گرسنگی با توجه به دانش تغذیه ، ارزش است یا آفت است ؟

[ad_1]

در پاسخ به این پرسش، خوب است توجّه داشته باشید اگر معنای صحیح دین و نیز قلمرو دانش درک شود، هرگز تقابلی میان دانش و دین مشاهده نمی‏گردد؛ زیرا تمام عالم، بر اساس ربوبیت حضرت حق، نظام‏مند شده و دانش در پی کشف قواعد و قوانینی است که خداوند متعال متعال در نظر گرفته است. گستره دانش تجربی از مادیات فراتر نمی‏رود و در حد تجربیات انجام شده و نیز ابزارهای مناسب آن محدود می‏گردد؛ این نوع دانش، برای اظهار نظر در خصوص عالم ملکوت و امور معنوی و نیز بسیاری از قواعد و آثار اشیا یا رفتارهایی که در چارچوب تجربه نمی‏گنجند و یا تا کنون تجربه نشده‏اند، شایستگی ندارد. از طرف دیگر، آدم موجودی دو بعدی است و باید ابعادش هماهنگ رشد کنند؛ امّا بُعد مادّی‏اش صرفاً ابزار رشد معنوی است. بعد مادّی وسیله‏ای است که در جهت معنویت و نیل به حیات طبیه به کار گرفته می‏شود. اگر در بعضی موارد تزاحم یا تعارضی بین دو مصلحت یا مفسده رخ دهد، ملاک برتر حفظ مصلحت اخروی و ترجیح مفسده مادّی یا دنیوی بر مفسده اخروی است. در این صورت، شبهه تقابل دانش و دین باقی نمی‏ماند؛ هر چند در نظر ابتدایی – همان طور که شما بیان کردید – با این شبهه رو به رو می‏شویم. درباره پرسش اصلی شما باید گفت: در بسیاری از موارد، آموزه‏های دینی با توجّه به افراط و تفریطهای معمول انسان ها بیان شده است؛ مثلاً تأکید بر گرسنگی در بسیاری از روایات (نه همه موارد) در مقابل شکمبارگی و پرخوری است و انسان ها را بر پرهیز از افراط در خوردن فرا می‏خواند؛ «چنان که امام علی(علیهم السلام می‏فرماید: پرخوری حکمت را تباه می‏کند، شکمبارگی هوش و ذکاوت را می‏برد….»)1( رسول خدا(ص) نیز می‏فرماید: «وقتی معده خالی باشد، دل حکمت را می‏پذیرد و هر گاه معده پر باشد، دل حکمت را برون می‏افکند.»)2( در حدیث معراج هم چنین می‏خوانیم: «احمد(ص)، هر گاه بنده شکم خویش را گرسنگی دهد و زبانش را نگاه دارد، به او حکمت می‏آموزم.»)3( نفس گرسنگی دارای این ارزش است؛ هر چند در قالب روزه گرفتن نباشد. در ادامه همین روایت آمده است: حتی اگر شخص کافر باشد، با رعایت این دو خصلت، از این موهبت برخوردار می‏گردد. البتّه این حکمت حجتی علیه کافر و نور و برهان و رحمتی برای مؤمن خواهد بود. گرسنگی، به ویژه اگر در قالب روزه باشد، آثار بسیار مفید و معنوی به ارمغان می‏آورد؛ یعنی بهداشت تن و روان. از جهت مادّی، رسول خدا(ص) فرمود: «صوموا تصحّوا؛)4( روز بگیرید یا تندرست شوید». دانشمندان قدیم و جدید نیز نقش روزه در تندرستی را تصدیق کرده‏اند؛ چنان که یک پزشک مصری در حدود 36» سال قبل گفته است: «آدم پر خور با 14 غذاهایی که می‏خورد زنده می‏ماند؛ با 34 دیگر آن، پزشکان امرار معاش می‏کنند.».)5( دکتر «کارلو» امریکایی نیز می‏نویسد: روزه‏ای که اسلام واجب کرده است، بزرگترین ضامن تندرستی است».)6(
امروز «روزه درمانی» در درمان بیماران از شیوه‏های مؤثر است. روزه در درمان بیماری‏هایی چون تصلب شرایین، فشار خون، سرطان خون، آسم قلب، آنژین قلبی، نارسایی‏های کبد، اختلالات دستگاه متابولیسم، چاقی، نقرس و اختلالات عمومی عصبی سودمند است.)7( روزه، از جهت معنوی، نیز فوائد و آثار بسیار دارد؛ صفای قلب، رقّت قلب – در مقابل قساوت قلب که حاصل پرخوری است – خشوع و خضوع در مقابل حضرت پروردگار، کاهش شهوات، تسلط بر هوای نفس و حیات و سرزندگی قلب، بخشی از آثار معنوی روزه شمرده می‏شود. افزون بر این سبب، توجّه به گرسنگی و تشنگی به امان روز قیامت می‏گردد.)8( بسیاری از فوائد و آثار جسمی و روانی روزه به اختصار در روایات معصومان(علیهم السلام آمده است.)9(
البیّه روحیات آدم‏ها متفاوت است و بسیاری از آدم‏ها تاب گرسنگی زیاد ندارند. اسلام هم نمی‏خواهد آدم با تحمّل گرسنگی بسیار خود را در زحمت افکند. در بعضی از روایات آمده است: «اللهم اعوذبک من الجوع؛)1» خدایا از گرسنگی به تو پناه می‏برم.» چنانچه گرسنگی یا روزه گرفتن به بیماری یا تشدید آن انجامد، ممنوع و حرام است. افزون بر این حتی خوف از بیماری نیز سبب حرمت روزه می‏گردد.)11(
1. میزان الحکمه، محمدی ری شهری، مترجم: حمیدرضا شیخی، ص 1266. («قال علی(علیهم السلام: التخمه یفسد الحکمه، البِطنه یحجب الفطنه»).
2. همان، قال رسول اللّه(ص): «القلب یتحمّل الحکمه عند خلوّ البطن، القلب یمجّ الحکمه عند امتلاء البطن».
3. همان.
4. همان، ج 7، ص 321(.
5. روزه درمان بیماری‏های روح و جسم، سید حسین موسوی راد لاهیجی، ص 86.
6. همان.
7. همان، ص 86 و 87 و 148 – 132.
8. ر. ک: المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، فیض کاشانی، ج 5، ص 176 – 144؛ سفینه البحار، شیخ عبّاس قمی، ج 1، ص 7(5 – 699.
9. میزان الحکمه، ج 7(، ص 3211 – 32(8.
1(. سفینه البحار، ص 7 – 4.
11. ر. ک: رساله‏های توضیح المسائل، (شرایط صحّت روزه).
[ad_2]