دلیل یگانگی خداوند

برهان تمانع

[سوره الأنبیاء (21): آیه 22]
لَوْ کانَ فِیهِما آلِهَهٌ إِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتا فَسُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا یَصِفُونَ (22)
اگر در آسمان‏ها و زمین خدایانى جز اللَّه بود، هر آینه آن دو فاسد مى‏ شدند، پس منزّه است خداوندِ پروردگار عرش، از آنچه (ناآگاهان) توصیف مى‏ کنند.
نکته‏ ها:
اگر به کتابى که نویسنده‏ى آن چند نفر باشند نگاهى دقیق بیندازیم، بخوبى خواهیم دید که جملات، سیاق و محتواى هر قسمت از کتاب با بخش دیگر آن متفاوت است و بدیهى است که هر چه کتاب، بزرگتر و مفصل‏تر باشد، این اختلاف، بیشتر و بارزتر خواهد بود، زیرا بر فرض که در نوشتن یک جمله، یک سطر و یا یک صفحه، هماهنگى تصادفى پیدا شود ولى در کتاب بزرگ هستى، این هماهنگى و نظم بدون پروردگارى یکتا محال است.
سؤال: اگر خداى یکتا در مصدر امور است، پس تضادهاى موجود براى چیست؟
پاسخ: اگر بشود نام آنها را تضادّ گذاشت، باید گفت از نوع تضادّ دو لبه‏ى قیچى و یا دو کفّه‏ى ترازوست که تحت یک تدبیر و براى انجام یک هدف صورت مى‏ پذیرد و یا مثل حرکت متضادّ دو دست یک انسان براى فشار دادن پارچه‏اى است که مى‏ خواهد آب آن را بگیرد مى ‏باشد.
هشام بن حَکَم از امام صادق علیه السلام پرسید: دلیل یکتایى خداوند چیست؟ حضرت فرمود:
«اتصال التدبیر و تمام الصنع کما قال الله عز و جل: «لَوْ کانَ فِیهِما» …» پیوستگى و انسجام تدبیر جهان و کامل بودن آفرینش، دلیل وحدانیّت اوست. «1»
این آیه در پاسخ کسانى است که براى هر چیز و هر امرى، ربّ، مدبر و خدایى قائل بودند و لذا فرمود: «رَبِّ الْعَرْشِ» یعنى پروردگار همه هستى، اللَّه است.
پیام‏ ها:
1 تعدّد پروردگار، امرى محال است. «لَوْ کانَ» (کلمه «لَوْ» در جایى بکار مى‏رود که انجام شدنى نباشد.)
2 خداى آسمان‏ها و زمین یکى است. «فِیهِما» بر خلاف مشرکین که براى هر کدام از آسمان‏ها و زمین، ربّى قائل بودند، قرآن پروردگار همه را یکى مى‏داند. «وَ هُوَ الَّذِی فِی السَّماءِ إِلهٌ وَ فِی الْأَرْضِ إِلهٌ» «2» 3 تعدّد در مدیریّت، مایه‏ى از هم پاشیدگى و فساد است. «آلِهَهٌ لَفَسَدَتا» 4 به هنگام ذکر سخن باطل، تنزیه خداوند لازم است. «لَوْ کانَ فِیهِما فَسُبْحانَ اللَّهِ» 5 تسبیح خداوند باید پس از آگاهى و بر اساس استدلال و منطق باشد نه کورکورانه و از روى لقلقه‏ى زبان. «لَوْ کانَ فِیهِما فَسُبْحانَ اللَّهِ» (اوّل استدلال شد که اگر دو مدیریّت بود هستى به فساد کشیده مى‏شد سپس تسبیح خدا آمد.«سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ»)

منابع
سایت حوزه آنلاین
تفسیر نور، ج‏7، ص: 439
__________________________________________________
پی نوشت ها
(1). توحید صدوق، ص 250.
(2). زخرف، 84.

دکمه بازگشت به بالا