اهل سنت اعتقاد دارند که علم غیب مختص خداوند متعال است، ولی شیعیان اعتقاد دارند که امامان آنها معرفت به غیب داشته و علم الاولین و الاخرین را دارند این در حالی است که خلقت امامان شیعه با سایر افراد فرقی ندارد و از جهت علم و ایمان با سایر مؤمنین در یک ردیف هستند و دلیلی بر فضل و معرفت به غیب آنها نداریم.

اهل سنت اعتقاد دارند که علم غیب مختص خداوند متعال است، ولی ش…

سوال

اهل سنت اعتقاد دارند که علم غیب مختص خداوند متعال است، ولی شیعیان اعتقاد دارند که امامان آنها معرفت به غیب داشته و علم الاولین و الاخرین را دارند این در حالی است که خلقت امامان شیعه با سایر افراد فرقی ندارد و از جهت علم و ایمان با سایر مؤمنین در یک ردیف هستند و دلیلی بر فضل و معرفت به غیب آنها نداریم.

پاسخ

شیعه هم مثل اهل سنت معتقد است که علم غیب «بالذات» مخصوص خداوند متعال است، بحکم قرآن «و عنده مفاتیح الغیب لا یعلمها الاّ هو[1] کلیدهای غیب تنها نزد خداست و جز او کسی آنها را نمی داند». و نیز بحکم قرآن، شیعه معتقد است که خداوند برای بعضی از بندگان خاص خود، علم غیب را قرار داده است، یعنی غیر از خداوند بعضی از انسان ها بالعرض و بواسطه خدا و اذن او عالم به غیب هستند. قرآن مجید می فرماید: «عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احداً الا من ارتضی من رسول فانه یسلک من بین یدیه ومن خلفه رصداً[2] دانای غیب اوست و هیچ کس را برای اسرار غیبش آگاه نمی کند مگر رسولانی که برگزیده…». «و ما یعلم تأویله الا الله و الراسخون فی العلم[3] تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم نمی دانند». نظیر این آیات در قرآن زیاد است.[4]
برای فهم دقیق قرآن باید به تمام آیات توجه کرد و آنها را در کنار هم معنی نمود و از احادیث و سنت پیامبر هم کمک گرفت. احادیث و روایات زیادی در منابع اهل سنت و شیعه وارد شده که انبیاء و امامان معصوم، علم به غیب داشته اند که بعنوان نمونه، چند مورد از آنها را در خصوص علم امام علی (ع) و خبرهای ایشان از غیب، بیان می نماییم:
1ـ ابن جریر طبری، زمخشری، فخر رازی، جلال الدین سیوطی در کتابهای خود آورده اند; که شخصی از علی (ع) در مورد تفسیر این آیه پرسید «هل ننبئکم بالأخسرین اعمالا[5] آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین مردم چه کسانی هستند؟» علی(ع) فرمودند: «انتم یا اهل حروراء»[6] و اهل حروراء همان کسانی بودند که بعداً بر علی (ع) خروج کردند و از زیان کارترین مردمان شدند.
2ـ ابن حجر مکی و جمعی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت می نویسند: علی (ع) بالای منبر بودند که از تفسیر این آیه سئوال شد «رجال صدقوا ما عاهدواالله…[7] در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند، صادقانه ایستاده اند». در جواب فرمودند «این آیه در حق من و عمویم حمزه و پسر عمویم عبیده بن حرث، نازل شده که آندو دعوت حق را لبیک گفتند و شهید شدند و من منتظرم که شقی ترین مردمان، محاسن صورتم را به خون سرم رنگین کند و اشاره به ابن ملجم کرد و فرمود: هذا و الله قاتلی».[8]
3ـ علی (ع) خبر از تسلط حجاج بن یوسف ثقفی بر مردم و ظلم او در کوفه و حتی از مقدار زمان حکومت اش خبر داده­اند.[9]
4ـ اصحاب علی (ع) خبر دادند که لشکر خوارج از آن سوی نهروان عبور کردند، علی (ع) فرمود «نه هنوز عبور نکرده اند» دوباره خبر تکرار شد علی (ع) فرمود «هنوز عبور نکرده اند». جندب بن عبدالله ازدی می گوید، با خود در دلم گفتم اگر عبور کرده بودند و علی (ع) اشتباه می گفت، اولین کسی خواهم بود که وقتی نزدیک نهر رسیدم، با او بجنگم. دیدم سخن غیبی علی (ع) صحیح بود. علی (ع) فرمود امر برایت آشکار شد ای برادر ازدی، یعنی علی (ع) حتی از ضمیر و نهاد او خبر داشت.[10] آنچه بیان کردیم نمونه هایی از صدها حدیث و سندی است که علمای اهل سنت آورده اند.
به یک نمونه از دلایلی که با استفاده از قرآن کریم و روایات، بر صحت علم اوصیاء الهی به غیب بیان شده است اشاره می کنیم: «انه لقرآن کریم فی کتاب مکنون لا یمسه الا المطهرونک[11] بدرستیکه آن قرآن کریم است که در لوح مکنون است و آن لوح مکنون را غیر از مطهرون نمی توانند لمس کنند (درک و فهم کنند)». لوح مکنون همان لوح محفوظ است که در آنجا علم غیب است. و مطهرون و پاکانی که صلاحیت درک لوح محفوظ را دارند، همان کسانی هستند که قرآن مجید فرموده «انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً»[12] و طبق روایات شیعه و اهل سنت، اهل بیت پیامبر (ص)، علی (ع)، فاطمه (س) و فرزندان آنها همان مطهرون هستند.[13]
همچنین قرآن مجید، علم به لوح محفوظ را برای یکی از همراهان حضرت سلیمان (آصف بن برخیا) ثابت می داند «قال الذی عنده علم من الکتاب انا آتیک به…[14] کسی که دانشی از کتاب داشت گفت: پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را نزد تو خواهم آورد».
اینکه در شبهه گفته شده که: امامان با بقیه ی افراد فرقی ندارند با مراجعه به احادیث و روایاتی که در کتابهای حدیثی علمای اهل سنت و شیعه، در باب مناقب و فضایل حضرت علی (ع) و ائمه اطهار (علیهم السلام) آمده است، فرق بین امامان و دیگر انسانها روشن می شود. گذشته از وحی و روایات ; علمای مسلمان در علم فلسفه و عرفان ثابت کرده اند که انسانهای عادی هرگاه به وظایف شرعی خود عمل کرده و با هوای نفس و شهوات مخالفت نموده و راه سیر و سلوک را طی کنند، از عالَم غیب، قابلیت دریافت اخبار غیبی را پیدا می کنند که قرآن مجید فرموده «اتّقوا الله و یعلمکم الله[15] تقوا پیشه کنید، خداوند به شما تعلیم می دهد». چنانکه یکی از راه های معرفت و شناخت را راه الهام و اشراق معرفی کرده اند،[16] حتی امروزه فلاسفه غرب هم الهام و آگاهی های غیبی را تأیید کرده اند.[17]
پس اینکه عده ای از خواص و اولیاء الله، آگاه به اسرار و غیب باشد، هیچ گونه بعدی نداشته، بلکه با تصریح آیات قرآن و روایات معتبر، آگاهی از غیب امری است که به اذن خداوند متعال به اولیائش داده می شود.

