ضرورت نبوت و کارکرد دین

اسلام ستیزی روشی غربی برای محو حقانیت و مبانی عقلی و اصول موضوعه دین است . در علم کلام بابی به عنوان اثبات عقلی نبوت داریم که بر ادله عقلی تکیه می کند. بر اساس این ادله اصل نبوت یا همان «نبوت عامه» یکی از اصول ادیان الهی است؛ چرا که در هیچ دین و مسلکی یا لااقل در هیچ دین آسمانی؛ انفکاک بین دین و پیامبر و نبی؛ ادعا نشده است. مبحث نبوت آرمیده بر یقین به وجود خدایی عادل و حکیم است
دلایل محکم عقلی در اثبات نبوت عامه وجود دارد نکته مهم و قابل توجه آن است که عالمان شیعه در بسیاری از این دلائل، بعضی از مقدمات براهین مذکور را مسلّم و مفروغ‌‌عنه دانسته و آنها را بررسی نکرده‌اند یا در جایگاه دیگری به اثبات آن پرداخته اند،. مثلاً وقتی از برهان حکمت الهی در راستای اثبات ضرورت نبوت عامه بهره برده‌اند، برای اثبات ناتوانی عقل در رساندن بشر به سعادت و کمال (به عنوان یکی از مقدمات این برهان) دلیلی نیاورده‌اند. همین موارد به نقد «دلایل عقلی ضرورت نبوت» از سوی عده‌ای منجر شده است.
یکی از کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر با همین موضوع نگارش شده است، کتاب «نقد مبانی نظری نبوت» اثر حجت‌الله نیکویی است. از آن‌جا که مستشکل در جای جای نقد خود با تعصب خاصی، سعی کرده حتی اصول موضوعه را ـ ‌که علما بدان استناد کرده و می‌کنند ـ با انکار عقلی یا ادعای پیشینی بودن؛ رد کند، در پاسخ های مطرح شده، تا جایی به موضوعات پرداخته می‌شود که این اصل (پیشینی بودن استدلالات) کاملاً رعایت شود.
برای مطالعه بیشتر در این مورد ر. ک. به مقاله:
https://www.andisheqom.com/fa/Book/View/47487/50727/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%82%D9%84%DB%8C-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA
1. دستگاه آفرینش با تربیت تکوینى خود هر نوعى از موجودات را به سوى کمال مناسب آن سوق مى دهد (دانه گندم به سوى سنبل شدن، هسته میوه به سوى درختى سرسبز و پر از میوه گشتن، نطفه به سوى یک حیوان یا انسان شدن و…) دستگاه آفرینش کاروان هستى را پیوسته به سوى مقاصد ویژه خود هدایت مى کند؛ و چون انسان یکى از این انواع است، ناچار از طریق آفرینش به سوى مقصد کمالى خود هدایت مى شود.
2. علی رغم اینکه انسان در همه شؤون زندگى خود مدنى و اجتماعى است. از نیروى طبیعت و از همه فواید وجودى موجودات و عناصر دیگر به نفع خود استفاده مى کند. براى استخدام و استفاده از دیگران نیز کمک مى خواهد تا از نتیجه فعالیت دیگران بهره مند شود، آنها نیز مى خواهند از فعالیت او استفاده کنند. این حقیقت، آدمى را وادار مى سازد که به تعاون و همکارى با دیگران تن در دهد؛ چرا که مى بیند به تنهایى و در نتیجه کار و کوشش خود، بدون استفاده از مساعى دیگران، نمى تواند لوازم زندگى خود را تأمین نماید؛ و از جهت دیگر، نمى تواند کارو کوشش دیگران را بلاعوض و به رایگان تملک کند؛ زیرا دیگران نیز مانند او انسان بوده، چیزى را که وى از دیگران مى خواهد، آنان نیز از وى مى خواهند. به هر روى، در اثر همین احتیاج و ضرورت، افراد انسان گرد هم آمده، از یارى همدیگر استفاده مى کنند؛ و در حقیقت کار و کوشش افراد روى هم ریخته مى شود؛ سپس هر کس به اندازه موقعیت و فعالیت اجتماعى خود از آن بهره مى برد.
3. از آن جا که انسان از راه ناچارى به زندگى اجتماع تعاونى تن در داده؛ وگرنه به حسب طبع اولى، منافع زندگى خود را مى خواهد و بس. از این جهت، هر وقت نیرویى پیدا کند و قدرتى در خود بیابد، از پایمال کردن حقوق دیگران مضایقه نخواهد داشت؛ چنان که تاریخ گواه صادقى بر این مدعاست . از همین جاست که انسان حس مى کند که بدون قانونى حکم فرما که حقوق افراد را تأمین کند، زندگى انسان و بقاى جامعه و حیات نوع، امکان پذیر نیست؛ و از همین رو پیوسته قوانینى در جامعه هاى انسانى دایر بوده است.
