حکم بازی با آلات قمار بدون برد و باخت

پاسخ : به فتوای آیت الله فاضل , اگر ورق و پاسور در عرف از آلت قمار بودن خارج شده باشند, بازی بدون برد و باخت با آنها اشکال ندارد,(جامع المسایل،ج1،سوال951) به فتوای آیت الله بهجت: بازی کردن با آلات قمار از قبیل نرد و پاسور و شطرنج، با برد و باخت حرام قطعی است و بدون برد و باخت احتیاط (واجب) در ترک است و در شطرنج احتیاط شدیدتر است و همچنین بازی پاسور و شطرنج با کامپیوتر نیز اشکال دارد V}(توضیح المسائل آیت الله بهجت، مسائل متفرقه، ص 2). {V حرمت قمار در بیان احکام الهى، چند نکته را باید در نظر داشت: یکم. احکام الهى، مبتنى بر مصلحت‏ها و مفسده‏ها است. گستره مصالح و مفاسد نیز، شامل ابعاد جسمى و روحى، فردى و اجتماعى و امور دنیوى و اخروى است. دوم. احکام الهى براى پاسخ گویى به نیازهاى بشر (ثابت و متغیر) است. براى نیازهاى ثابت، احکام ثابت و براى نیازهاى متغیر، احکام متغیر وضع مى‏شود. سوم. احکام الهى، تابع موضوعات است و هر موضوعى، حکم خاص خود را دارد. از این رو ثبات و تغییر احکام، پیوند وسیعى با ثبات و تغییر موضوع دارد. بنابراین ثبات احکام دینى، به لحاظ استوارى موضوعشان است و اگر موضوع عوض شود، دیگر ثبات حکم معنا ندارد. به عنوان مثال خوردن انگور حلال است؛ اما اگر همان انگور تبدیل به شراب شود، خوردن آن نیز حرام خواهد شد. چهارم. تغییر موضوع انواع مختلفى دارد: یکى از انواع آن استحاله شى‏ء (تغییر ماهوى) است؛ مانند آنچه در مثال بالا آمد. گونه دیگر آن، تغییر عنوان منطبق بر موضوع است. به عنوان مثال هر شى‏ء نجسى که داراى منفعت حلال نباشد، از نظر شرعى قابل مبادله اقتصادى نیست. از این رو در گذشته فروش خون حرام بود؛ زیرا فاقد منفعت حلال بود. اما امروزه که با تزریق خون، مى‏توان جان بیمارانى را از خطر مرگ رهانید، داراى منفعت حلال است. بنابراین با آنکه تغییرى در ماهیت خون پدید نیامده، عنوان منطبق بر آن تغییر کرده؛ یعنى، خون مصداق امورى واقع شده است که منفعت حلال دارند و لاجرم قابل مبادله اقتصادى است. پنچم. بازى با آلات قمار، در اسلام حرام است و حکم به حرمت بازى با پاسور، از باب آن است که به عنوان یکى از ابزارهاى قمار شناخته مى‏شود؛ هر چند که با آن شرطبندى نکنند. بنابراین تا زمانى که به این عنوان شناخته مى‏شود، حکم آن حرمت خواهد بود. البته اگر مرجع تقلید در صدق عنوان آلت قمار بودن پاسور تردید کند، فتوا به حرمت نمى‏دهد. در مقابل گفته شده است که شطرنج امروزه در سطح جهان، آلت قمار به حساب نمى‏آید؛ بلکه آن را نوعى وسیله بازى فکرى مى‏شناسند. بر این اساس شطرنج از نظر موضوع حکم شرعى، تغییر یافته است؛ یعنى، از آلت قمار بودن خارج شده و به تبع آن، حکمش نیز دگرگون شده است. ششم. برخى از مراجع تقلید (مانند آیهاللَّه سیستانى و آیهاللَّه صافى) بازى با شطرنج را مطلقاً حرام مى‏دانند؛ زیرا از نظر ایشان ملاک حرمت شطرنج، آلت قمار بودن نیست؛ بلکه مستقلاً موضوع حرمت است. از این رو آلت قمار بودن و نبودن در حکم آن دخالت ندارد؛ ولى برخى از مراجع دیگر (مانند امام خمینى، مقام معظم رهبرى و آیات عظام فاضل، مکارم و بهجت) آن را به عنوان آلت قمار بودن حرام مى‏دانند. براساس این مبنا اگر شطرنج از آلت قمار بودن خارج شود؛ دیگر حرام نخواهد بود. بنابراین در این مسئله هر کس باید به فتواى مرجع تقلید خود رجوع کند. و در صورتی که از آلات قمار شمرده شود, علت حرمت این است که زمینه فساد و افساد را فراهم می سازد و هر چه موجب ایجاد فساد و یا افساد گردد به حکم عقل و شرع حرام است و بازی با آلات قمار حتی بدون برد و باخت نیز حرام است . ورق بازی , از ابزار قمار است و قمار نیز از جمله محرمات قطعی و از مفسده های مهم اجتماعی است . از همین رو برای دورماندن افراد از خطر ابتلا به قمار و سرنوشت شوم آن , ابزارهای آن نیز تحریم شده است . تحریم این ابزارها, به دلیل مبارزه با پدیده شوم قمار است . گذشته از این که این نوع سرگرمی ها, ممکن است به صورت عادات خطرناکی درآید که در آن , هیچ چیزی عاید فرد نمی گردد; مگر ابطال عمر و ضایع کردن فرصت های طلایی زندگی . از نظر روانی نیز پی آمدهای ناگواری در معاشرت ها در پی دارد و به فرموده قرآن : »همانا شیطان می خواهد به وسیله خمر و قمار در بین شما دشمنی و کینه ایجاد کند«, V}(مائده , آیه 91){V. آمار و ارقام نیز نشان داده است , نوع کسانی که به آلات قمار آلوده اند از کمالات انسانی و شرافت نفسانی و شخصیت الهی محروم می گردند و در آستانه بی غیرتی و فحشا و منکرات قرار می گیرند و در معاشرت ها دچار روابط نامشروع قرار می گیرند, اسلام به منظور پیشگیری از این آفات بازی با آلات و ابزار قمار را حرام کرده است . البته همان طور که انجام وظایف توأم با فشار و ریاضت است، گناهان نیز شیرین و مطابق میل و هوس انسان است : «حفّت الجنه بالمکاره و حفّت النّار بالشهوات ؛ بهشت برین با سختى‏ها و ریاضت توأم است و دوزخ با شهوت‏ها و میل‏ها». گناه براى نفس امّاره شیرین و انجام وظایف براى نفس، توأم با سختى و رنج است و وقتى کسى شیرینى گناه را چشید، کم‏کم به صورت یک عادت و بیمارى وبال جان او خواهد شد. از آنچه گذشت، روشن مى‏شود که چرا ابزارى که به عنوان ابزار قمار شناخته مى‏شوند، حتى بدون برد و باخت هم بازى با آنها حرام و نامشروع است.