پی نوشت ها:
[1] . انعام/59.
[2] . جن/27.
[3] . آل عمران/7.
[4] . و ما کان الله لیطلعکم علی الغیب و لکن الله یجتبی من رسله… آل عمران/179. و علمناه من لدنا علماً… کهف/64.
[5] . کهف/103.
[6] . فیروز آبادی، سید مرتضی، فضایل الخمسه من صحاح السته، موسسه اعلمی بیروت، ج2، ص 454 به نقل از تفسیر طبری، ج6، ص 27 و کشاف زمخشری و درالمنثور سیوطی. ـ زمخشری، انکشاف، ادب الحوزه، ج2، ص749، ذیل آیه 103 سوره کهف. ـ فخررازی، تفسیر کبیر، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ج21، ص148 ذیل آیه 103 سوره کهف.
[7] . احزاب/23.
[8] . احمد بن حجر مکی، الصواعق المحرقه، تعلیقه عبدالوهاب، مکتبه قاهره علی یوسف سلیمان، ص 134 و ص 135.
[9] . ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، اسماعیلیان، چاپ اول، ج2، ص289، باب معرفت علی (ع) به اخبار غیبی.
[10]. ابی بکر احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد،  مکتبه السلفیه، ج7، ص 249.
[11]. همان، ص 4.
[12] . احزاب/33.
[13]. کشاف، ج1، ص369، ذیل آیه مباهله. ـ محمد بن عیسی بن سوره، الجامع الصحیح، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج5، ص663. ـ عبدالله حاکم نیشاپوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت،  دار المعرفه، ج3، ص 146 و 148 و سیوطی، عبدالرحمن جلال الدین، الدر امنشور، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ج6، ص605 و 606.
[14] . نمل/40.
[15] . بقره/282.
[16] . بو علی سینا ـ الاشارات و التنبیهات شرح قطب الدین رازی، تهران، مطبعه حیدری، ج3، ص 8؛ ایضاً فخر الدین رازی، المطالب العالیه، بیروت، نشر شریف رضی، چاپ اول، ج8، ص139 به بعد.
[17] . مانند الکسیس کارل و برگسن (به منشور جاوید ـ آیه الله سبحانی چاپ اول چاپخانه مهر جلد 8 ص 298 به بعد مراجعه شود.)

اهل سنت اعتقاد دارند که علم غیب مختص خداوند متعال است، ولی شیعیان اعتقاد دارند که امامان آنها معرفت به غیب داشته و علم الاولین و الاخرین را دارند این در حالی است که خلقت امامان شیعه با سایر افراد فرقی ندارد و از جهت علم و ایمان با سایر مؤمنین در یک ردیف هستند و دلیلی بر فضل و معرفت به غیب آنها نداریم. / مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم

دکمه بازگشت به بالا