات اقدس اله هیچ حقى ندارد. حال اگر این موجود و آفریده انسان است و اگر لازمه و مقتضاى انسانیت یعنى عقل و شعور، اختیار و انتخاب به او عطا گردیده و نشانه‏ها و دلایل هدایت به وسیله وحى به او رسیده است اما موانعى در راه رسیدن به کمال و سعادت براى او هست، باید این انسان، که صاحب شعور و آگاهى و قدرت اختیار و انتخاب است، مجاهده و تلاش کند و موانع را کنار زده و به سمت کمال سیر نماید. با توجه به این که این آفریده (انسان) عوامل رشد در او فراهم و جمع است، به میزان تشخیص خود مکلف مى‏باشد یعنى هر قدر میزان تشخیص او بالاتر باشد، به همان میزان تکلیفش نیز بیشتر و سنگین‏تر خواهد بود و اگر در این باره مقصر باشد مورد عقوبت و کیفر قرار مى‏گیرد. در مجموع براى چنین فردى که داراى عقل و شعور و قدرت اختیار و انتخاب است استحقاق رسیدن به کمال وجود دارد و کافى است با راهنمایى وحى که حجت بیرونى است در مسیر هدایت قرار گرفته و مجاهده کند به میزانى که موانع را کنار مى‏زند و به میزانى که طى راه مى‏نماید پاداش داده خواهد شد. به طورى که از امام صادق(ع) نقل شده H}انّ وَلدَ الزنا یستعمل ان عمل خیرا اجزى به و ان عمل شرا اجزى به{H ولد الزنا عمل مى‏کند اگر کار خیر انجام دهد پاداش داده خواهد و اگر کار شرى کند نیز کیفر داده خواهد شد.