آیا نمازهای که بدون توجه و حضور قلب است ارزشی دارد؟

پاسخ : J}نماز داراى مراتبى است و قبولى آن نیز مراتب مختلف دارد. در این رابطه از دو دیدگاه مى‏توان به این مسأله نگاهکرد: منظر فقهى (فقه اصغر) و منظر عرفانى (فقه اکبر). الف) از نظر فقهى نمازى که با شرایط ذکر شده در رساله‏ها خوانده شود صحیح است و خواننده آن تکلیف خود راانجام داده است. بنا بر این اگر در بین نماز افکار گوناگونى هم در ذهنش آمد وظیفه اولیه خود را به انجام رسانده وعقاب ترک از او برداشته‏شده است و ثوابى هم – هر چند حداقل پاداش – دارد. بنابراین نمى‏توان به این معنا آن رابت‏پرستى و گناه دانست. بلکه عملى واجب است که اگر همین عبادت حد اقل را هم نکند گنه‏کار است و موجب بعدشدید از ساحت قرب ربوبى مى‏باشد. ب) از نظر عرفانى نماز هزاران مرتبه دارد و چه بسا عارفان بسیارى از عباداتى که نزد ما عالى محسوب مى‏شودرانوعى پرستش بت نفس قلمداد کنند. ولى این به معناى آن نیست که عبادتش باطل است و باید ترک کند بلکه بایدبکوشد تا مرزهاى نفسانیت را یکى پس از دیگرى بدرد و روز به روز در تهذیب و پالایش عبادت از رگه‏هاى پیدا وپنهان خودبینى و خود خواهى – حتى در شکل آخرت گرایانه آن – بپرهیزد و برسد به آن عبادتى که جز معشوق نبیندو نخواهد. براى آگاهى بیشتر در این زمینه ر . ک : (1) آداب الصلاه امام خمینى. (2) اسرار الصلاه میرزا جواد ملکى تبریزى.{J