چگونه اثبات می شود که هر چیزی که دارای ماهیت است ممکن الوجود است؟

چگونه اثبات می شود که هر چیزی که دارای ماهیت است ممکن الوجود است؟

اولاً: باید توجه داشت اصل قضیه چنین است: هر ممکن الوجود دارای ماهیت است. فلاسفه گفته اند: “کلّ ممکن زوج ترکیبیٌّ له ماهیهٌ و وجود؛ هر ممکن الوجود پدیده مرکب از ماهیت و وجود است”.1 گرچه بدان صورت که در پرسش مطرح شده نیز صحیح است؛ چون هر موجود دارای ماهیت ممکن الوجود است و وجود واجب منزّه از ماهیت است. دوم: اگر مفهوم و معنای ماهیت روشن گردد، پاسخ روشن است. ماهیت در اصطلاح فلسفی به معنای چیستی شیء است و آن عبارت از چیزی است که عقل آدمی از موجودات ممکن الوجود دریافت می‌کند و می‌فهمد . ماهیت قالب ذهنی و کلی موجودات عینی است. حدود عقلی که در ذهن انسان از موجودات محدود منعکس می‌گردد، از آن حدود به ماهیت یاد می‌شود، از این رو ماهیت هرچیزی حکایت عقلی از اوست و شبح ذهنی برای رؤیت آن شیء در خارج است. ماهیت تمثال و عکس وجود در قوه مدرکه عقلی و حسی است. ماهیات حدود وجودات خاصه است و حد وجودی هر شیء را ماهیت آن شیء می‌نامند.2 بنابر این چون ماهیت بر هر یکی از معانی یاد شد ، تنها بر موجودات ممکن الوجود اطلاق می‌شود و وجود واجب از آن منزه است . هر ممکن الوجود دارای ماهیت است. در نتیجه چون ماهیت حد وجود اشیا است، هرچیزی که وجودش محدود است، دارای ماهیت است . هر موجودی که دارای ماهیت باشد، ممکن الوجود است. سوم: چون موجود دارای ماهیت در واقع مرکب از وجود و ماهیت است، هرچیزی که ماهیت دارد، ممکن الوجود است، زیرا وجود واجب الوجود منزّه از هر گونه ترکیب است. چهارم: اما اینکه چرا موجودی که صِرف الوجود و یا وجود محض بود، واجب الوجود است؟ باید گفت:‌وجود صرف و محض تعبیر دیگری از وجود بی‌نهایت و بسیط و کمال نامتناهی و بی‌ماهیت است. وجودی که چنین اوصافی داشته باشد ، نمی‌تواند غیر از وجود واجب الوجود باشد، زیرا وجودهای دیگر هیچ گاه بی‌ماهیت و بسیط محض و نامحدود نیست. تنها وجودی که این گونه است ، وجود واجب الوجود است. 1 . علامه طباطبایی ، نهایه الحکمه ، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم 1422 ق ، ص 57. 2 . مصباح یزدی، تعلیقه بر نهایه الحکمه، ، ص 22، نشر مؤسسه در راه حق، قم 1405ق.