به چه دلیل اراده ای که در آیه تطهیر1 بیان شده را اراده تکوینی می دانیم؟

به چه دلیل اراده ای که در آیه تطهیر1 بیان شده را اراده تکوینی می دانیم؟

برای پاسخ به این پرسش، لازم است توضیحی کوتاه پیرامون معنای اراده تکوینی و تشریعی ارائه دهیم: اراده تشریعی: اراده تشریعی به معنای فرمان دادن و وضع قوانین و مقررات برای دیگران و دوست داشتن اینکه فاعل مختار دیگری با اختیار خودش کاری را انجام بدهد. که از این اراده به اراده تشریعی تعبیر می شود. چنانکه اراده ای که در آیه 6 سوره مائده بکار برده شده اراده تشریعی است ” ما یُریدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لکِنْ یُریدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُم” ” خداوند نمی‏خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند بلکه می‏خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید” در این آیه منظور از اراده تطهیر، اراده تشریعی است یعنی هدف خداوند متعال از جعل احکام و فرامین پاک نمودن انسان ها می باشد. اراده تکوینی: اراده تکوینی به معنای خلق و آفرینش و تصمیم گرفتن خداوند متعال بر انجام کار توسط خودش می باشد. نمونه این اراده الهی، در آیه 82 سوره یاسین آمده است. خداوند متعال در این آیه شریفه می‏فرماید: “إِنَّما أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ‏” “فرمان او چنین است که هر گاه چیزی را اراده کند، تنها به آن می‏گوید: “موجود باش” آن نیز بی درنگ موجود می‏شود” حال که با دو قسم اراده الهیّه آشنا شدیم، آیا منظور از اراده الهیّه در آیه تطهیر، اراده تشریعی است یا تکوینی؟ یعنی آیا خداوند از اهل البیت (علیهم السلام) خواسته است که پاک و طاهر باشند و از رجس و پلیدیها دوری گزینند و یا خداوند خود پلیدی و رجس را از وجود آنها شسته و آنها را پاک و طاهر کرده است؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوئیم که در صدر آیه تطهیر کلمه “إنما” استعمال شده و این کلمه در زبان عربی از ادوات حصر است و افاده حصر و اختصاص دارد همان معنایی که در فارسی از آن به “فقط” تعبیر می کنیم. به عبارت دیگر خداوند متعال در این آیه می فرماید “خداوند اراده کرده “فقط” شما را از پلیدی دور نماید و شما را پاک نماید” از اختصاص این اراده به اهل بیت متوجه می شویم که منظور از این اراده اراده تشریعی نیست زیرا چنانکه از آیه 6 سوره مائده و آیات دیگر قرآن و صریح عقل مشخص می شود اراده تشریعی خداوند بر تطهیر و پاکی همه انسان ها تعلق گرفته و این اراده اختصاص به اهل بیت مذکور ندارد بنابراین اختصاص اراده تطهیر در اینجا به اهل بیت دلالت بر این دارد که اراده اینجا اراده تکوینی است.2 1. ” إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً”(أحزاب(33) آیه 33) ” فقط می‏خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد”. 2. آیت الله مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، قم، نسل جوان، 1386ش، ص 156.