دید ائمه نسبت به دنیا چگونه بوده است؟

پاسخ : در روایات رسیده از معصومین(ع) دو دید نسبت به دنیا وجود دارد. دنیاى ممدوح و خوب و دنیاى مذموم و بد. در نتیجه به طور مطلق نمى‏توان گفت که دنیا بد است، زیرا دنیا مزرعه آخرت و راه رسیدن به بهشت و جوار الهى است. حضرت على(ع) فرمودند: «دنیا چه سراى نیکویى است براى کسى که آن را خانه همیشگى خویش نداند و چه جایگاه خوبى است براى کسى که آن را وطن خود قرار ندهد»، V}(ترجمه میزان‏الحکمه، ج 4){V. اما اگر همین دنیا موجب غفلت از آخرت و خداوند گردد و محبت آن در دل آدمى قرار گیرد فریب خوردن ز زر، زور و تزویر را به دنبال دارد. عن ابى عبداللّه‏(ع): «رأس کل خطیئه حب الدنیا؛ حب دنیا رأس هر خطا و اشتباهى مى‏باشد»، V}(اصول کافى، ج 2، ص 315، روایت 1، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 1، ص 102){V. اگر حب دنیا در دل انسان خانه کرد هم در مقابل زر، زود تطمیع مى‏گرددو هم در برابر تهدید زور، زود تسلیم مى‏شود و هم در قبال تزویر دیگران زود رنگ مى‏بازد. آیه شریفه قرآن مى‏فرماید: «یا ایها الناس ان وعداللّه‏ حق، فلا تغرنکم الحیوه الدنیا ولایغرنکم باللّه‏ الغرور؛ اى مردم! وعده خداوند حق است مبادا زندگى دنیا شما را بفریبد و مبادا شیطان شما را فریب دهد و به (کرم) خدا مغرور سازد»، V}(فاطر، آیه 5){V. چرا زندگى دنیا همه را نمى‏فریبد؟ زیرا زندگى دنیا براى اندکى از مردم حب و علاقه نمى‏سازد فقط زندگى دنیا کسانى را مى‏فریبد که حب و علاقه به دنیا دارند از این رو ریشه همان حب دنیا مى‏باشد. زر، زور، تزویر همه در حیطه دنیا مى‏باشند، اگر کسى حب دنیا داشت فریب هر سه را مى‏خورد وگرنه سرافراز بیرون مى‏آید نقطه مقابل حب دنیا، زهد مى‏باشد بنابراین زهد و بى‏رغبتى به دنیا هم انسان را از فریب و مکر زر نگه مى‏دارد و هم از فریب زور مصون مى‏سازد و هم از فریب تزویر سد مى‏کند. این نکته دقیق در خور دقت است که زهد یک صفت نفسانى است و این دل و باطن انسان است که باید نسبت به دنیا بى‏اعتنا و بى‏رغبت گردد نه این که زهد معنایش این باشد که انسان به کلى دنیا را رها سازد و نه مالى داشته باشد و نه ثروتى بیندوزد و… بلکه تلاش براى کسب مال حلال به هدف آسایش فرزند و عیال و پویایى جامعه انسانى و بالندگى جامعه اسلامى از عبادات بزرگ مى‏باشد و هیچ منافاتى با زهد ندارد. یکى از راه‏هاى کسب زهد عمل به این حدیث است. عن ابى عبیده قال: قلت لابى جعفر(ع): «حدثنى ما انتفع به فقال: یا ابا عبیده اکثر ذکر الموت فانّه لم یکثر ذکره انسان الا زهد فى الدنیا؛ ابو عبیده مى‏گوید به امام باقر(ع) گفتم: سخنى را برایم بفرما تا به وسیله آن بهره برم سپس حضرت فرمود: اى ابوعبیده بسیار یاد مرگ کن زیرا یادآورى مرگ به انسان نمى‏افزاید مگر زهد در دنیا را»، V}(المحجه‏البیضاء، ملا محسن فیض کاشانى، ج 8، ص 241){V. ولى چون این راه حل در درازمدت به دست مى‏آید علاوه بر آن مى‏توان دست به نقد، قبل هر اقدامى و تصمیمى و بعد از هر پیشنهادى عمیقا به فکر و مشورت در جوانب آن پرداخت تا به همان اندازه از فریب زر و زور و تزویر در امان ماند.