4. شعور غریزى انسان که خود منشأ بروز اختلاف و فساد، سودخواهى و منفعت طلبى خویش است؛ نمیتواند منشأ رفع اختلاف و عامل از میان بردن فساد و بهره کشى از دیگران شود.علاوه بر آن که قوانین بشرى بر افعال و اعمال اجتماعى مردم نظارت دارند، نه بر شعور درونى و احساسات نهانى آنها؛ در حالى که اختلاف از شعور درونى، خودخواهى و احساسات نهانى سرچشمه مى گیرد. از این بیان، روشن مى شود که طریق رفع این اختلاف تنها اصلاح احساسات درونى انسان است.لذا قوانین بشرى نمى توانند اختلاف ها را به طور اساسى و ریشه اى و حقیقى حل کنند .
با توجه به این چهار مقدمه، مى گوییم از آن جا که خداوند متعال هر نوعى را به سوى کمالش و به طرف هدف هاى وجودیش مى رساند و نوع انسان نیز از این حقیقت مستثنى نیست؛ و چون وجود اختلاف، مانعى براى صلاح نوع و کمال انسانى است و قوانین بشرى نمى توانند این مانع را از سر راه بشر بردارند؛ حضرت حق یک سلسله قوانین و مقررات را که به هر سه جهت اعتقاد، اخلاق و اعمال آدمى رسیدگى مى کند، براى هدایت انسان در جهت نیل به کمال حقیقى و سعادت، توسط انبیاء الهى به او وحى و ابلاغ کرده است. پس وجود انبیاء و مبعوث کردن آنها ضرورت دارد.
به بیان دیگر، از آن جا که قوانین بشرى نمى توانند چاره ساز اختلاف باشند و در نتیجه، انسان را به سوى سعادت حقیقى خود رهنمون شوند، خداى متعال باید مردم را به سوى راه و رسم زندگى از طریقى هدایت فرماید که از هرگونه خطا و لغزش مصون بوده، اختلاف را به صورت ریشه اى و عمیق برطرف سازد؛ و آن طریقِ حکیمانه نبوت است؛ یعنى، خداى متعال از راه وحى به برخى از بندگان خود یک رشته معارف و احکام را تعلیم مى کند که به کار بستن آنها بشر را به سوى سعادت واقعى رهبرى مى کند.
برای توضیح بیشترنگا:
علامه سید محمدحسین طباطبایى، مجموعه رسائل، به کوشش سید هادى خسروشاهى، صص 35 – 27
آموزش دین، صص 72 – 70
محمد تقى مصباح یزدى، آموزش عقاید، مجلد اول، صص 215 – 212
علامه سید محمدحسین طباطبایى، آموزش دین، صص 69 – 68.
نموداری از کارکردهای دین
1 – این جهانی :
روانشناختی
معنا بخشیدن به حیات
احساس خوش بینی و رضایت
مطبوع سازی زندگی در مجموعه هستی
ایجاد امید واری
مسئولیت پذیری
نشاط و حرکت
انسجام و تعادل شخصیت
سلامت و آرامش روان
تحمل فشارهای روانی
کاهش افسردگی
کاهش بزه کاری
کاهش مصرف الکل و مواد مخدر
کاهش خودکشی
رضایت از ازدواج و کاهش طلاق
سازگاری جهان درون و برون، کاهش رنجها
هدف بخشی و ایده آل پروری
پاسخ به احساس تنهایی
تقویت قدرت کنترل غرایز
سلامت جسمانی و افزایش طول عمر
تسریع در درمان
پاسخ به غرایز فرا مادی
خضوع و تعبد در جهان آکنده از سر گردانی و تعارض
افزایش قدرت کنترل و مدیریت ذهن
شجاعت آفرینی و افزایش قدرت پایداری
بهداشت روح و حقیقت برین وجود انسان
ایجاد و قار و سنگینی او دوری از جلفی و سبکی
کاهش و کنترل عملیات جنسی
2 – معرفتی:
پاسخ به پرسشهای بنیادین
خداشناسی
هستی شناسی
جهان شناسی
انسان شناسی
فرجام شناسی
راه شناسی
راهنما شناسی
دین و علم
انگیزش علمی
جهت دهی به علم
پیش فرضهای علوم
گزاره های علمی
ایجاد روحیه علمی
کارکردهای اجتماعی
ایجاد جامعه سالم
پشتوانه اخلاق اجتماعی
استوار سازی پیمان
انسجام و همبستگی اجتماعی
عدالت و قانون
بینش و انگیزش
ارائه قوانین عادلانه
مبارزات آزادی بخش
3 – فرا این جهانی :
ترسیم دقیق سیمای آخرت
بیان عوامل موثر در سرنوشت اخروی
یاد آوری و هشدار
راهنمایی و هدایت
تنظیم امور دنیای ناظر به آخرت

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد: