احکام سجده واجب در قرآن

در مطلب قبلی احکام قرآن را بیان کردیم و حال به احکام سجده واجب می خواهیم بپردازیم:

چه سوره های از قرآن سجده واجب دارند؟

چهار آیه از چهار سوره قرآن سجده واجب دارند که عبارتند از:

الف: سوره نجم آیه 62.

ب: سوره علق: آیه 19.

ج: سوره سجده (الم تنزیل) آیه 15.

د: سوره فصلت آیه 37.

احکام سجده واجب در  قرآن‏

مسأله: در صورتى که سبب وجوب سجده، پشت سر هم تکرار شود و براى دفعه قبلى سجده کرده باشد، قطعاً باید سجده هم تکرار شود، و اگر پشت سر هم تکرار شود و براى دفعات قبلى سجده نکرده باشد، وجوب تکرار سجده براى دفعات بعدى خالى از قوّت نیست.[1]

مسأله: اگر درحال سجده، آیه سجده را بخواند و یاگوش دهد، واجب است سر از سجده بردارد، سپس به سجده رود، و ادامه‏ دادن همان سجده به قصد سجده واجب قرآن و یا کشیدن پیشانى از جاى سجده به طرف دیگر، کفایت نمى‏کند و همچنین است در جایى که بدون قصد سجده، پیشانیش روى زمین باشد و آیه را گوش کند یا آن را بخواند (که باید سر بردارد، سپس سجده نماید).[2]

مسأله: ظاهر این است که در وجوب سجده بر کسى که تلاوت آیه سجده را گوش مى‏کند، شرط است‏که آنچه را شنیده است به قصد تلاوت‏ و به نیّت قرآن بودن انجام گرفته باشد بنابراین، اگر شخصى به وسیله آیه‏اى سخن بگوید، بدون آن که قصد تلاوت قرآن را داشته باشد، با گوش دادن آن، سجده واجب نمى‏شود و همچنین است اگر آیه سجده را از بچه غیر ممیّز یا شخصى که در خواب است یا از ضبط صوت بشنود (سجده کردن واجب نیست)، اگرچه احتیاط آن است که سجده نماید خصوصاً در مورد شخصى که خوابیده.[3]

مسأله: لازم است هنگام شنیدن کلمات و حروف آیه را از هم تمیز دهد، بنابراین شنیدن هم همه (براى وجوب آن) کافى نیست، اگرچه موافق احتیاط است.[4]

مسأله: در سجده واجب قرآن علاوه بر انجام اصل سجده، و گذاشتن مواضع هفتگانه سجده بر زمین باید پیشانى را بر چیزى که سجده بر آن صحیح است بگذارد، و در این‏سجده رو به قبله بودن و طهارت از حدث و خبث و … لازم نیست.[5]

مسأله: در سجده واجب قرآنى، تشهد و سلام و «الله اکبر» در اول آن نیست، اما وقتى که سر از سجده بر مى‏دارد، گفتن «الله اکبر» مستحب است و در این سجده ذکر گفتن واجب نیست، بلکه مستحب است، و هر نوع ذکرى باشد کفایت مى‏کند و بهتر آن است که بگوید:

لا الهَ الّا اللّهُ حَقّاً حَقّاً، لا الهَ الّا اللّهُ ایماناً وَ تَصدیقا، لا الهَ الّا اللّهُ عُبودِیَّتاً وَ رِقّا، سَجَدتُ لَکَ یا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقّا لا مُستَنکِفاً وَ لا مُستَکبِراً بَل انَا عَبدٌ ذَلیلٌ خائِفٌ مُستَجیرٌ[6]

مسأله: خواندن هیچ یک از سوره‏هاى سجده در نمازهاى واجب، جایز نیست، پس اگر از روى فراموشى شروع به خواندن یکى از آنها نمود، تا این که آیه سجده را خواند، یا این که آیه سجده را در حال نماز شنید، بنا بر احتیاط باید در حال نماز با اشاره سجده نماید، سپس بعد از نماز هم سجده نماید. اگرچه مى‏تواند به همان اشاره اکتفا نماید.[7]

مساله. اگر انسان به آیات مذکور گوش فرا دهد واجب است که سجده کند و اگر تنها آنها را بشنود(به گوش او برسد بدون این که قصد شنیدن داشته باشد) اگر چه سجده واجب نیست ولی احتیاط آن است باز سجده کند.

مساله. آنچه موجب وجوب سجده می شود شنیدن تمام آیه است ولی اگر بخشی از آیه را هم شنید، احتیاطا سجده کند.

سجده در هنگام شنیدن این آیات واجب فوری است و نباید تأخیر بیفتد و اگر احیانا تأخیر افتاد در اولین فرصت باید آن را بجا آورد.

مساله. شنیدن از بچه یا کسی که قصد تلاوت ندارد یا ضبط صوت، سجده کردن را واجب نمی کند، اگر چه احتیاط در آن است که سجده بجا آورد.

مساله. در سجده واجب قرآن نمی شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد، ولی سایر شرایط سجده را که در نماز است، لازم نیست مراعات کنند.[8]

مساله. بر فرد جنب و حائض حرام است خواندن کلمه یا آیه ای از این سوره ها؛ چه آیه سجده باشد یا آیات دیگر این چهار سوره.[9]

در ادامه بخوانید: احکام قرآن

منبع: پاسخکده

__________________________________________
[1] . تحریرالوسیله، ج 1، القول فى سجدتى التلاوه و الشکر، م 2.
[2] . همان، م 3.
[3] . تحریرالوسیله، ج 1، القول فى سجدتى التلاوه و الشکر، م 4؛ توضیح المسائل مراجع، م 1096.
[4] . همان، م 5.
[5] . همان، م 6.
[6] . تحریرالوسیله، ج 1، القول فى سجدتى التلاوه و الشکر، م 7.
[7] . تحریرالوسیله، القول فى القرائه و الذکر، م 4.
[8] توضیح المسائل محشی، إمام الخمینی، ج‏1، ص 595، مسأله 1097.
[9] تحریر الوسیله، امام خمینی، ج 1، ص40.