آیا پس از روز قیامت انسان ها به صورت همین به حیاتشان ادامه می دهند؟

پرسش:
جهان پس از مرگ را از نظر قرآن، توضیح دهید. آیا پس از روز قیامت هم انسان ها به صورت همین وضع دنیوی به حیاتشان ادامه می دهند یا به صورت دیگر؟*

پاسخ:
قرآن کریم می فرماید: «و من ورائهم برزخ إلی یوم یبعثون; (مؤمنون، 100) و پشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند.» آیات و روایات بطور روشن دلالت دارد که بعد از زندگی دنیا و قبل از قیامت عالمی وجود دارد بنام «عالم برزخ» که روح انسان بعد از مرگ تا برپائی قیامت در آن جا زندگی می کند.
روح انسان بعد از جداشدن از این جسد خاکی در جسم های لطیفی قرار می گیرد که بسیاری از عوارض ماده را ندارد; و چون از هر نظر شبیه این جسم است به آن «قالب مثالی» و یا «بدن مثالی» می گویند; یعنی بدنی شبیه همین بدن اما نه به کلی مجرد است و نه مادی محض.1
از روایات استفاده می شود که انسانها در برزخ به پنج گروه قابل تقسیمند:
الف: افرادی که در درجه اعلای از ایمان و کمال هستند این افراد پس از مرگ و پاسخ به سئوالات نکیر و منکر روح آنها در قالب مثالی قرار می گیرد و به بهشت برزخی وارد می شوند و در آن جا در محضر امیرالمؤمنین(علیه السلام) و در بهشت برزخی به انواع نعمتهای الهی متنعم می شوند; تا برپا شدن قیامت.
ب: افرادی که مؤمن هستند ولی نه در درجه و کمال گروه قبلی، این افراد پس از سئوال و پاسخ در قبر، دری از بهشت (برزخی) به سوی قبر آنان باز می شود و قبر به مقدار چشم انداز، وسیع شده و باغی از باغهای بهشت می شود. این گروه در قبرشان متنعم به نعمتهای پروردگارند و همیشه دعایشان این است که خدایا قیامت را برپا نما و نعمتهای بهشتی را که به ما وعده داده ای عطا فرما.
ج: مؤمنین معصیت کار که مستحق عذابند، آنها پس از ورود به قبر و سؤال نکیر و منکر و عدم توانایی آنها برای پاسخ دادن، فرشتگان با عمودی که در دست دارند بر فرق آنها می کوبند و قبرشان پر از آتش می شود. و دری از جهنم (برزخی) به سوی قبر آنان باز می شود و قبرشان تبدیل به چاهی از چاههای جهنم می گردد و این گروه در قبر معذبند تا وقتی که گناهانشان بخشوده شود.
د: کسانی که کافر محض هستند، اینها هم همانند مؤمنین معصیت کار در جهنم برزخی معذبند تا برپا شدن قیامت; با این تفاوت که عذاب کافر، عذاب عقیده و عمل است و کاهش دهنده عذاب قیامتش نیست; ولی عذاب مؤمن گناهکار، عذاب عمل است و باعث پاک شدن او می شود و جنبه اصلاحگرانه و رهایشگرانه دارد.2
هـ: گروهی که نه اهل ثوابند که مستحق نعمت باشند و نه اهل گناه تا مستحق عذاب گردند این گروه روحشان (در قالب مثالی) بصورت بی هوش و یله و رها باقی می ماند تا برپا شدن قیامت.3
هنگام مرگ روح انسان از بدن به طور کامل جدا می شود و به هنگام رستاخیز، خداوند متعال بار دیگر بدن و استخوان های پوسیده و خاک شده را حیات مجدد می دهد و روح، دوباره به آن بر می گردد.4
بعد از عالم برزخ، قیامت کبری است که در آن روز به حساب انسان ها رسیدگی می شود و عده ای به بهشت و عده ای نیز رهسپار جهنم می شوند.
معاد، هم جسمانی است و هم روحانی.
روحانی است، چون: هدف از محشور شدن بدن، دریافت جزا و پاداش است و پاداش و کیفر در مورد جسمِ بدون روح بی معناست و آن که عذاب را درک می کند، روح است. همچنین علاوه بر پاداش ها و کیفرهای حسّی و دردها و لذّت های جسمی، یک رشته پاداش ها و کیفرهای روحی و غیر حسّی برای صالحان و تبهکاران است که روح برای درک آن ها نیاز به بدن و قوای حسّی ندارد: «وَ رِضوان من اللَّهِ أَکْبَرُ ذَ لِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ». (توبه، 72)
و جسمانی است چون: الف) گروهی از آیات به روشنی می گوید: انسان از خاک آفریده شده و به آن باز می گردد و سپس از آن بیرون می آید. (طه، 55)، (نوح، 18)
ب) آیاتی که کیفیت حشر در روز قیامت را بیرون آمدن از قبر می داند. (یس، 51)، (قمر، 7)
ج) آیاتی که گواهی می دهد، روز رستاخیز، اعضای انسان به اعمال او گواهی می دهد. (نور، 24)، (یس، 65) و تفسیر این اعضا به صورت های بدون مادّه و اعضای برزخی کاملا بر خلاف ظاهر است.
د) آیاتی که بر دگرگونی های بدن در دوزخ گواهی می دهد. (نساء، 65)، (محمّد، 15)
ر) آیاتی که به روشنی دلالت می کند که آن چه مورد انکار مخالفان معاد بود، زنده شدن بدن های متلاشی و پراکنده در زمین پس از مرگ بود. (یس، 78)، (سبأ، 7)5
____________________________________________
1. اقتباس از تفسیر نمونه، آیه اللّه‏ مکارم شیرازی، ج 14، ص 322، دارالکتب الاسلامیه.
2. سیری در جهان پس از مرگ، حبیب‏اللّه‏ طاهری، ص 328 ـ 330، دفتر انتشارات اسلامی، با اندکی اضافات.
3. فروع کافی، ج 3، ص 238، باب المسأله فی القبر و من یسأل و من لایسأل، نشر دارالاصول / جهت آگاهی بیشتر درباره عالم برزخ ر.ک: پیام قرآن، آیه‏اللّه‏ مکارم شیرازی، ج 5، ص 443 ـ 478، نشر مدرسه امیرالمؤمنین علیه‏السلام / عالم برزخ در چند قدمی ما، محمدی اشتهاردی و…
4. ر.ک: پیام قرآن، آیه‏اللّه‏ مکارم شیرازی، ج 5، ص 308 ـ 334، مدرسه‏الامام امیرالمؤمنین / تفسیر نمونه، آیه‏اللّه‏ مکارم شیرازی و دیگران، ج 2، ص 307، دارالکتب الاسلامیه.
5. منشور جاوید، آیت‏اللّه‏ جعفر سبحانی، ج 9، ص 115 ـ 116، مؤسسه سیدالشهداء.

دکمه بازگشت به بالا