آیا ممکن است در ظهور ولی عصر(عج) تأخیر و یا تعجیل به وجود آید؟

مقتضای اصل اساسی اصول دین یعنی (توحید) که گذشته ازادله عقلی و نقلی یک اصل مسلم فطری می باشد، وحدانیت خداوند متعال در ذات و صفات است یعنی همانطور که خداوند در ذات مقدس خود بی نظیر و مثال است در مقام صفات نیز مانند ندارد چه صفات ذاتی مانند علم و قدرت و … و چه صفات فعلیه مثل خالقیت و رازقیت و امثال آن و معنای توحید فعلی این است که او فاعل علی الاطلاق و مؤثّر حقیقی است و غیر او هر چه هست اسباب و وسایط اند و هیچ گونه اثر ذاتی نداردچون استقلال در ذات شان نداردند یعنی در حقیقت خداوند است که اثر رفع تشنگی را در آب و درخشندگی را در خورشید و محبت را در قلب انسان منتظر قرار داده و دل انسان مؤمن را ظرف تابش و تجلی نور محبت خودش و اولیاء و دوستان خود قرار داده است و معنای این جمله معروف که ورد زبان موحدان است که: «لا حول و لا قوهالا بالله»[1] جز این نیست.  
چنان چه امیر المومنین ـ علیه السلام ـ در معنای این جمله فرمود: لا حول من معاصی الله الا بعصمهالله و لا قوه لنا علی طاعهالله الابعون الله.[2] پس معنای توحید افعالی در خداوند متعال این است که  او قادر مطلق و فاعل حقیقی است هرگاه و هر چه را اراده فرماید بر اساس علم و حکمت انجام می دهد. و تمام کار های دو جهان به ذات خدا بر می گردد حتی کار هایی که از ما سر می زند و ما در انجام آن مختار هستیم باز قدرت بر انجام آن از ناحیه خداست و این کلام بلند الهی در قرآن که فرمود: «ادعونی استجب لکم»[3] گواه بر این گفتار است یعنی از من بخواهید و در حوایج و نیازمندی های خود مرا بخوانید تا شما را اجابت نمایم. زیرا او خداوند توانا است و بر انجام هر امری قادر است.
روشن است که ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ نیز مثل همه امور دیگر در حیطه سیطره قدرت الهی است و تأخیر و تعجیل آن به دست او است که از آن به بداء در مقام فعل خداوند تعبیر می شود و از روایات متعددی وجوب ایمان و اعتقاد به آن استفاده می گردد.
از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود: خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد تا این که از او نسبت به سه خصلت پیمان گرفت : اقرار به بندگی، نفی شریک و این که خداوند هر گاه بخواهد و هر چه را بخواهد مقدم می کند و هر چه را بخواهد به تأخیر می اندازد.[4] این که این همه نسبت به دعاء و نیایش برای سلامتی امام زمان ـ علیه السلام ـ و تعجیل در فرج آن بزرگوار در روایات و کتب مذهبی به شیعیان سفارش گردیده به خاطر این است که خداوند متعال قادر است بر تغییر و تبدیل آن چه مقتضای اسباب و وسائل عادی و اموری که عادتاً از مقدمات تحقق یک امر محسوب می گردد.
بنابر این در اصل این که امکان تعجیل و تأخیر در ظهور امام ـ علیه السلام ـ وجود دارد جای بحث نیست چنان چه در سوال مورد نظر مطرح گردیده است و این جا مناسب است که یک اشاره کوتاه به اسباب تأخیر و تعجیل در ظهور داشته بشود:
به طور کلی و خلاصه به دو امر که ممکن است موجب تعجیل و یا تأخیر ظهور بشود اشاره می شود: 1. از آن جایی که ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ و حکومت جهانی آن حضرت از نعمت های بزرگ الهی است ممکن است در اثر معاصی و گناهان انسان ها و خصوصاً شیعیان به تأخیر بیافتد زیرا گناه و معاصی و غفلت گذشته از حرمت تکلیفی که دارد آثار وضعی و قهری نیز  دارد چنان چه امیر المومنین ـ علیه السلام ـ در دعای شریف کمیل به پیشگاه خداوند عرض می کند: «اللهم اغفرلی الذنوب التی تغیّر النعم»[5] خدایا ببخش آن گناهانی را که موجب تغییر نعمت ها می گردد و در نعمت ها را می بنددهمانگونه که تقوا و پرهیزکاری و دوری از گناه و معاصی موجب نزول و وفور نعمت های خداوندی می گردد: «لو ان اهل القری آمنوا و اتّقوا لفتحنا علیهم برکات من السّماء و الارض»[6]
و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گرائیده بودند، قطعا برکاتی از آسمان و زمین برایشان می گشودیم. پس یکی از چیزهایی را که باعث محرومیت از نعمت ظهور و تأخیر در آن می گردد گناهان و معاصی و غفلت ما است.
2. دعاء و نیایش و تضرع یکی از امور مهم و از اسباب نزول نعمت ها می باشد: «عن رسول الله صل الله علیه و آله: لو عرفتم الله حق معرفته لزالت لدعائکم الجبال»[7]  اگر خدا را آن گونه که سزاوار است می شناختید هر آینه در اثر دعای شما کوه ها فرو می ریختند. پس دعا و نیایش می تواند یکی از اموری باشد که اگر با شرایط آن خوانده بشودممکن است موجب تعجیل در ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ بشود البته بدیهی است که این حالت یعنی دعاء و تضرع و  اضطرار باید همگانی و عمومی بشود و جامعه انسانی باید با جان و دل از مفاسد و مظاهر مظالم و معاصی بیزار و به وجود حاکمیت عدل و داد و دیانت علاقه مند گردند و آن گاه دعا نمایند که در این صورت انشاء الله دعای شان مستجاب خواهد بود: .. فان الدعاء مستجاب فیه کما ان العمده من معجزات الانبیاء راجعه الی استجابه الدعاء»[8] به درستی که دعا (حتی در اموری که عادتا محال است) مستجاب می گردد چنانچه عمده معجزات انبیاء به واسطه دعا و استجابت آن محقق گردیده است. پس با طهارت باطن از دعا برای همه امور خصوصاً ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ غفلت نبایدکرد که خداوند متعال چنان چه قبلا بیان شد وعده اجابت داده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 52 ـ 53.
2. دادگستر جهان، آیت الله ابراهیم امینی.
3. عصر ظهور، علی الکورانی.
4. اصول کافی، شیخ کلینی، ج1، کتاب الحجه.

پی نوشت ها:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج5، ص 75. مؤ سسه الوفاء؛، 1403،ه ق
[2]. بحار الانوار، ج5، ص  75.
[3]. غافر / 60.
[4]. شیخ کلینی، اصول کافی، ج1، ص 147. ،دارالکتب الاسلامیه،سوم، 1388ه
[5]. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 112، دعای کمیل.
[6]. اعراف/ 96.
[7]. طباطبایی، سید ابوالحسن، رساله فی استجابه الدعاء، الناشر موسسه الامام الهادی، چاپ اول، 1376ش.
[8]. رساله فی استجابه الدعاء، همان.