آیا صیغه خواهر برادری در اسلام وجود دارد؟

صیغه خواهر برادری چیست؟ آیا صیغه خواهر برادری در اسلام وجود دارد؟

 پاسخکده: چیزی به عنوان صیغه خواهر برادری وجود ندارد.خواهر و برادر بودن حاصل نمی‌شود جز به نسب و رضاع؛ نسبی آن است که زن و مردی از یک پدر و مادر، یا از یک پدر و یا از یک مادر متولد شده باشند؛ و رضاعی در صورتی است که یکی از آن دو شیر مادر دیگری را با شرایطی که گفته شده است، خورده باشد. در این فرض به آن دو خواهر و برادر رضاعی گفته می‌شود. تحقق عنوان خواهر و برادر منحصر به همین دو راهی است که بیان شد و هیچ یک نیز اختیاری خود انسان نیست. نه تولد به انتخاب مولود است و نه شیر خوردن به تصمیم طفل شیرخوار؛
راه سومی نیز وجود دارد که صرفا موجب محرمیت می‌شود، و عنوان خواهر و برادر به واسطه آن محقق نمی‌شود؛ و آن ازدواج است. پس زن و مرد با جاری شدن عقد ازدواج زن و شوهر می‌شوند نه خواهر و برادر. (رجوع شود به تحریالوسیله، ج 2، کتاب النکاح )
عقد اخوتی هم که در اعمال عید غدیر آمده است، هرگز بین زن و مرد نبوده و میان دو جنس مخالف واقع نمی‌گردد. و با جاری شدن آن بین دو مرد نیز، خواهر هر کدام به سبب آن به دیگری محرم نمی‌شود.
پس صیغه خواهر برادری اساس شرعی و دینی ندارد. و در اسلام چنین چیزی نیامده و هیچ فقیهی نیز به آن فتوا نداده است. آنچه که با این عنوان مطرح می‌شود فکر و اصطلاح غلطی اشت که به زبان‌ها افتاده است و عده‌ای آن را از سر بی‌اطلاعی بکار برده و احیانا پوششی برای توجیه مراودات آمیخته با تعلق خاطر خود قرار می‌دهند تا خویش را مبرا جلوه دهند.

پرسش: بنده با یک دختر آشنا شده ام و فقط میخواهیم با یکدیگر صحبت کنیم و دچار گناه نشویم آیا صیغه خواهر برادری وجود دارد؟

