برای توبه واقعی چه باید کرد؟
پرسش:برای توبه کردن چه باید کرد؟
پاسخکده: توبه واقعی، پشیمانی و حسرت از گناه گذشته است که لازمه آن، عزم بر ترک آن در آینده و جبران مافات اعم از حقوق الهی و حقوق مردمی می باشد و وقتی توبه واقعاً انجام گرفت، به نظر همه علمای اسلام درپیشگاه خداوند مقبول است.
مراحل توبه
مراحل در حدیثی از حضرت علی (ع) بیان شده است:
«شخصى در حضور امام علیه السّلام بدون توجه لازم گفت: استغفر اللَّه، امام فرمود مادرت بر تو بگرید، مى دانى معناى استغفار چیست؟ استغفار درجه والا مقامان است، و داراى شش معنا است:
اوّل- پشیمانى از آنچه گذشت.
دوّم- تصمیم به عدم بازگشت.
سوم- پرداختن حقوق مردم چنانکه خدا را پاک دیدار کنى که چیزى بر عهده تو نباشد.
چهارم- تمام واجب هاى ضایع ساخته را به جا آورى.
پنجم- گوشتى که از حرام بر اندامت روییده، با اندوه فراوان آب کنى، چنانکه پوست به استخوان چسبیده گوشت تازه بروید.
ششم- رنج طاعت را به تن بچشانى چنانکه شیرینى گناه را به او چشانده بودى، پس آنگاه بگویى، استغفر اللَّه!»[نهج البلاغه – قصار ۴۱۷.]
علمای اخلاق گفته اند که چهار شرط اول از شرایط قبولی توبه است و دو شرط آخر کمال توبه است ، یعنی دست یافتن به بالاترین مقام و مرتبه توبه کننده گان.