زمان ظهور امام زمان(عج) ومکان ان کجاست است؟

پس از وفات جناب ابوالحسن علی بن محمد سمری، چهارمین نائب خاص امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ دوره غیبت کبری آغاز شد و تا کنون ادامه دارد، ظهور و قیام امام ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ در پایان این دروه و به فرمان خدای متعال خواهد بود، پیشوایان معصوم ما، در روایات بسیار، تصریح فرموده اند که نمی توان وقت خاصی را برای ظهور تعیین نمود و فقط خدا به آن آگاه است. ناگهان و به فرمان خدا واقع خواهد شد، و هر کس تعیین وقت کند دروغگوست.
«فضیل» از امام باقر ـ علیه السلام ـ پرسید: آیا برای این امر وقتی تعیین می شود؟ امام سه بار فرمود: «کذب الوقاتون؛ تعیین کنندگان وقت دروغگویند».[1]
«اسحاق بن یعقوب» نامه ای توسط محمد بن عثمان عمری خدمت امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ فرستاد و سئوالاتی نمود و امام در فرازی از پاسخ، در مورد وقت ظهور فرمود: «و اما ظهور الفرج فانه الی اللَّه تعالی ذکره و کذب الوقاتون؛ و اما ظهور فرج به فرمان خدای متعال وابسته است، و تعیین کنندگان وقت دروغگویند».[2]
البته منظور از تعیین وقت، تعیین دقیق وقت ظهور است، و این گونه تعیین وقت را پیشوایان معصوم ـ علیهم السلام ـ به هیچ وجه جایز نشمرده اند و آن را از اسرار الهی دانسته اند، ولی علاماتی را ذکر فرموده اند که چون آن ها واقع شوند نزدیک بودن ظهور را نوید می دهند.[3]
و افزون برذکر نشانه های حتمی وغیرحتمی برای ظهور، زمان ظهور ووقت ان به شکل کلی وغیرمعین (مانند : روز وسال ان ) نیزدرروایات ذکر شده است . که هرگز به معنای تعیین دقیق زمان ظهور که در روایات ازان نهی شده نمی باشد .
روایات مختلفی درباره زمان (قیام) حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ به شکل کلی وغیرمعین وجود دارد. در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام یاد شده است.[4] برخی احادیث دیگری روز عاشورا را و روز شنبه را آغاز قیام آن حضرت ذکر کرده است.[5] و در تعداد دیگر روز جمعه، روز ظهور و آغاز قیام آن بزرگوار بیان شده است.[6]
در همزمانی نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی رسد؛ زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا بر اساس سال قمری محاسبه می شود و یکی شدن این دو روز امکان پذیر است. و نیز همزمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است، چه آن که ممکن است عاشورا و نوروز هر دو یا روز جمعه و یا شنبه باشد. آن چه مشکل و متنافی به نظر می رسد، ذکر دو روز شنبه و جمعه از هفته به عنوان روز قیام، است. ولی می توان این دسته از روایات را نیز توجیه کرد و به نحوی میان آن جمع نمود. زیرا اگر سند این روایات صحیح باشد، در این صورت احادیثی که جمعه را روز ظهور حضرت، تعیین کرده است بر روز قیام و ظهور حمل می شود و روایاتی که شنبه را روز قیام می داند، بر روز استقرار و تثبیت نظام الهی مهدوی و نابودی مخالفان تفسیر می شود.[7]
به هر حال ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ ابتداء به وسیله منادی آسمانی اعلام می گردد، آن حضرت در حالی که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام می دارد.
از امام باقر ـ علیه السلام ـ نقل شده است که فرمود: «حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ در مکه به هنگام نماز عشاء ظهور می کند، در حالی که پرچم و پیراهن و شمشیر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را همراه دارد و چون نماز عشا را خواند، فریاد بر می آورد: ای مردم! شما را به یاد خدا و به حضور تان در برابر خدا (در روز قیامت) متذکر می شوم، در حالی که حجّتش را (در دنیا) بر شما تمام کرده است و پیامبران را مبعوث نموده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان می دهد که به او شرک نورزید و فرمانبر او و پیامبرانش باشید. آن چه را قرآن امر به احیای آن کرده است، احیاء و زنده کنید، و آن چه را که امر به نابودی آن کرده است، نابود سازید و یاوران راه هدایت باشید و بر تقوا و پرهیزکاری همکاری نمایید. زیرا دنیا، فنا و زوالش فرا رسیده و نفخه وداع سر داده است. من شما را به سوی خدا و رسولش و عمل به کتاب او و نابودی باطل و احیاء و زنده ساختن سیره پیامبر اعظم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ دعوت می کنم، آن گاه در میان سیصد و سیزده نفر از یارانش ظهور می کند».[8]
بنابراین با توجه به روایات وارده در این باب می توان گفت که: ظهور آن منجی الهی در شبانگاه روز شنبه و یا جمعه خواهد بود، هنگام نماز عشاء. البته حقیقت امر در نزد خداوند متعال است و او بهتر می داند.