1. ترس از گناه شما کاملاً ستودنی است و این نشانگر این است که جوان مؤمن و خداشناسی هستید که دوست ندارید به گناه و آلودگی های اخلاقی مبتلا گردید. شما را به جهت داشتن این روحیه، تحسین می کنیم و می ستانیم و امیدواریم که با حفظ و تقویت این روحیه، هیچ گاه به گناه آلوده نگردید.
2. بر اساس آموزه های دینی و اسلامی، برای محرم شدن دختر و پسر نا محرم، صیغه خواهر و برادری وجود ندارد و تنها با صیغه ازدواج دائم یا موقت، زن و مرد نا محرم به یکدیگر محرم می شوند؛ یعنی با خواندن صیغه عقد ازدواج در واقع با هم زن وشوهر می گردند. بنابراین چیز به عنوان صیغه خواهر برادری وجود ندارد و برای محرم شدن نیاز به عقد و ازدواج است و فرقی نمی کند که محرمیت به چه انگیزه و هدفی باشد؛ نگاه کردن، صحبت کردن و یا بوسیدن و… .
3. توجه داشته باشید که به فتوای غالب مراجع تقلید، ازدواج موقت یا دائم دختر باکره، نیاز به اذن پدر دارد و برخی از فقها از جمله آیت الله بهجت (ره) می فرمایند: اگر دختر باکره بخواهد ازدواج دائم یا موقت کند، بنا بر احتیاط تکلیفاً باید از پدر و یا جدّ پدری اش اجازه بگیرد. (1) همچنین باید به دیگر شرایط و احکام آن ملزم بود که در غیر این صورت، عقد ازدواج ایراد شرعی پیدا می کند و درست نیست.
4. نکته مهمی که باید به آن مسئله پرداخته شود این است که ببینید ارتباط با جنس مخالف و دختر مورد نظرتان، به چه منظور و هدفی است؟ و محتوای این رابطه چیست؟ اگر این رابطه یک رابطه آموزشی و به منظور تعلیم و تعلم است، شرایط خاص آموزش را می طلبد و اگر رابطه اقتصادی جهت داد و ستد و خرید و فروش و نظایر آن است، خصوصیات خاص دیگری را لازم دارد و همین طور، دیگر روابط که محتوای رابطه امر دیگری است. همان محتوا، تعیین کننده ویژگی های لازم جهت ارتباط با طرف مقابل خواهد بود و هر کدام باید در جای خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اما اگر “خود رابطه” و “ارتباط با دیگری” به عنوان یک هدف مطرح باشد و این که در دوران جوانی انسان نیاز دارد با دیگری ارتباط داشته باشد و همراز و هم صحبت و همسخنی داشته باشد، در این صورت ابتدا باید بررسی شود که آیا اصولاً ارتباط با جنس مخالف عرفاً، عقلاً و شرعاً مقبول و مطلوب و صحیح است یا نه؟ با نگاهی به آموخته های دینی و تجارب افراد با تجربه و حتی با اندکی دقت و تأمل در فطرت سلیم و پاک خود، در خواهیم یافت که اصل ارتباط با جنس مخالف به عنوان یک هدف و داشتن رابطه با وی، مطلوب و معقول و مشروع نیست. قرآن هم زنان را از داشتن رابطه پنهانی با مردان نهی کرده است و هم مردان را از داشتن ارتباط با زنان منع نموده است. البته به این معنا نیست که هر گونه ارتباطی با جنس مخالف، ممنوع است؛ بلکه ارتباط با جنس مخالف به منظور “صرف رابطه داشتن” و همسخن بودن با وی، به عنوان یک دوست، مورد نهی عقل و شرع و عرف واقع شده است. وقتی امیر مؤمنان(ع) می فرماید: «من به زنان جوان سلام نمی کنم»، ایشان از داشتن یک رابطه بسیار کوتاه و اندک اکراه دارد، چگونه می توان ما انسان های عادی به خود چنین اجازه ای بدهیم که از تعمیق ارتباط با جنس مخالف سخن به میان آوریم.
البته گاهی برای اموری همچون ازدواج و مقدمات آن و آشنایی دختر و پسر با یکدیگر قبل از ازدواج، لازم است دو جوان در جلساتی به بررسی وضعیت اخلاقی، اجتماعی و خانوادگی همدیگر بپردازند تا بهتر بتوانند زندگی مشترک آینده خود را پایه ریزی کنند که در این مورد هم، باید دختر و پسر این ارتباط ها و روابط کلامی را تحت اشراف و اطلاع خانواده های خود انجام دهند که از هر گونه شائبه ای مصون باشند؛ چه این که به تجربه ثابت شده در بسیاری موارد تحت پوشش دوستی، جوانان در دام های خطرناکی گرفتار شده اند و پاکی و صفای خود را از دست داده اند و جز افسوس، چیزی را به دنبال نداشته است.
5. اصولاً باید توجه داشت که هر گونه روابط دختر و پسر، حتی اگر به انگیزه و قصد ازدواج باشد، دارای آفت ها و آسیب های روانی و اجتماعی جبران ناپذیری است؛ چه برسد به مواردی که به انگیزه ازدواج هم نباشد که در این صورت، به یقین آسیب آن بیش تر و خطرناک تر خواهد بود.(صیغه خواهر برادری)
6. با توجه به شرایط خاص دوران نوجوانی و جوانی، جوانان باید روابط خود را از نظر کمی و کیفی دقیقاً تحت کنترل قرار دهند و در سطح ضرورت حفظ کنند. پیدایش علایق و الفت ها، هر چند غیر اختیاری است، ولی شیوه های هدایت آن اختیاری است. بنابراین، حتی الامکان باید کوشید علایقی که سرانجام معلوم و مشخصی ندارد، پدید نیاید.
7. به اطلاع شما می رسانیم که هر نوع ارتباط با جنس مخالف، به حساسیت و مواظبت خاص نیاز دارد؛ زیرا جاذبه طبیعی و زیستی دختر و پسر، به ویژه در سنین نوجوانی و جوانی، زمینه انحراف ارتباط های انسانی را فراهم می‏سازد و ارتباط ها را تحت تأثیر قرار می‏دهد. بنابراین، نباید از آفاتی که در جاذبه‏های زیستی ریشه دارد، غفلت کرد؛ زیرا روابط انسانی، سخت از این ناحیه آسیب می‏پذیرد و به انحراف می‏گراید. خصوصاً این که در بسیاری از مواقع، انگیزه های ناهشیار جنسی که در اغلب موارد خود فرد نیز از آن بی خبر است، باعث این گونه ارتباطات و عشق و علاقه های غیر شرعی می گردد.(صیغه خواهر برادری)
8. نکته دیگری که حساسیت این نوع ارتباط را فزونی می‏بخشد، پیامد منفی شکست یا منحرف شدن روابط انسانی از ناحیه جاذبه جنسی و زیستی است. اگر ارتباط درستی از این ناحیه به انحراف گراید، سبب از دست رفتن آبرو و حیثیت اجتماعی و سرمایه زندگی و ارزش و کرامت انسانی دو طرف می‏گردد که هرگز جبران‏پذیر و قابل ترمیم نیست. بنابراین، با توجه به غیر شرعی بودن ارتباط شما، توصیه می شود که ارتباط خود را قطع کنید و او را فراموش سازید و یا در صورت فراهم بودن دیگر شرایط، آن را در چارچوب مورد قبول شرع و عرف که آن هم با ازدواج قانونی میسر می گردد، قرار دهید.

نتیجه گیری: بنابراین در اسلام چیزی بعنوان صیغه خواهر برادری وجود ندارد و راههای محرم شدن محدود به ازدواج موقت و دائم و … است که توضیح داده شد.

پی نوشت:
1. آیت الله بهجت، توضیح المسائل، م 1891.

منابع:
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی