درباره اهل سنت برایمان بیشتر توضیح دهید و چگونه فرقه های اهل سنت شکل گرفت؟

[ad_1]

منشأ اختلاف در دین اسلام و پدید آمدن فرقه‏هاى مختلف – که فرقه‏هاى شیعه و سنى بزرگ‏ترین آنها است – مى‏تواند دلایل گوناگونى داشته باشد؛ از جمله:
الف) اندیشه‏هاى کلامى: بى‏شک نظرات متفاوت درباره مسائل کلامى موجب انشعاب در دین اسلام گردیده است، چنان که مسیحیت نیز در اثر این عامل، به فرقه‏هاى کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس منشعب گردیده است.
موضوعاتى همچون: نیل به مفاهیم قرآن با لحاظ فهم و درک ائمه(علیهم السلام، معنا و مفهوم حسن و قبح ذاتى و عصمت و مصونیت از خطا در اهل بیت(علیهم السلام باعث اختلاف شیعه و سنى شده است.
ب ) اندیشه‏هاى سیاسى: مهم‏ترین نقطه جدایى میان شیعه و سنى در طول تاریخ، این مسأله بوده است. شیعه معتقد است که جانشین رسول الله(ص) در امر حکومت، تنها ائمه مى‏باشند؛ اما اهل تسنن بر خلاف آن قائلند.
ج ) اندیشه‏هاى فقهى و حدیثى: فقه شیعه مبتنى بر منابع چهارگانه؛ کتاب، سنت، عقل و اجماع است، اما منابع اهل سنت متکى بر کتاب، سنت، قیاس و استحسان است. در نظر شیعه، تمامى احادیث منقول از صحابه و تابعین را نمى‏توان یکجا پذیرفت؛ زیرا برخى از آنهاساختگى‏اند و برخى از اصحاب فاقد عدالت گردیده‏اند؛ اهل تسنن بر این باور است که باید سخنان تمامى صحابى پیامبر(ص) را پذیرفت. این عوامل دست به دست هم داده و باعث اختلاف مسائل شرعى – که کارهاى روزمره جامعه مسلمانان را تشکیل مى‏دهد – گردیده است؛ مانندآداب وضو، نماز، روزه و… بى‏تردید جمود بر احادیث ساختگى و قیاس و استحسان و غفلت از مفاد صحیح آیات قرآنى و احادیث معتبر، به اختلافات فوق دامن زده است.
فلسفه ی پدیداری فرقه های مختلف: تمامی ادیان در درون خود فرقه ها و شاخه ها و گرایش های گوناگون و بعضا” متفاوتی دارند, طرح تفصیلی این موضوع در دو دین بزرگ یهودی و مسیحی در اینجا امکان نداشته و تنها به ذکر علل پدیداری فرقه های مختلف در اسلام اشاره می شود; اما قبل از آن تذکر دو نکته ضروری است:
اولا، این علل گاهی در پیدایش یک جریان با یکدیگر تداخل می کنندو برخی اوقات هر علتی موجب پدید آمدن گروه خاصی گشته و در مواقعی علتی در مؤسس آن جریان نقش چشمگیر داشته و علت دیگری در پیرو و پذیرنده ی آن مؤثر بوده است .
ثانیا، دو مسأله شاخص و ریشه ای منشأ بسترسازی برای پدید آمدن فرق گوناگون در اسلام گشته است . یکی در نخستین زمان فوت رسول اکرم (ص ) و مربوط به مسأله ی خلافت و امامت است و دیگری مرتبط با ماجرای حکمیت در جریان جنگ صفین (نگا: فی دانش الکلام , احمد محمود صبحی , بیروت دار النهضه , چاپ اول , 1405 ق , ج 1, صص 32 – 34).
اما علل :
1. ضعف فکری و فرهنگی : اصولا” محدودیت قوای ادراکی آدم و عدم توانایی او برای حل قطعی همه مسائل اعتقادی , از جمله مهم ترین علل اختلاف آدم هاست , در مواردی که مسأله به روشنی قابل حل نیست هر کس به حدس و گمان می رسد که ممکن است با حدس و گمان دیگران متفاوت باشد. در این صورت است که اختلاف نظرها آشکار می شود. حضرت رسول (ص ) در مدت کوتاه رسالتش فرصت بیان همه مطالب را برای انسان ها نیافت ; از این رو, لازم بود از سوی رسول خدا(ص ) جانشینی همچون او که معصوم باشد کار را به عنوان امامت مسلمین و تبیین معارف قرآن و سنت نبوی ادامه دهند ولی چنین نشد. یکی از علل پیدایش غلات را در همین امر می توان جست , (نگا: بحارالانوار, محمدباقر مجلسی , بیروت مؤسسه الوفاء, چاپ دوم , 1983 م , ج 25, ص 288, روایت 44).
2. تعصبات قبیله ای : پس از وفات پیامبر(ص ), انسان ها به جای این که در مراسم خاکسپاری شرکت کنند, هر گروهی مدعی شد که حق خلافت از آن اوست . بنابر شواهد تاریخی هیچ یک از انصار و مهاجران در تعیین جانشین پیامبر(ص ) از قرآن و سنت رسول خدا(ص ) یا از مصلحت امت سخن نگفت , بلکه سخن در این بود که جانشینی پیامبر حق گروه انصار است یا مهاجر و چون در میان انصار دو قبیله ی اوس و خزرج بود این دو نیز به رقابت برخاستند و به دلیل همین مخالفت مهاجران غالب شدند, (نگا: جانشینی حضرت محمد(ص ), ویلفردمادولونگ , ترجمه ی احمد نمایی , جواد قاسمی و… مشهد, بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی , چاپ اول , 1377 ش , صص 47 – 65 و قیام حسین (ع ), دکتر سید جعفر شهیدی , تهران , دفتر نشر فرهنگ اسلامی , بهمن 1359, صص 26 – 36).
