کثیر الشک کیست
کثیرالشک کیست؟
بیشتر فقیهان ملاک کثرت و زیادی در «کثیرالشک» را عُرف و نظر مردم دانستهاند، یعنی رفتار فرد در نظر مردم به گونهای باشد که شک او را غیر معمولی و بیش از حد بدانند. برخی نیز ملاکهایی برای تشخیص آن بیان کردهاند، مانند: شک در سه نماز پی در پی یا سه بار شک در یک نماز است.
حکم کثیرالشک
بر اساس قاعده فقهی «لا شَکَّ لِکَثیرِ الشَّک»، کسی که زیاد شک میکند نباید بر اساس شک خود عمل کند. در این حالت فرض را بر این قرار میدهد که مورد مشکوک را انجام داده است و اگر انجام آن باعث باطل شدن عمل میشود فرض را بر این قرار میدهد که مورد مشکوک را انجام نداده است. مثلا اگر شک دارد رکوع انجام داده یا نه، بنا را بر این قرار میدهد که انجام داده است و اگر شک دارد که دو بار انجام داده یا یک بار، بنا را بر این میگذارد که یک بار انجام داده و نمازش صحیح است. تعداد کمی از فقیهان این قاعده را مخصوص نماز میدانند.
در اینکه اگر فردی در مورد خاصی کثیرالشک باشد، در سایر موارد هم آیا حکم کثیرالشک را دارد یا نه، اختلاف نظر وجود دارد.
کثیرالشکی که نمیداند این حالت او از بین رفته است یا نه، لازم است همچنان خود را کثیرالشک دانسته و به احکام آن عمل کند.
برخی مراجع تقلید اعتنا کردن به وسواس و شک زیاد را حرام دانستهاند.
معیار و ملاک کثیرالشک
س. مبنای تشخیص کثیر الشک بودن چیست و آیا کسی که در چند نماز پیاپی سه بار شک کرده کثیرالشک به حساب می آید؟
آیت الله خامنه ای: معیار در آن صدق عرفی کثیرالشک است و بعید نیست کسی که سه بار در یک نماز یا در سه نماز پشت سر هم شک کند، کثیر الشک صدق کند البته به شرطی که منشأ شک او غضب، ترس و پریشانی حواس نباشد.
منبع: استفتائات مقام معظم رهبری آیت الله خامنه ای
احکام کثیرالشک مطابق نظر آیت الله سیستانی
کثیر الشک کیست؟
مسأله ۱۱۷۰ ـ کثیر الشک کسی است که زیاد شک میکند، به این معنی که بیش از معمول شک میکند با مقایسه حال او با حال کسانی که مانند او هستند از جهت بودن یا نبودن اسباب اغتشاش حواس، و اختصاص ندارد کثیر الشک به کسی که زیاد شک کردن عادت او باشد، بلکه کافی است که در معرض عادت به کثرت شک باشد.
مسأله ۱۱۷۱ ـ کثیر الشک اگر در بجا آوردن چیزی از اجزاء نماز شک کند، باید بنا بگذارد که آن را بجا آورده، مثلاً اگر شک کند که رکوع کرده یا نه، باید بنا بگذارد که رکوع کرده است، و اگر در بجا آوردن چیزی شک کند که نماز را باطل میکند، مثل اینکه شک کند که نماز صبح را دو رکعت خوانده یا سه رکعت، بنا را بر صحّت میگذارد.
مسأله ۱۱۷۵ ـ اگر انسان شک کند که کثیر الشک شده یا نه، باید به دستور شک عمل نماید. و کثیر الشک تا وقتی یقین نکند که به حال معمولی مردم برگشته اگر منشأ شک او شک در تغییر حال خودش باشد نه شک در معنای کثیر الشک، باید به شک خود اعتنا نکند.
منبع: پاسخکده برگفته از توضیح المسائل آیت الله سیستانی
کثیرالشک از نظر آیت الله مکارم شیرازی
کثیر الشک کیست؟
«کثیر الشّک» یعنی کسی که زیاد شک میکند، نباید به شک خود اعتنا کند، خواه در عدد رکعات نماز باشد، یا در اجزای نماز، یا شرایط نماز. کثیر الشک کسی است که بگویند زیاد شک میکند و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سر هم شک کند، «کثیر الشکّ» است. هر گاه به خاطر یک حالت فوق العاده مانند بیماری، غضب یا مصیبت موقّتاً گرفتار حالت کثرت شک شود، باید به شکّ خود اعتنا کرده و مطابق احکام آن رفتار کند.
منبع: پاسخکده برگفته توضیح المسائل (المحشی للامام خمینی) ج 1 ص 644.