یاران حضرت:
بر اساس روایات زیادی، وقتی که حضرت امام زمان‏علیه السلام ظهور می‏کنند تعداد یاران خاص آن حضرت 313 نفر به تعداد جنگجویان بدر خواهد بود چنانکه ابان بن تغلب می‏گوید: در مکه در مسجدی خدمت امام صادق‏علیه السلام بودم و دستم در دست آن حضرت بود که فرمود: ابان! خداوند 313 مرد را در این مسجد بیاورد… شمشیرهایی حمایل کرده‏اند که بر هر یک نام شخص و نام پدر و اوصاف و نسبش نوشته است، سپس دستور می‏دهد شخصی فریاد بزند: این مهدی است به حکم حضرت داود و سلیمان حکم می‏کند و گواه نمی‏خواهد و در وصف این افراد در روایت می‏فرماید:
 “رِجالُ کَاَنَّ قُلُوبَهُم زُبُرُ الْحَدید لا یَشوبُها شَکٌّ فی ذات اللَّه، اَشَدُّ مِنَ الْحَجَر، لَوْ حَمَلُوا علی الْجِبال لاَزالُوها… رِجالٌ لا تَنامُون اللَّیلَ، لَهم دَوی فی صَلاتِهِم کَدَوی النَّحل ، یَبیتُون قیاماً علی اَطْرافِهِم و…”(1)[9]  “آنها مردانی هستند که دلهای شان همانند قطعه‏های آهن است، هرگز دچار شک و تردید نمی‏شوند و یقین به خداوند همه وجودشان را فراگرفته است، مردانی سخت‏تر از صخره‏ها، اگر به کوه ها روی آورند آنها را از جای برکنند… این شیرمردان شب ها بیدارند و زمزمه قرآن و نمازشان چون صدای زنبوران عسل می‏ماند و تا بامداد به عبادت خدای می پردازند،… آنان راهبانان شب و شیران روزند،… این مردان تنها از خدا می‏ترسند و فریاد لا اله الاّ اللَّه آنان بلند است و همواره در آرزوی شهادت و کشته شدن در راه خدایند و…”.
 از طرفی از بعضی از روایات استفاده می‏شود که تعداد یاران امام‏علیه السلام هنگام ظهور بیشتر از 313 نفر است، در وجه جمع بین این دو دسته از روایات باید گفت آن دسته از روایاتی که دلالت دارند بر 313 نفر، مراد از 313 نفر یاران خاص امام‏علیه السلام است که مسئولیت های مختلف لشکری و کشوری، دولت کریمه آن حضرت را بعهده دارند و امام‏علیه السلام آن ها را برای رتق و فتق امور به بلاد مختلف روانه می‏کند، چنانکه از روایات بر می‏آید این تعداد از اصحاب و یاران خاص اختصاص به آن زمان ندارد بلکه از زمان های گذشته هم افراد مخلص رجعت خواهند کرد و شاهد بر این مطلب رجعت حضرت عیسی مسیح‏علیه السلام است که به امام زمان‏علیه السلام اقتدا می‏کند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ چشم اندازی به حکومت مهدی(عج)، نجم الدین طبسی.
2ـ دادگستر جهان، آیت الله ابراهیم امینی.
3ـ منتخب الاثر، آیت الله صافی گلپایگانی.
 
پی نوشت ها:
[1] . شیخ طوسی، کتاب غیبت، ص261؛ حسینی، سید حسین، یاد محبوب، نشر آفاق، ص78.
[2] . کمال الدین، ج2، ص160، ح4. شیخ صدوق ره .
[3] . پیشوای دوازدهم حضرت حجه ابن الحسن المهدی، هیات تحریریه مؤسسه در راه حق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج52، ص208.
[5]. کمال الدین، ج2، ص653.
[6]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج52، ص279.
[7]. طبسی، نجم الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی(عج)، ص63.
[8]. ابن طاووس، ملاحم، ص64؛ ابن حمّاد، فتن، ص95.
[9] .بحار الانوار ، ج 52 ، ص 308