یکی از شرایط تحصیل کمال، آگاهی و بینش است. در این مورد توضیح دهید.

یکی از شرایط تحصیل کمال، آگاهی و بینش است. در این مورد توضیح دهید.

حیات و زندگی لذّت بخش و پر جاذبه پرسش گری را به شما تبریک می گوییم. فصل ممیّز انسان و حیوان، فطرت او است که بار گرانسنگ استعداد های کمال جویانه و ارزش های عالی انسان را حمل می کند. پرسش گری و حقیقت جویی یکی از با ارزش ترین استعدادهای فردی است که اساس انسانیت است و موجب می شود آدمی از سه ظلمت “غفلت، شک و تردید، ظن و گمان ها” خارج گردد و قدم به مرحله علم و آگاهی و معرفت بگذارد. همین میل درونی است که انسان را قادر به تسخیر عالم و دانش ساخته است و ابوریحان بیرونی را درحال احتضار به پرسیدن وادار نموده و “اُطلُبُ العِلمَ مِنَ المَهدِ إلی الَّحدِ” را که شاعر در قالب “زگهواره تا گور دانش بجوی” در آورده،‌ تحقق عینی بخشید. سیر و سفر علمی و عملی: تحصیل کمال مقدمات و شرایط و مراتبی دارد که خواجه عبدالله انصاری آن ها را در کتاب منازل السایرین در یکصد مقام بیان نموده است. کمال نهایی انسان در قرابت و نزدیکی به خدا است که کمال مطلق و مطلق کمال او است. نیل به مراتب عالی کمال نیازمند عزم قوی و سیر و سفر علمی و عملی است. گام نخست در سفر علمی: گام نخست در سفر علمی بیداری و هشیاری و خروج از غفلت است. غفلت و غفلت زدگی نخستین آفت سفر معنوی و کمالی انسان است. غفلت موجب خدافراموشی و خود فراموشی می گردد. و راه علم و معرفت به خدا را مسدود می سازد و چشم و گوش و دل درون را از دسترسی به علم و آگاهی،‌ و ایمان وعقیده به خدا محروم می سازد. 1قرآن کریم می فرماید: ” به یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم آنها دلها [عقلها] یی دارند که با آن (اندیشه نمی‏کنند، و) نمی‏فهمند و چشمانی که با آن نمی‏بینند و گوشهایی که با آن نمی‏شنوند آنها همچون چهارپایانند بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند (چرا که با داشتن همه‏گونه امکانات هدایت، باز هم گمراهند)”. 2 به بیان دیگر: علت و ریشه همه انحرافات و ضلالت و گمراهی های انسان در سه چیز خلاصه می شود: 1- غفلت؛ 2- شک و تردید ؛ 3- بسنده کردن به ظن و گمان. قرآن از یک سو انسان را به طلب علم و آگاهی و تحصیل یقین ترغیب و تشویق نموده و از سویی با حالات سه گانه مذکور به مبارزه برخاسته است. سبب این که برخی انسان ها، جز لذایذ محسوس مادی به چیزی نمی اندیشند و نمی توانند واقعیات و لذایذ غیر مادی را ادراک و احساس کنند، غفلت و نا آگاهی است. قرآن می فرماید: ” یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَهِ هُمْ غافِلُونَ؛ آنها فقط ظاهری از زندگی دنیا را می‏دانند، و از آخرت (و پایان کار) غافلند”. 3 قرآن کسانی را که بساط زندگی خود را بر روی شک و تردید پهن کرده اند خیمه عقل و اندیشه خویش را روی آن برافراشتهاند، ملامت کرده، میفرماید: ” بَلِ ادَّارَکَ عِلْمُهُمْ فِی الْآخِرَهِ بَلْ هُمْ فی‏ شَکٍّ مِنْها بَلْ هُمْ مِنْها عَمُونَ؛ آنها [مشرکان‏] اطلاع صحیحی درباره آخرت ندارند بلکه در اصل آن شکّ دارند بلکه نسبت به آن نابینایند”. 4 در مورد بسنده کردن منحرفان ره گم کرده به ظن و گمان می فرماید: و بیشتر آنها، جز از گمان (و پندارهای بی‏اساس)، پیروی نمی‏کنند (در حالی که) گمان، هرگز انسان را از حقّ بی‏نیاز نمی‏سازد (و به حق نمی‏رساند)! به یقین، خداوند از آنچه انجام می‏دهند، آگاه است؛ 5 و نمی تواند آدمی را به هدف آفرینش و کمال نهایی که در جوار قرب ربوبی نهفته است، رهنمون گردد. بنابراین خروج از غفلت و داشتن توجّه و علم و آگاهی به نفس خویش و خدا و جهان هستی و … شرط اوّل و گام نخست حرکت و سیر معنوی است. نقش آگاهی و بینش در تبیین گام نخست از شرایط و مراحل تحصیل کمال، ما را از بیان سایر شرایط و مراحل آن بی نیاز می کند. در صورت علاقه به مطالعه و تحقیق در این موضوع به کتاب هایی که در پایان ذکر می کنیم مراجعه شود. گام نخست در سیر عملی: اولین گام در سیر و حرکت عملی به سوی خدا، توبه از همه گناهان و ترک آنها و تهذیب نفس از صفات مذموم و ناپسند است که در نتیجه خروج از غفلت و توجّه و بیداری دل و شناخت و معرفت حاصل می شود. این عمل را اصطلاحاً تصفیه و تخلیه می گویند که دارای مراتب و مراحلی است. دوّمین گام آن را تحلیه یا زینت و آرایشگری نفس می نامند که با تحصیل علوم و معارف الهی و کسب فضایل و مکارم اخلاقی و انجام عمل صالح، نفس تدریجاً به کمال می رسد. بنابراین سیر عملی نیز هنگامی میسّر است که انسان از مسیر،‌ علم و آگاهی داشته باشد. به بیان دیگر: سالک راه خدا و هر دونده ای به شرطی به مقصد می رسد که مسیر حرکت را درست شناخته و انتخاب کرده باشد. هرگاه از آغاز در جهت معکوس حرکت کند، نه تنها به مقصد نزدیک نمی شود، بلکه دورتر می شود. پس باید قبل از حرکت آگاهی و شناخت کافی از مسیر داشته باشد تا هنگامی که به دو راهی یا چند راهی رسید بتواند تشخیص دهد از کدامین راه باید برود. باید گردنه ها و پیچ و خم ها و انحرافات و موانع راه را بشناسد تا بتواند سرعت حرکت خویش را به گونه ای تنظیم کند که یکباره سقوط نکند. بنابراین چگونه می توان فاصله راه از مُلک تا ملکوت و اسفل الاسفلین تا اعلی علیین را بدون آگاهی و شناخت پیمود؟ معرفی کتاب: 1- نقطه های آغاز در اخلاق عملی، آیت الله محمد رضا مهدوی کنی. 2- آداب و مراحل سلوک الهی، استاد کریم محمود حقیقی. 3- اخلاق در قرآن، آیت الله مصباح یزدی. 4- روش خودسازی، فریده مصطفوی. 5- اخلاق در قرآن، آیت الله مکارم شیرازی 1 . حشر(59) آیه 19. ” نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ ؛ خدا را فراموش کردند، خدا نیز آن ها را به خود فراموشی گرفتار کرد”. 2 . اعراف (7) آیه‌179. 3 . روم (30) آیه 7. 4 . نمل (27) آیه‌66. 5 . یونس(10)آیه 36