چرا رکعت نماز ها با یکدیگر متفاوت است؟

پاسخ : اختلاف تعداد رکعات نماز و هم چنین تعیین اوقات و سایر جزئیات عبادات – علاوه بر اسرار و رموزی که در آنها نهفته و ما از آنها اطلاعی نداریم – روحیه تسلیم در برابر خدا و دستورات پیامبر را در ما تقویت و استوار می کند. در متون دینی (یعنی قرآن کریم و روایات معصومین (ع ) در مواردی که لازم و ضروری بوده , بعضی از اسرار و فلسفه احکام مستقیما” مورد اشاره قرار گرفته است ; مثل : فلسفه نماز, روزه , حج , جهاد و … لکن در مورد جزئیات احکام اولا” نیاز و ضرورتی برای بیان اسرار و فلسفه آنها وجود نداشت و ثانیا” همه مردم قدرت درک بسیاری از اسرار را نداشتند و ائمه (ع ) تنها در جواب افرادی که چیزی در این زمینه می پرسیدند, مطالبی را که مطابق با فکر و درک آنها بود, بیان می کردند. بدیهی است که در این گونه موارد, نمی شود حکم کرد که فلسفه و اسرار آن احکام منحصر به چیزی است که در آن روایت اشاره شده است ; زیرا اگر پرسش کنندگان اسرار زیادتری را می خواستند, پیشوایان دینی از جواب دریغ نکرده و مطالب زیادی می گفتند و ما از این نمونه ها زیاد داریم که شخصی از امام چیزی را می پرسید و جوابی می گرفت و دوباره که سوئال می کرد, امام مطلب عمیق تری را برای او بیان می فرمود. از جمله این که فضیل می گوید: از امام (ع ) پرسیدم : چرا کنیه پیامبر(ص ) را ابوالقاسم نامیدند؟ حضرت فرمود: برای این که پسری داشتند به نام قاسم , به همین دلیل آن حضرت را ابوالقاسم گفتند. گفتم : یابن رسول الله ! اگر مرا سزاوار می دانید زیادتر از این مطلب بیان بفرمایید. فرمودند: آیا می دانی که رسول خدا(ص ) فرمود: »من و علی دو پدر این امتیم «؟ گفتم : بله . بعد فرمود: آیا می دانی که رسول خدا(ص ) پدر جمیع امت است و علی نیز از امت پیامبر است و آیا می دانی که علی (ع ) قاسم (تقسیم کننده ) بهشت و جهنم است ؟ گفتم : بلی . فرمود: به پیامبر(ص ) , ابوالقاسم گفته شد; چون او پدر کسی است که تقسیم کننده بهشت و جهنم است . پرسیدم ; چگونه پیامبر(ص ) پدر امت است . فرمود: شفقت و مهربانی پیامبر(ص ) بر امتش , مانند شفقت و مهربانی پدر بر فرزندانش است و علی نیز بهترین امت پیامبر(ص ) است و پس از او علی برای امت از همه دلسوزتر و مهربان تر است و او پدر امت است . به این جهت پیامبر(ص ) فرمودند: »من و علی پدر این امتیم «, V} (علل الشرائع , ج 1 , باب 106 , حدیث 2){V و اگر راوی به این جواب نیز بسنده نکرده بود, امام (ع ) اسرار زیادتری را برای او بیان می کردند. و در مورد تعداد رکعات نمازها از بعضی روایات چنین استفاده می شود که نماز در ابتدا دو رکعتی بوده است ; چنان که فضیل گوید: از امام صادق (ع ) شنیدم که می فرمود: »خداوند نمازها را دو رکعتی قرار داد, سپس رسول خدا(ص ) هفت رکعت به آنها افزود«, V}(وسائل الشیعه , ج 3 , ص 31 , ح 2 و ص 34 , ح 12 و ص 35 , ح 14 و ص 636 , ح 19 و ص 638 , ح 22){V ولی سر این که چرا پیامبر(ص ) این هفت رکعت را افزودند, بر ما درست معلوم نیست . فضل بن شاذان نیز از امام رضا(ع ) روایت نموده که آن حضرت فرمود: »نمازی را که خداوند بر امت واجب کرد, دو رکعتی بود, ولی رسول خدا(ص ) چون می دانست که مردم این دو رکعت را آن گونه که شایسته است انجام نخواهند داد و حق آن را ادا نخواهند کرد به نمازهای ظهر, عصر و عشائ دو رکعت و به نماز مغرب یک رکعت افزود تا نقص و کمبودی را که در مورد ادای اصل نماز از طرف نمازگزاران پدید می آید جبران شود«, (همان , ج 3 , ص 38 , ح 22) و روی همین حساب نیز نمازهای چهار رکعتی در سفر دو رکعت خوانده می شود; چون اصل نماز همیشه و در همه حال محفوظ است و کم و زیاد نمی شود. سعید بن مسیب گوید: از امام سجاد(ع ) پرسیدم : از چه هنگامی نمازها به این صورتی که امروز هست واجب شد؟ حضرت فرمود: »از هنگامی که اسلام قدرت یافت و جهاد بر مسلمین واجب گشت , رسول خدا(ص ) هفت رکعت به نمازها افزود. از این روایت استفاده می شود که , افزایش هفت رکعت به نمازها, هم زمان با اوج و گسترش اسلام , برای بالا بردن روحیه ایمان و عبودیت در مسلمانان , لازم و ضروری بود و از روایت دیگری نیز استفاده می شود که نمازهای یومیه هر کدام مناسب اوقات خاص خود تعیین شده اند بدین صورت که : صبحگاهان وقتی که انسان از خواب برمی خیزد, روی مصالحی از جمله این که انسان هنوز با مسائل دنیا و زندگی درگیر نشده , نماز دو رکعتی خوانده می شود و در وسط روز به جهت اشتغال به امور مادی و زندگی نیاز بیشتری برای راز و نیاز و عبادت وجود دارد; بلکه انسان از یاد خدا غافل نشود و او را فراموش نکند.