3. مادی : از منابع تاریخی و روایی معلوم می شود گروهی بوده و هستند که مثلا” با جعل مطالب و اخبار غلوآمیز و انتشار آن , توجه عده ای را به خود جلب کرده و از مواهب و فضل و بخششهای مادی آنان بهره مند شوند; مانند مغیره بن سعید که در تمام عمر خود در تلاش بود تا مرام جدیدی احداث کرده و گروهی متشکل پدید آورد تا به اهداف مادی و دنیایی خود برسد, (نگا: ابن ابی الحدید, شرح نهج البلاغه , تحقیق : محمد ابوالفضل ابراهیم بیروت , دار احیاء الکتب العربیه , چاپ دوم , 1385 ق , ج 8, ص 21 و شهرستانی ابوالفتح , الملل و النحل , بیروت , دار المعرفه للطباعه و النشر, چاپ دوم , بی تا, ص 83).
یا برخی برای آن که می خواستند در محیط اسلامی راهی برای مباح کردن معصیتان و ترک واجبات و فراهم ساختن بساط عیش و عشرت توأم با توجیه شرعی پیدا کنند تا توده های ناآگاه مسلمان به آن ایمان آورده آنگاه به کمک همین توده های ناآگاه تشکیلاتی به وجود آورده و به اهداف خود که همان بسط اباحه گری بوده دست یابند. برخی از مورخان ملل و نحل یکی از علل پیدایش فرقه ی غلات را همین امر دانسته اند, (نگا: الاشعری , سعد بن عبدالله ابن خلف , المقالات و الفرق , تصحیح محمدجواد مشکور, تهران , مرکز انتشارات دانشی و فرهنگی , چاپ دوم , 1360 ش , صص 51 – 52).
4. سیاسی : سیاست بازانی که بیشتر به اهداف غلط خود می اندیشند برای نیل به مقصود خود از حربه های گوناگونی استفاده می کنند و یکی از این حربه های قوی و کارآمد ایجاد فرق و نحله های گوناگون مذهبی است . اینان با به وجود آوردن چنین فرقه هایی یک سلسله مسائل و آموزه های دور از ذهن و عقل را وارد جریان مخالف خود می کردند تا به آن آسیب وارد کرده و آن را در مقابل چشم دیگران نامیمون جلوه دهند. مانند برخی از اخبار در مورد ائمه (ع ) که به دور از حقیقت و واقعیت است , (نگا: الذهبی , ابی عبدالله محمد بن احمد بن عثمان , میزان الاعتدال فی نقد الرجال , تحقیق علی محمد البجاوی , دار احیاء الکتب العربیه , چاپ اول , 1382 ق , ج 2, ص 45). یا پدیداری فرقه ی کیسانیه که پیروان مختار بن ابی عبیده ثقفی تلقی شده اند برای تضعیف دیدگاه و حرکت مختار از سوی مخالفانش پدیدار شد, (نگا: صفری فروشانی , نعمت الله , غالیان , مشهد, بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی , چاپ اول , 1378 ش , صص 83 – 89).
5. گسترش حوزه جغرافیایی اسلام با فتوحات مسلمانان , به تدریج پیروان ادیان و عقاید دیگر وارد حوزه حکومت اسلامی شدند. گروهی از این افراد که مسلمان شده بودند به طرح مسائل و مشکلات خود برای مسلمانها پرداختند و آنها که بر دین خود باقی مانده بودند در این مسائل با مسلمانان مجادله می کردند این مسأله در اواخر حکومت بنی امیه و اوائل حکومت عباسیان به دلیل ترجمه ی فلسفه ی یونان شدت بیشتری گرفت و باعث پدیداری برخی از فرقه ها شد. بر اساس گزارش دکتر حسین عطوان , قدریه دیدگاههای خود را از تأثیرپذیری یهودیان و مسیحیان مسلمان شده ی شامی صورت می دادند, (نگا: فرقه های اسلامی در سرزمین شام در عصر اموی , دکتر حسین عطوان , ترجمه ی حمیدرضا شیخی , مشهد, بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی , چاپ اول , 1371 ش , صص 31 – 33 و نیز نگا: تاریخ الجدل , محمد ابو زهره , قاهره , دار الفکر العربی , صص 76 – 81 و نیز المیزان , علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره ), موسسه الادانشی للمطبوعات , ج 5, ص 276).
6. منع حدیث , یکی دیگر از عوامل پدیداری فرقه های گوناگون اسلام گشت , زیرا با جلوگیری از ضبط و تدوین حدیث که در واقع ترجمان اصلی و مفسر حقیقی وحی به شمار می رفت , اسرائیلیاتی وارد آموزه های دینی گشت و موجب پدیداری هرج و مرج در اعتقادات اعمال , اخلاق و آداب و حتی جوهره و کنه دین وارد کرد و این خود موجب پیدایش بدعت های یهودی و مسیحی در آموزه های اسلام گردید, (نگا: معالم المدرستین , علامه سید مرتضی عسگری , قم , لکنه اصول الدین و المجمع الدانشی الاسلامی , چاپ ششم , 1416 ق (1996 م ), ج 2, ص 57)
این موضوع را به خوبی می توان در تفاسیر قرآن رهیابی کرد, (در این باب نگا: پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن , دکتر محمدتقی دیاری , تهران , دفتر پژوهش و نشر سهروردی , چاپ اول , 1379 ش , مجموع کتاب ). این موارد بخشی از علل پیدایش فرقه ها در اسلام بود.
[ad_2]

دکمه بازگشت به بالا